Μάθημα : Δημιουργική Μέθοδος Ρυθμικού και Θεατρικού Παιχνιδιού

Περιγραφή Μαθήματος

"Δημιουργική Μέθοδος Ρυθμικού και Θεατρικού Παιχνιδιού"
Πρόκειται για μάθημα  θεωρητικό με βιωματική προσέγγιση, το οποίο αφορά τη δημιουργική μέθοδο του ρυθμικού και θεατρικού παιχνιδιού.
Στο θεωρητικό πλαίσιο επιχειρείται η προσέγγιση  του ρυθμού και θεάτρου ως γνωστικού αντικειμένου, η κατανόηση της χρησιμότητας και της καταλληλότητάς του, τόσο ως μέσου έκφρασης και δημιουργίας όσο και ως ιδεών εκπαιδευτικού εργαλείου, στο  δημοτικό σχολείο. Βασικό θέμα αποτελεί η τεκμηρίωση της αντίληψης ότι  αυτό που οφείλει να κάνει ο εκπαιδευτικός για την αισθητική παιδεία και τη λειτουργία της τέχνης στο σχολείο, είναι να δημιουργεί εκείνες τις συνθήκες και τις προϋποθέσεις που επιτρέπουν στην καλλιτεχνική πράξη να υπάρξει, σε ένα παιδαγωγικό κλίμα, το οποίο διευκολύνει τους μαθητές να εξωτερικεύουν απορίες, να θέτουν ερωτήματα, να ξεπερνούν αμηχανίες, να αναπτύσσουν τις δυνατότητές τους και τη φαντασία τους μέσα από μια διαδικασία που σε κάθε περίπτωση είναι ουσιαστικά απολαυστική.
Στη βιωματική προσέγγισή του το μάθημα  διαχειρίζεται την άσκηση και προαγωγή των ικανοτήτων των εκφραστικών μέσων (σώμα  και λόγο) με στόχο  έχοντας ο ίδιος, ο εκπαιδευτικός, γνωρίσει και αναπτύξει τα βασικά εργαλεία ρυθμού και θεάτρου (έχοντας δηλαδή την  εμπειρία υλοποίησης μιας πρακτικής της τέχνης) να καταστεί ικανός διατυπώνοντας ένα σύνολο ερωτημάτων και στοχασμών να εμψυχώσει τους μαθητές στην καλλιτεχνική πράξη και να εξασφαλίσει έτσι την εγγραφή της  έννοιας της τέχνης στον χάρτη του μαθητή ως σοβαρού μέσου εκπαίδευσης, επικοινωνίας και χειραφέτησης. Σε πρακτικό  επίπεδο, επίσης, κατά το μάθημα επιχειρείται η  εκπαίδευση στην  ικανότητα συλλογής, οργάνωσης, ανάλυσης και σύνθεσης ιδεών για τη δημιουργία καλλιτεχνικού προϊόντος στο σχολείο.

Το μάθημα αναπτύσσεται σε ενότητες
1η Ενότητα: Τέχνη – Ορισμοί, Προσεγγίσεις και ο Ρόλος της Τέχνης

2η Ενότητα: Αισθητική παιδεία. Περί ρυθμού και θεάτρου.

