Ο ΓΡΑΠΤΟΣ ΛΟΓΟΣ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ

Ερωτήσεις - Διευκρινίσεις - Απορίες: στο μάθημα την Τετάρτη 5 Ιουνίου

Σκοπός του Οδηγού αυτού είναι να βοηθήσει τις/τους φοιτήτριες/ές στη μελέτη τους, να οργανώσουν όσα άκουσαν κι έμαθαν στο μάθημα. Δεν αρκεί να μάθει (ή ακόμη χειρότερα να αποστηθίσει) κανείς τον Οδηγό αυτό για τις εξετάσεις.

• Συγγράμματα:

α) Cope, Β., Kalantzis, Μ., Αρβανίτη, Ε. & Στελλάκη, Ν. (2019). «Γραμματισμοί: Μια παιδαγωγική διαφοροποιημένου σχεδιασμού και πολυτροπικών νοηματοδοτήσεων». Αθήνα:Κριτική.

 β) των Τάφα, Ε. & Μανωλίτση, Γ. (2009). «Αναδυόμενος γραμματισμός: έρευνα και εφαρμογές». Αθήνα: Εκδ. Πεδίο.

Άλλα βασικά κείμενα

• Wolf, M. (2009). Ο Προυστ και το καλαμάρι: Πώς ο εγκέφαλος έμαθε να διαβάζει. Αθήνα: Πατάκη {Κεφάλαιο 4^ο: Αναγνωστική ανάπτυξη: Προσοχή στην αρχή
• Μανωλίτσης, Γ. (2016). Ο αναδυόμενος γραμματισμός στην προσχολική εκπαίδευση: Νέα ζητήματα και εκπαιδευτικές προτάσεις. Προσχολική & Σχολική Εκπαίδευση, Τόμος 4, Tεύχος 1, σσ. 3-34. 

[Προτεινόμενη βιβλιογραφία για κάθε θέμα αναφέρονταν στις παρουσιάσεις των μαθημάτων]

Οδηγίες για τις εξετάσεις

Τα θέματα θα αναφέρονται στα σημαντικότερα ζητήματα που εξετάστηκαν κατά τις παραδόσεις του μαθήματος και στην εξέταση δε χρειάζεται αποστήθιση. Εξάλλου, τα εκτενή αυτολεξεί παραθέματα θα κρίνονται αρνητικά.

Θα πρέπει να γράφετε ευανάγνωστα με συγκροτημένο λόγο και σαφήνεια. Οι απαντήσεις σας δεν πρέπει να είναι σύντομες ή να περιλαμβάνουν γενικολογίες. Θα πρέπει να είναι εστιασμένες στο ερώτημα και να δείχνουν τη γνώση σας για το θέμα. 

ΤΑ ΚΥΡΙΟΤΕΡΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΑΠΤΥΧΘΗΚΑΝ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

• Η γλωσσική ανάπτυξη του παιδιού: Τι είναι γλώσσα, βασικά χαρακτηριστικά της γλώσσας, λειτουργικά επίπεδα της γλώσσας [μορφή(φωνολογία, μορφολογία, σύνταξη), περιεχόμενο (σημασιολογία) και χρήση (πραγματολογία)] και ανάπτυξή τους κατά την παιδική ηλικία. Γιατί χρειάζεται οι νηπιαγωγοί να γνωρίζουν την συνήθη πορεία γλωσσικής ανάπτυξης;
• Γραμματισμός:  λειτουργικός γραμματισμός, κριτικός γραμματισμός, φυσικός/πρώτος/αναδυόμενος γραμματισμός
• Η διδασκαλία της γλώσσας στο ισχύον αναλυτικό πρόγραμμα 
• Κειμενικά είδη: αφήγηση (παραμύθια, ιστορίες, λογοτεχνία), εξήγηση (επιστημονικός λόγος) [+περιγραφή, επιχειρηματολογία, καθοδήγηση]
• Οργάνωση του χώρου του νηπιαγωγείου με τρόπο που να ενισχύεται η λειτουργική ανάγνωση, να ενθαρρύνεται η αυθόρμητη γραφή και να καλλιεργούνται κίνητρα για ανάγνωση (οργάνωση και λειτουργία της γωνιάς της βιβλιοθήκης, αφηγηματικά και πληροφοριακά βιβλία, δανειστική βιβλιοθήκη, δράσεις φιλαναγνωσίας, συνεργασία με γονείς και τοπικούς φορείς).
• Τι σημαίνει «ανάγνωση» και «γραφή». Ποιες διαδικασίες κάνει ο αναγνώστης και ο συγγραφέας. Το μοντέλο των. τεσσάρων πηγών.

 ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

«Η γλώσσα είναι ένα σύστημα κοινωνικής σημειωτικής, μέσα από το οποίο ο άνθρωπος νοηματοδοτεί και κοινοποιεί την εμπειρία του. Ως σύστημα διαθέτει κανόνες και νόρμες που διέπουν τη δομή και τη λειτουργία όλων των εκφωνημάτων, δηλαδή της λέξης, της πρότασης και του κειμένου»    Ματσαγγούρας (2007:20)

Κατά τη διάρκεια της προσχολικής ηλικίας, η ανάπτυξη της γλώσσας είναι ραγδαία και τα παιδιά κατακτούν τις γλωσσικές ικανότητες που τους επιτρέπουν να χρησιμοποιούν τον λόγο αποτελεσματικά και να επικοινωνούν με τους ανθρώπους γύρω τους. Μολονότι η γλώσσα ακολουθεί μια συγκεκριμένη πορεία ως προς τη σειρά που κατακτώνται οι βασικές δομές της, ο βαθμός και ο ρυθμός που αναπτύσσονται οι γλωσσικές ικανότητες εξαρτώνται από την επίδραση περιβαλλοντικών παραγόντων (π.χ. μορφωτικό επίπεδο γονέων, ποιότητα σχέσεων στην οικογένεια κ.ά.).

Η/Ο νηπιαγωγός θα πρέπει να έχει ουσιαστική γνώση της αναμενόμενης πορείας της γλωσσικής ανάπτυξης, ώστε να μπορεί να αξιολογεί και να σχεδιάζει υποστηρικτικές παρεμβάσεις ή να παραπέμπει σε ειδικούς όταν χρειάζεται.

ΠΡΟΦΟΡΙΚΟΣ (διαλογικός) – ΓΡΑΠΤΟΣ (μονολογικός) ΛΟΓΟΣ [Θα πρέπει να διακρίνετε τι είναι ο καθένας και να αναγνωρίζετε δείγματα λόγου και να αιτιολογείτε την επιλογή σας]

      ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ (λειτουργικός, κριτικός, αναδυόμενος/φυσικός/ πρώτος)

Γραμματισμός είναι «μια διαδικασία μάλλον, παρά γνώση. Μια πορεία κατάκτησης των πιο σύνθετων μορφών της γλώσσας που χρησιμοποιούνται στο γραπτό λόγο και του συστήματος των κοινωνικών αξιών που τις συνοδεύουν» (Halliday, 1996)

Ο όρος «γραμματισμός» αναφέρεται σε διάφορες στρατηγικές κατανόησης, οργάνωσης και παραγωγής (γραπτών) κειμένων. Ο όρος υπονοεί ποικιλία ως προς τα συμφραζόμενα και τις κοινότητες στις οποίες τα κείμενα αυτά είναι γραμμένα, καθώς και τους ρόλους του αναγνώστη και συγγραφέα που τα κείμενα υπονοούν.       (Hyland, 2000:146)

Ο όρος γραμματισμός δεν περιορίζεται στις τεχνικές ανάγνωσης και γραφής, αλλά κυρίως σε διαδικασίες και ικανότητες κατανόησης, παραγωγής, και κριτικής αντιμετώπισης διαφόρων μορφών προφορικών και γραπτών κειμένων, που αποτελούν λειτουργικά μέρη ποικίλων επικοινωνιακών περιστάσεων (Χαραλαμπόπουλος, 2006).

