Μάθημα : O Πλάτων και ο Αριστοτέλης για την Ψυχή

Θα εξετάσουμε τις απόψεις και τα επιχειρήματα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, που αφορούν στην οντολογία της ψυχής, δηλαδή ερωτήματα όπως: τι είδους οντότητα είναι η ψυχή; είναι αθάνατη και ανώλεθρη η θνητή και γιατί; ποια η σύστασή και τα μέρη και οι δυνάμεις της; Ποια είναι η σχέση της με τις λειτουργίες της αναπαραγωγής, της αίσθησης, της κίνησης και της νόησης; Με βάση τι είδους μοντέλα εξηγούν ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης τις λειτουργίες αυτές; Θα διερευνήσουμε τα θέματα αυτά βασιζόμενοι στα εξής κείμενα (1) Πλάτωνος, Φαίδων  (2) Πλάτωνος, Πολιτεία, και (3) Αριστοτέλους Περί Ψυχής. Εξετάζοντας τις απόψεις του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, θα αναφερθούμε συνοπτικά και σε σύγχρονες μετα-καρτεσιαές θεωρίες για το νου, οι οποίες έχουν χρησιμοποιηθεί ερμηνευτικά για την κατανόηση της φιλοσοφίας της ψυχής στους αρχαίους φιλοσόφους. Θα αναδείξουμε τα κοινά σημεία και τις διαφορές τους με τα σύγχρονα ρεύματα και προβλήματα στη φιλοσοφία του νου.

Η διδακτέα ύλη περιλαμβάνει χωρία από τον Φαίδωνα, την Πολιτεία και το Περί Ψυχής, και φυλλάδιο σημειώσεων.  Κάθε βδομάδα οι φοιτητές θα καλούνται να απαντήσουν σε μία άσκηση που στόχο θα έχει την εξάσκηση τους στην κατανόηση, ανάλυση και αξιολόγηση των επιχειρημάτων που βρίσκουμε στα αρχαία φιλοσοφικά κείμενα.

Δεν υπάρχουν προαπαιτούμενα για αυτό το μάθημα.

1. Εισαγωγή

2. Ο όρος ψυχή στα ομηρικά έπη και στην προ-πλατωνική φιλοσοφική παράδοση

3. Πλάτων: Φαίδων. Τα επιχείρημα υπέρ της αθανασίας της ψυχής από τα αντίθετα.

4. Πλάτων: Φαίδων. Το επιχείρημα υπέρ της αθανασίας της ψυχής από τη θέση ότι η γνώση είναι ανάμνηση.O συνδυασμός των δύο επιχειρημάτων.

5. Πλάτων: Φαίδων. Το επιχείρημα από τη συγγένεια της ψυχής με τις Ιδέες και το Θείο.

6. Πλάτων: Φαίδων. Οι αντιρρήσεις του Σιμμία και του Κέβη.

7. Πλάτων: Φαίδων. Το τελικό επιχείρημα υπέρ της αθανασίας. 

Το μάθημα στοχεύει στο να εξοικειώσει τους φοιτητές με,

(α) τη μεθοδολογία της μελέτης και της ερμηνείας των αρχαίων φιλοσοφικών κειμένων.

(β) τις βασικές απόψεις του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη για την ψυχή.

Πρωτογενής βιβλιογραφία:

Αριστοτέλης (2000) Περί ψυχής. Εισαγωγή-Μετάφρ.-Σχόλια Ι. Σ. Χριστοδούλου. Ζήτρος, Θεσσαλονίκη.

Αριστοτέλης (1995) Μικρά Φυσικά (Άπαντα 33). Μετάφρ. Φιλολ. Ομάδα Κάκτου. Κάκτος: Αθήνα.

Πλάτων (2002) Πολιτεία Μετάφρ.-Σχόλια Ν. Μ. Σκουτερόπουλος. Πόλις.

Πλάτων (1934?) Συμπόσιον. Μετάφρ.-Ερμηνεία Ιωάννης Συκουτρής. (α) Κάκτος: 2005, (β) Εστία:  1999.

Πλάτων (2013) Τίμαιος. Μετάφρ.-Εισαγωγή- Σχόλια Βασίλης Κάλφας, Εστία.

Πλάτων (1948?) Φαίδρος. Εισαγ.-Μετάφρ.-Σχόλια Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλος. Εστία: 2000.

Πλάτων (2014) Φαίδων. Εισαγ.-Μετάφρ.-Σχόλια Ι. Πετράκης. Εστία.

Δευτερεύουσα βιβλιογραφία:

Αnnas J. (2006) Εισαγωγή στην Πολιτεία του Πλάτωνα, Χρ. Γραμμένου (μτφρ.), Π. Μπουρλάκης & Χρ. Ζαφειρόπουλος (επιμ.), (Αθήνα: Καλέντης).

Blackburn, Simon (2007) Πλάτωνος Πολιτεία. Η βιογραφία του σπουδαιότερου φιλοσοφικού διαλόγου. Μετάφρ. Δάφνη-Μαρία Βούβαλη. Ελληνικά Γράμματα.

Βormann, Karl (2006) Πλάτων. Μετάφρ. Ιωάννης Καλογεράκος. "Καρδαμίτσα", Αθήνα.

Bremmer J. N. (2001)??Ψυχή?? στο Α.-Φ. Χρηστίδης επιμ. Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας από τις αρχές έως την Ύστερη Αρχαιότητα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, ΙΝΣ [Ίδρυμα Μ. Τριανταφυλλίδη] σσ. 863-869. 

D?ring, Ingemar (1994). Ο Αριστοτέλης. Παρουσίαση και ερμηνεία της σκέψης του. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Α΄ τόμος: Μετάφρ. Π. Κοτζιά-Παντέλη. Β΄ τόμος: Μετάφρ. Α. Γεωργίου-Κατσιβέλα.

Laks, Andre (2005) ??Ψυχή, Αίσθηση και Σκέψη?? στο Α.Α. Long (επιμ.) Οι Προσωκρατικοί Φιλόσοφοι, Συναγωγή Συστατικών Μελετημάτων Θ. Νικολαίδης- Τ. Τυφλόπουλος (μτφρ.), Δ.Ιακώβ (επιμ.)(Εκδόσεις Παπαδήμα: Αθήνα)σσ: 361-388.

Ρappas, Nickolas (2006) Πολιτεία του Πλάτωνα. Ένας οδηγός ανάγνωσης. Μετάφρ. Δημήτρης Παπαγιαννάκος. Εκδόσεις Οκτώ: Αθήνα.

Rapp, Christof (2013) Εισαγωγή στον Αριστοτέλη. Μετάφρ. Ηλίας Τσιριγκάκης, Επιμ. Παναγιώτης Θανασάς. Εκδόσεις Οκτώ: Αθήνα.

Ross, William David (1991) Αριστοτέλης. Μετάφρ. Μαριλίζα Μητσού-Παππά. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης: Αθήνα.

Τaylor, (1990) Πλάτων, Μετάφρ. Ιορδάνης Αρζόγλου. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης: Αθήνα.

Ψύλλος, Στάθης (2005) ??Αναγωγισμός και το πρόβλημα της νοητικής αιτιότητας?? στο Νόησις 1 Αφιέρωμα: Ψυχολογία και Βιολογία: 39-58.