3η Ενότητα: Ρυθμικό παιχνίδι - Σύστημα ρυθμικής Emil Jaques Dalcroze και σύστημα μουσικοκινητικής
αγωγής Carl Orff.
4η Ενότητα: Τάσεις και ρεύματα της θεατρικής αγωγής. Εκπαιδευτικό  Δράμα. Ρυθμικό και Θεατρικό Παιχνίδι ως μέθοδος που διαπαιδαγωγεί και στηρίζει έναν διαλεκτικό τρόπο διδασκαλίας.
5η Ενότητα: Ομάδα, σχέσεις και επικοινωνία στο θεατρικό παιχνίδι.
6η Ενότητα: Δομική συγκρότηση θεατρικού παιχνιδιού - Δημιουργικό συμβάν. Παιδευτική αξία
θεατρικού παιχνιδιού. Επίπεδα στα οποία επιδρά το θεατρικό παιχνίδι. Μέσα έκφρασης θεατρικού
παιχνιδιού.
7η Ενότητα: Τεχνική ανάπτυξης θεατρικού παιχνιδιού .
8η Ενότητα: Θεατρικές τεχνικές που έχει υιοθετήσει το θεατρικό παιχνίδι.
9η Ενότητα: Κινητικός αυτοσχεδιασμός και μέθοδος κινητικής αναπαράστασης ιστορίας ή θέματος του
J.G. Thulin.
10η Ενότητα: Μιμική και παντομίμα. Μάσκα, κίνηση, έκφραση.
11η Ενότητα: Κούκλα και κουκλοθέατρο.
12η Ενότητα: Παραμύθι – Αφήγηση.
13η Ενότητα: Δημιουργική γραφή. Επινόηση κειμένου. Σκηνική απόδοση μη θεατρικού κειμένου.
14η Ενότητα: Το θεατρικό παιχνίδι ως μοντέλο διδασκαλίας μαθημάτων ή μέρους της ύλης του ετήσιου σχολικού προγράμματος των αφηγηματικών και θετικών μαθημάτων, και ως μέθοδος για την υλοποίηση και ανάπτυξη προγράμματος με διαθεματική αντίληψη.

Μαθησιακοί στόχοι
1. Κατανόηση της χρησιμότητας και της καταλληλότητας της δημιουργικής μεθόδου του ρυθμικού και θεατρικού παιχνιδιού ως εκπαιδευτικού εργαλείου στο πλαίσιο της  εκπαίδευσης.

2. Κατανόηση των καθηκόντων, του εκπαιδευτικού για την τέχνη στο σχολείο, να δημιουργεί τις συνθήκες και τις προϋποθέσεις που επιτρέπουν στην καλλιτεχνική πράξη να υπάρξει, σε παιδαγωγικό κλίμα, να διευκολύνει τους μαθητές να εξωτερικεύουν απορίες, να ξεπερνούν αμηχανίες, να αναπτύσσουν τις δυνατότητές τους και τη φαντασία τους μέσα από μια διαδικασία που σε κάθε περίπτωση είναι ουσιαστικά απολαυστική.

3. Θεμελίωση της ικανότητας συλλογής, οργάνωσης, ανάλυσης και σύνθεσης ιδεών για τη δημιουργία καλλιτεχνικού προϊόντος.

4. Σε πρακτικό επίπεδο άσκηση και προαγωγή των ικανοτήτων των εκφραστικών μέσων (σώμα - λόγος). 

Μέθοδοι διδασκαλίας
1. Θεωρητική προσέγγιση για τη λειτουργία του θεατρικού παιχνιδιού ως μορφή τέχνης και ως εκπαιδευτικό μέσο και διδακτικό εργαλείο, μέσω εισηγήσεων με χρήση διαφανειών power point, video και διαλόγου για την ανταλλαγή απόψεων και τη δημιουργία μιας νέας κουλτούρας με την ευρύτερη κοινωνική της έννοιας «αγωγή πολιτισμού» μέσα στο σχολείο.
2. Πρακτικό εργαστήριο όπου γίνεται δημιουργική μελέτη των εκφραστικών μέσων των φοιτητών /τριών (κίνησης και λόγου)

Μέθοδοι αξιολόγησης
Οι φοιτητές /τριες καλούνται:

1. Να  έχουν ενεργητική συμμέτοχη  στο μάθημα.
2. Να είναι συνεπείς στις εβδομαδιαίες  υποχρεώσεις τους: τήρηση φακέλου εργασιών και ημερολόγιο μαθήματος.
3. Να συμμετέχουν δημιουργικά  στην προετοιμασία και παρουσίαση της άσκησης πεδίου: παρέμβαση στην κοινότητα με δράση σε ανοιχτό χώρο.
4. Να συμμετέχουν στις εξετάσεις του μαθήματος στο τέλος του εξαμήνου με  προφορική  ή γραπτή εξέταση.