λειτουργικός γραμματισμός  -  κριτικός γραμματισμός (πώς ορίζονται και περιγράφονται στο βιβλίο "Γραμματισμοί")

 «Ο όρος αναδυόμενος γραμματισμός εκφράζει όλο το φάσμα των συμπεριφορών που προηγούνται και εξελλίσσονται στη συμβατική γνώση του γραμματισμού» (Sulzby, 1989: 84)

Χρησιμοποιούμε τον όρο «αναδυόμενος γραμματισμός» για να αναφερθούμε σε «…ένα εξελισσόμενο εύρος γνώσεων για τον έντυπο λόγο και μια ποικιλία συμπεριφορών που ξεκινούν πριν το σχολείο και οδηγούν στη συμβατική γνώση της ανάγνωσης, της γραφής, της ομιλίας, της ακοής, της θέασης και της σκέψης» (Zygouris – Coe, 2001:6)

Πρόκειται για μια δυναμική διαδικασία, που ξεκινά πολύ νωρίς στη ζωή του ανθρώπου και περιλαμβάνει συνεχή παρατήρηση, διερεύνηση και πειραματισμό για τη φύση και τη λειτουργία του γραπτού λόγου, σε περιβάλλοντα που οι συνθήκες το επιτρέπουν.

Παράγοντες που συνδέονται με την ανάπτυξη του φυσικού/ πρώτου/ αναδυόμενου γραμματισμού

Λεξιλόγιο: εκφραστικό-ενεργητικό-παραγωγικό & δεκτικό- παθητικό--προσληπτικό λεξιλόγιο

> συνδέεται με την κατανόηση (Snow, Burns & Griffin, 1998) των κειμένων 

Χρήση επεξεργασμένου/εκτενούς/αποπλαισιωμένου λόγου (literate language) (εκτενείς ονοματικές φράσεις, παρατακτικοί και υποτακτικοί σύνδεσμοι, επιρρήματα, ρήματα νοήσεως και αισθήσεως σημαντικά)

«Ο τρόπος που χρησιμοποιείται στη γραπτή επικοινωνία και είναι περισσότερο περίπλοκος και λιγότερο συνδεδεμένος με την περίσταση επικοινωνίας από τη γλώσσα που χρησιμοποιείται στην καθημερινή ομιλία» Paul (2007: 394) 

> συνδέεται με την εξασφάλιση συνοχής και αναφορικότητας του λόγου

Φωνολογική & φωνημική επίγνωση - γραφοφωνημικές αντιστοιχήσεις

> συνδέονται με την (από)κωδικοποίηση

Κίνητρα                           

 (Burns, Griffin & Snow, 1999)

ΑΝΑΓΝΩΣΗ

Η περιπλοκότητα της ανάγνωσης (δηλαδή της βαθιάς κατανόησης γραπτών κειμένων). Το μοντέλο των τεσσάρων πηγών.

Παράγοντες που συνδέονται με την επιτυχή ανάγνωση (αποκωδικοποίηση, αναγνώριση των λέξεων και της σημασίας τους, κατανόηση του περιεχομένου του κειμένου, κατανόηση της περίστασης επικοινωνίας που εντάσσεται, κατανόηση των ιδεολογικών παραδοχών του κειμένου κι αντι-μετώπισή τους από τον αναγνώστη, δυνατότητα εξαγωγής συμπερασμάτων και σύνδεσης των πληροφοριών του κειμένου με τις προηγούμενες γνώσεις, δυνατότητα συγκέντρωσης, ωριμότητα όρασης κι ακοής κ.ά.)

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΓΡΑΦΗΣ (βασισμένο στη Frith, 1985)

Το νηπιαγωγείο οφείλει να «οικοδομεί» πάνω στις ήδη υπάρχουσες εμπειρίες γραμματισμού, που τα παιδιά φέρνουν από την οικογένειά τους. Αναλόγως και το δημοτικό σχολείο οφείλει να λαμβάνει υπόψη του τις προηγούμενες εμπειρίες και γνώσεις. 

Όμως

Η συστηματική διδασκαλία του αλφαβητικού κώδικα είναι δουλειά του δημοτικού.

Στο νηπιαγωγείο το παιδί εξοικειώνεται με τη χρήση και τη λειτουργία του γραπτού λόγου μάλλον κι όχι κατά κύριο λόγο με τον κώδικα.

