Η Φιλοσοφία του Νίτσε

Το μάθημα αποτελεί μια εισαγωγή σε βασικές πλευρές της φιλοσοφικής σκέψης του Φρειδερίκου Νίτσε. Ο Νίτσε υπήρξε μια ιδιαίτερα προκλητική, αμφιλεγόμενη και καινοτόμος φιλοσοφική φιγούρα, και η σκέψη του προκάλεσε τόσο την καταιγιστική απόρριψη όσο και την ενθουσιώδη υποδοχή. Εν τέλει, η σκέψη του Νίτσε 'επιβλήθηκε' και εντάχθηκε στον ακαδημαϊκό κόσμο, καθώς η επίδρασή του αναγνωρίστηκε σε μια σειρά κορυφαίων διανοητών του 20ου αι., όπως των Μαξ Βέμπερ, Τόμας Μανν, Σ. Φρόυντ, Μ. Χάιντεγγερ, Μ. Φουκώ, κ.α.

Η σκέψη του Νίτσε αντλεί από την προσωκρατική παράδοση, και η αρχική μελέτη του στους 'προπλατωνικούς φιλοσόφους' κατά την τραγική εποχή των Ελλήνων, συντέλεσε σημαντικά στην επανανακάλυψη των φιλοσόφων αυτής της μέχρι τότε λησμονημένης εποχής.

Η μελέτη του περί της Γέννησης της Τραγωδίας κυριολεκτικά ανέτρεψε το τοπίο της κλασικής, γερμανικής φιλολογίας σε ότι αφορά στην ερμηνεία και την πολιτισμική διάσταση του 'γεγονότος' της τραγικής σκέψης και τέχνης.

Ο Νίτσε είναι περισσότερο γνωστός για την καταγγελτικό και αφοριστικό του λόγο σε ότι αφορά στο ρόλο των 'ηθικών αξιών' στην  ιστορία του δυτικού πολιτισμού και ιδαίτερα στην νεώτερη εποχή, η οποία χαρακτηρίζεται από την νόσο του λεγόμενου 'ευρωπαϊκού μηδενισμού', όπου το σύνολο των 'αξιών' 'εχει περιέλθει σε μια αργή και αγωνιώδη σήψη, αναδεικνύοντας τον υπαρξιακό τρόμο του σύγχρονου 'υποκειμένου'. Ο Νίτσε, συνεπώς, επιχειρεί μια 'επαναξιολόγηση όλων των αξιών', μέσα από έναν σφοδρό 'αποδομητικό' λόγο, που θεωρήθηκε τόσο επικίνδυνος όσο και απελευθερωτικός.   Ωστόσο, αυτός ο ακραίος, ειρωνικός, οργισμένος και σαρκαστικός λόγος, δεν συνιστά τόσο έκφραση του δικού του υπαρξιακού κενού, όπως συχνά λέγεται, αλλά μάλλον, αναβλύζει μέσα από τη σφοδρή επιθυμία του να αναγγείλει ότι αν και 'Ο Θεός Πέθανε', η Ζωή είναι πάντα αδιάλυτη και αθάνατη, όπως οι διονυσιακές μεταμορφώσεις.

Σε αυτό το πλάισιο, αντιμετωπίζουμε την σκέψη του Νίτσε, κυρίως, ως μια φιλοσοφία της ύπαρξης, με βάση την κεντρική του σύλληψη της ζωής ως ανεξάντλητο πεδίο δυνατοτήτων, πέρα και κάτω από τον ορατό μας ορίζοντα, στη σφαίρα της πληθωρικής γονιμότητας ενός 'ενεργού άγνωστου' της φύσης και της δικής μας ύπαρξης που καλείται να ενεργοποιηθεί από τον βαθύ λήθαργο που ο δυτικός πολιτισμός το έχει καθηλώσει.