Προτεινόμενο σύγγραμμα

Γαλάνη Μ.,  2010, Δημιουργική Μέθοδος Θεατρικού παιχνιδιού, Ίων εκδ. Έλλην, Αθήνα

Βιβλιογραφία

• Allard, G., Leffort P.,  1984, Η Μάσκα Χατζηνικολή, Αθήνα
• Bruner, 1989, Παιχνίδι, σκέψη & γλώσσα, Εκπαιδευτική Κοινότητα, τεύχος 4
• Αρζιμάνογλου- Μαντζαρλή Λ., Η ρυθμική Dalcroze μέσα από τα μάτια της Λιλης, fagotto books.
• Αριστοτέλους, Περί Ποιητικής , 1447 Α, 15 και ΙV, 1448 Β, 3, μετάφραση Μενάνδρου Σίμου, εισαγωγή κείμενο και ερμηνεία Συκουτρή Ι. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 1991
• Αντωνακάκης Δ., 2006 ,  Οι  μουσικοκινητικές δραστηριότητες Orff.
• Γαλάνη Μ.,  2010, Δημιουργική Μέθοδος Θεατρικού παιχνιδιού, Ίων εκδ. Έλλην, Αθήνα
• Garland, Trudi H., Kahn, Charity Vaughan , 1995,  Math  and  Music: Harmonious Connections, Paperback
• Ζενέ Ζ., 2006,  ο Σχοινοβάτης μτφ Λιοντάκης Χ., εκδ Καστανιώτης, Αθήνα.
• Ηλιοπούλου Ιουλίτα , 2008, η Κούκλα  εκδ. Ικαρος, Αθήνα
• Καραμήτρου Κ. Θέατρο θεωρία και πράξη ? θεατρικό παιχνίδι, Παπαζήσης,  Αθήνα.
• Courau, S., 2000,  Τα βασικά εργαλεία του Εκπαιδευτή Ενηλίκων (Επιμ. Α. Κόκκος) Αθήνα: Μεταίχμιο
• Κάλας Ν., 1997,  Η τέχνη την εποχή της διακύβευσης και άλλα δοκίμια, εκδ. Άγρα, μτφρ. Παππάς Α.,
• Κοσμόπουλος, Α.,  1983,  Σχεσιοδυναμική, Αθήνα
• Κουρετζής, Λ.,  2008,  Το θεατρικό παιχνίδι και οι διαστάσεις του, εκδ. Ταξιδευτής
• Κούρτη Ε., 1998, Γλωσσικά παιχνίδια και επικοινωνία στην προσχολική ηλικία, Γλώσσα, τεύχος46
• Κleist, H., Οι μαριονέτες, μτφρ ΜαστοράκηΤ., εκδ. ΆγραKochney, T., 1996,  Inhibitions within idea Generating Groups: An Alternative  Method of Brainstorming ED 397806
• Leddy, T., "Dewey's Aesthetics", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2015 Edition), Edward N. Zalta (ed.)
• Lesky Al, 1998, Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας, μτφρ. Α. Τσοπανάκη, εκδ.  Αφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη
• Levi - Strauss C.,1981,Ο δρόμος της μάσκας, μτφρ Λεκανίδου - Βαδαλούκα Ρ.,εκδ.Χατζηνικολή
• Μάρκαρης Π. , 1982,  Ο Μπρεχτ και ο διαλεκτικός λόγος εκδ. Ιθάκη
• Ματέυ Π., 1980,  Ρυθμική, Αθήνα
• Pavis P., Λεξικό του θεάτρου, Gutenberg, Αθήνα.
• Παπακωνσταντίνου Ν., 1979, Αγωγή του λόγου, εκδ.  Δωδώνη, Αθήνα
• Πελασγός Σ.,  (2008) Τα μυστικά του παραμυθά. Μαθητεία στην τέχνη της προφορικής λογοτεχνίας και αφήγησης, εκδ Μεταίχμιο Αθήνα
• Rodari G., 2003, Γραμματική της φαντασίας, εκδ. Μεταίχμιο
• Σέργη Λ., 1987,  Δημιουργική Μουσική Αγωγή για τα Παιδιά μας Αθήνα,  Guttenberg
• Τοπούζης, Κ., 1991, Αρχαίο Ελληνικό θέατρο, εκδ. Επικαιρότητα 
• Thomson, G., 1980, Η ποίηση χθες και σήμερα, μετ. Ν.Κ. Σταματίο,) εκδ. Κέδρος, Αθήνα
• Ψύλλος, Δ., Κουμαράς, Π. και Καριώτογλου, Π.,1993, Εποικοδόμηση της γνώσης στην τάξη με συνέρευνα δασκάλου και μαθητή. Σύγχρονη Εκπαίδευση, τεύχος 70
• Werner Muller Παντομίμα, εκδ. Κάλβος
• Werner Muller Θέατρο του σώματος και commedia dell? arte, εκδ.University Studio Press
• Yalom I., 2005, Θεωρία και πράξη της ομαδικής ψυχοθεραπείας, μτφρ. Ανδριτσάνου Ε.  Κακατσάκη Δ., Άγρα
• Φωτόπουλος, 2006, Διονύσης Φωτόπουλος. Σκηνογράφος. Επιμέλεια Giorgio Ursini Ursic. Αθήνα: Μουσείο Μπενάκη