Χαρακτηριστικά ποιοτικών προγραμμάτων πρώτου γραμματισμού (προσχολική εκπαίδευση)

1. Πλούσια σε έντυπο λόγο περιβάλλοντα για την εξασφάλιση κινήτρων για ανάγνωση (τα παιδιά να γνωρίσουν και να αγαπήσουν τα βιβλία και την ανάγνωση και να θέλουν να μάθουν να διαβάζουν)

> Καλά εξοπλισμένη κι ελκυστική γωνιά της βιβλιοθήκης και λειτουργία της ως δανειστικής (ηχητική & πολυμεσική βιβλιοθήκη)

> Λειτουργικά ενταγμένος γραπτός λόγος στις γωνιές δραστηριοτήτων και σε όλους τους χώρους εντός & εκτός τάξης. ("λειτουργικά" σημαίνει να μπορούν τα παιδιά να τα "διαβάσουν", δηλαδή να τα κατανοήσουν)

2. Ενθάρρυνση της (ατομικής ή ομαδικής) γραφής και ανάγνωσης (προσποιητής ή μη) για επίτευξη διαφόρων επικοινωνιακών στόχων
3. Ποικιλία πρακτικών εξάσκησης του προφορικού λόγου (μέσω αφηγήσεων, εξηγήσεων, περιγραφών κτλ.)

> Εμπλουτισμός του λεξιλογίου, ενίσχυση χρήσης εκτενούς λόγου μέσω συμμετοχής σε ομάδες συζήτησης

4. Επεξεργασία ποικίλων κειμένων στα σχέδια εργασίας (projects)
5. Ο εκπαιδευτικός ως «ενδιάμεσος» του γραμματισμού (ανταοποκρίνεται στις αιτήσεις για υποστήριξη του παιδιού, λαμβάνει υπόψη του την ατομική πορεία κάθε παιδιού, αξιολογεί- σχεδιάζει- παρεμβαίνει για κάθε παιδί και την ομάδα, συν-εργάζεται με ειδικούς και γονείς)
6. Ουσιαστική συνεργασία με γονείς και τοπικούς φορείς

ΔΟΜΗΜΕΝΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ (ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΑ/ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ & ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΒΙΒΛΙΑ)

Στο νηπιαγωγείο ενθαρρύνουμε την ανάγνωση και τη γραφή έχοντας δημιουργήσει μια ελκυστική γωνιά βιβλιοθήκης, μια λειτουργική γωνιά επικοινωνίας, έχοντας εμπλουτίσει με σχετικό αναγνωστικό υλικό κάθε άλλη γωνιά και έχοντας αναρτήσει στο χώρο ποικίλα κείμενα που εξυπηρετούν διάφορους επικοινωνιακούς στόχους που ενισχύουν την άντληση νοήματος από τα παιδιά.

Σε δραστηριότητες που αφορούν άλλα γνωστικές περιοχές εντάσσουμε γλωσσικούς στόχους (π.χ. εξηγούμε μια άγνωστη γλώσσα, ενισχύουμε την επιχειρηματολογία σε κάποια συζήτηση, δείχνουμε πώς θα γραφτεί ένα γράμμα σε μια εικαστική δραστηριότητα). (Οριζόντιοι στόχοι: γλωσσικοί στόχοι εμπεριέχονται σε οτιδήποτε κάνουμε στο νηπιαγωγείο)

Εκτός όμως αυτών των άτυπων μορφών εμπλοκής του παιδιού με το γραπτό λόγο οφείλουμε να εντάσσουμε στο πρόγραμμά μας δομημένες δραστηριότητες επεξεργασίας προφορικών και γραπτών κειμένων (Κάθετοι στόχοι: επικεντρώνονται γύρω από τη γλώσσα, το γραμματισμό και την επικοινωνία)

Α. Δομημένη δραστηριότητα ανάγνωσης αφηγηματικού/ λογοτεχνικού κειμένου

> Καθημερινά (σε συνδυασμό με προφορική αφήγηση)

> Στη γωνιά βιβλιοθήκης ή/και αλλού (π.χ. στη βιβλιοθήκη της περιοχής, σε μια πηγή, στο ναό)

> Στυλ ανάγνωσης: 

α) θεατρική ανάγνωση (ανάγνωση με εκφραστικό/θεατρικό ύφος που δεν επιτρέπει διακοπές), 

β) αλληλεπιδραστική ανάγνωση (επιτρέπονται οι διακοπές). 

> Αναγνώσεις κάνουν κι άλλα πρόσωπα (γονείς, ηλικιωμένοι, συγγραφείς, ηθοποιοί, φοιτητές κτλ.)

> Δημιουργούμε μια «τελετουργία»/ ρουτίνα. Π.χ. μια συγκεκριμένη μουσική προαναγγέλλει την ανάγνωση

Συνήθης δομή ανάπτυξης

• εξασφάλιση ησυχίας και συγκέντρωσης - προσοχής
• εισαγωγή στο θέμα ή παρουσίαση του βιβλίου (συνήθως δείχνουμε το εξώφυλλο, διαβάζουμε τον τίτλο και τον συγγραφέα, παρατηρούμε την εικόνα και κάνουμε υποθέσεις για την ιστορία)
• διαβάζουμε (συνιστάται ο αλληλεπιδραστικός τρόπος: διατυπώνουμε υποθέσεις για τη συνέχεια, εξηγούμε κάποιες άγνωστες λέξεις, ορίζουμε τα συναισθήματα των ηρώων)
• μετά την ανάγνωση: ερωτήσεις κατανόησης του περιεχομένου και ερωτήσεις υψηλής γνωστικής απαίτησης (κοίτα διάκριση του Bloom)
• δραστηριότητες επέκτασης (θεατρική αναπαράσταση, εικαστικά, συγγραφή νέας ιστορίας κτλ)

Ερωτήσεις κατανόησης

Εύκολες” ερωτήσεις που αφορούν τις πληροφορίες (πρόσωπα, γεγονότα) που αναφέρονται στο κείμενο

Τα συστατικά μέρη της αφήγησης (Labov & Walesky, 1972) είναι:

> χωροχρονικό πλαίσιο      > δράση

> ήρωες     > λύση

> πρόβλημα                        > αξιολόγηση

Ερωτήσεις υψηλής γνωστικής απαίτησης

Ερωτήσεις που η απάντηση δε βρίσκεται μέσα στο κείμενο και το παιδί πρέπει να αναλύσει, να εξηγήσει, να αιτιολογήσει ή να ερμηνεύσει και να κρίνει με χρήση πολιτισμικών εργαλείων μια κατάσταση. Αυτού του είδους οι ερωτήσεις απαιτούν χρήση εκτενούς λόγου και προωθούν την αφαιρετική, δημιουργική και κριτική σκέψη.

(για περισσότερα: μελέτησε την ταξινόμηση του Bloom (1956) και διάβασε το εξαιρετικά ενδιαφέρον και πολύτιμο σε χρησιμότητα βιβλίο: Μπιρμπίλη, Μ. (2008). Προς μία παιδαγωγική του διαλόγου: Η σημασία και ο ρόλος των ερωτήσεων στην προσχολική εκπαίδευση. Αθήνα: Gutenberg)

B. Δομημένη δραστηριότητα ανάγνωσης βιβλίου πληροφοριών

• Το συγκεκριμένο είδος βιβλίων περιέχει ειδικό λεξιλόγιο, που πρέπει να αναλυθεί
• Εικόνες, διαγράμματα, πίνακες, χάρτες, γραμμές χρόνου κι άλλους διάφορους εικονικούς ή σχηματικούς τρόπους οργάνωσης της πληροφορίας. Κατά την ανάγνωση κι επεξεργασία θα πρέπει να αναλύσουμε στα παιδιά τους τρόπους άντλησης νοήματος κι ενδεχομένως να παράγουμε νέα κείμενα –πιο απλοποιημένα – που μπορεί η ομάδα μας να «διαβάσει». 
• Ακριβώς επειδή υπάρχει μεγάλη απόκλιση στον τρόπο οργάνωσης της πληροφορίας, του εμπλουτισμού με εικόνες ή σχεδιαγράμματα, της έκτασης, της πυκνότητας του κειμένου, δεν είναι εύκολο να δοθεί ένα σαφές περίγραμμα. Ωστόσο, μπορούν να δοθούν βασικές αρχές, όπως