Επιπλέον πληροφορίες

Το μάθημα λόγω της φύσης απαιτεί τη φυσική παρουσία των φοιτητών /τριών.

Μέρος της αξιολόγησης του μαθήματος αφορά σε πρακτική εργασία εξαμήνου η οποία εκπονείται κατά το εξάμηνο μέσα από το βιωματικό μέρος των δια ζώσης μαθημάτων και είναι κατά έναν τρόπο αυτή η εργασία είναι προσθετική στην τελική βαθμολογία. Η τελική αξιολόγηση συντίθεται μέσα από την ενεργό συμμετοχή στις συναντήσεις των μαθημάτων, της πρακτικής εργασίας και της γραπτής εξέτασης στη θεωρία κατά την εξεταστική.

Γνωρίζω οτι για κάποιους/ες από τους/τις συναδέλφους/σες η παρακολούθηση είναι δύσκολη. Αυτοί/ες θα εξεταστούν  θεωρητικά κατά την εξεταστική του Φεβρουαρίου. Υπάρχει στη θεωρητική αυτή εξέταση μια ερώτηση η οποία άπτεται του πρακτικού (η πλήρης απάντηση αξιολογείται με 2 μονάδες).

Στο τέλος του εξαμήνου ορίζεται ένα φροντιστηριακό μάθημα σε zoom συνάντηση.

Η ύλη για την εξέταση του μαθήματος είναι:  

1. Από το βιβλίο "Δημιουργική μέθοδος θεατρικού παιχνιδιού" Μάρω Γαλάνη εκδόσεις ΕΛΛΗΝ,2011 . Οι σελίδες 11 – 161 [όλο το θεωρητικό πρώτο μέρος του βιβλίου] και σελίδες 165 – 273 [από αυτό το δεύτερο μέρος μετα από μια ανάγνωση επιλέγετε και μελετάτε, για κάθε θεματική (ρυθμική, βάδιση, τρέξιμο κλπ) ενδεικτικές πρακτικές ασκήσεις.  
2. Eclass όλες οι ενότητες/ όλα τα έγγραφα του όπως θα αναδιαμορφώνονται κάθε ακαδημαϊκή χρονιά  ως το τέλος των μαθημάτων του εξαμήνου.