> επεξεργασία ειδικού λεξιλογίου

> διερεύνηση των ποικίλων τρόπων οργάνωσης της πληροφορίας (πολυτροπικότητα) και   ανάλυση των τρόπων άντλησης νοήματος

> αναδιαμόρφωση του κειμένου και δημιουργία νέου προσβάσιμου από την ομάδα

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

Αξιολόγηση των επικοινωνιακών ικανοτήτων, της γλωσσικής ανάπτυξης, και του πρώτου γραμματισμού στο νηπιαγωγείο

Αξιολόγηση του προγράμματος, των εκπαιδευτικών πρακτικών, της υποδομής, της συνεργασίας με τους γονείς και μεταξύ των εκπαιδευτικών, της υποστήριξης των εκπαιδευτικών.

Χρησιμοποιούμε διαφορετικά εργαλεία για διαφορετικούς σκοπούς και προκειμένου να καλύψουμε ολιστικά την πρόοδο του παιδιού.

• Τυπική αξιολόγηση: σταθμισμένα τεστ
• Άτυπα μέσα: σημειώσεις του εκπαιδευτικού, λίστες δεξιοτήτων, πορτφόλιο (ατομικός φάκελος αξιολόγησης) με δείγματα εργασιών, γραπτών κειμένων, ηχογραφήσεις αναγνώσεων κτλ

Επίσης, αξιολόγηση για τη μάθηση, για τη βελτίωση και προσαρμογή των πρακτικών και αξιολόγηση της μάθησης, που δείχνει πού βρίσκεται το παιδί σε μια κλίμακα. 

> Η αξιολόγηση είναι αναπόσπαστο μέρος κάθε εκπαιδευτικής πράξης.

> Πρωταρχικός σκοπός της αξιολόγησης στο νηπιαγωγείο είναι η βελτίωση των πρακτικών προς όφελος όλων των παιδιών.

> Η αξιολόγηση αφορά όλο το ευρύ φάσμα συμπεριφορών, στάσεων και δεξιοτήτων που καλύπτουν οι όρος: γραμματισμός, πρακτικές οικογενειακού γραμματισμού, πρώτος/αναδυόμενος γραμματισμός.

> Η αξιολόγηση είναι θετική (τι μπορεί το παιδί να κάνει)

> Στην αξιολόγησή τους μπορεί να συμμετέχουν και τα ίδια τα παιδιά.

> Δεν αξιολογούνται μόνο τα παιδιά, αλλά και το νηπιαγωγείο. 

Βιβλιογραφία: Παντελιάδου &Πατσιοδήμου (2007). Εφαρμογές διδακτικής αξιολόγησης και μαθησιακές δυσκολίες. Βόλος: Γράφημα.

http://www.edc.uoc.gr/~ptde/ptde/anounc/b_tomeas/diat/LD_Panteliadou_B Στη σελίδα 20 υπάρχει ένα πρωτόκολλο αξιολόγησης δεξιοτήτων αναδυόμενου γραμματισμού και στη συνέχεια δύο πρωτόκολλα αξιολόγησης φωνημικής επίγνωσης.

ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΥ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ

• 4 πυλώνες (το πρόγραμμά μας)
• 2 γέφυρες πρόσβασης (οικογένεια, δημοτικό σχολείο)
• Καλώδια ανάρτησης (καθημερινές πρακτικές)
• Διαχείριση και συνεχής συντήρηση (πόροι & αξιολόγηση)

Ενισχύοντας τον πρώτο γραμματισμό στην προσχολική εκπαίδευση: καλές πρακτικές για την ενίσχυση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων, του προφορικού λόγου και της εξοικείωσης με τις συμβάσεις του γραπτού λόγου καθώς και για την εποικοδομητική συνεργασία με τους γονείς.

Καλή μελέτη! Καλή επιτυχία!