ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ (ακαδ. έτος 2023-2024)
Ιωάννης Παπαθεοδώρου
Το μάθημα έχει ως στόχο να εξοικειώσει τους φοιτητές/τριες με την ορολογία, τη μεθοδολογία, και τα επιστημονικά εργαλεία της Νεοελληνικής Φιλολογίας. Ειδική έμφαση δίνεται στις Ιστορίες της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας (ΙΝΕΛ) καθώς και στα ιστοριογραφικά σχήματα τους. Στο μάθημα παρουσιάζονται τα κεντρικά λογοτεχνικά ρεύματα από τον 18ο ως τον 20ό αι., και αναλύεται η σχέση τους με την Ιστορία των Ιδεών και την ευρύτερη Πολιτισμική Ιστορία. Αναφέρονται επίσης τα κύρια έργα του νεοελληνικού λογοτεχνικού κανόνα, μαζί με τα κύρια χαρακτηριστικά των περιόδων, των γενεών και των σχολών. Τέλος διακρίνονται τα διαφορετικά στάδια της εξέλιξης των λογοτεχνικών ειδών αλλά και οι νέες προσεγγίσεις στις Ιστορίες της Λογοτεχνίας.
ΛιγότεραΤο μάθημα έχει ως στόχο να εξοικειώσει τους φοιτητές/τριες με την ορολογία, τη μεθοδολογία, και τα επιστημονικά εργαλεία της Νεοελληνικής Φιλολογίας. Ειδική έμφαση δίνεται στις Ιστορίες της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας (ΙΝΕΛ) καθώς και στα ιστοριογραφικά σχήματα τους. Στο μάθημα παρουσιάζονται τα κεντρικά λογοτεχνικά ρεύματα από τον 18ο ως τον 20ό αι., και αναλύεται η σχέση τους με την Ιστορία των Ιδεών και την ευρύτερη Πολιτισμική Ιστορία. Αναφέρονται επίσης τα κύρια έργα του νεοελληνικού λογοτεχνικού κανόνα, μαζί με τα κύρια χαρακτηριστικά των περιόδων, των γενεών και των σχολών. Τέλος διακρίνονται τα διαφορετικά στάδια της εξέλιξης των λογοτεχνικών ειδών αλλά και οι νέες προσεγγίσεις στις Ιστορίες της Λογοτεχνίας.
Το μάθημα έχει ως στόχο να εξοικειώσει τους φοιτητές/τριες με την ορολογία, τη μεθοδολογία, και τα επιστημονικά εργαλεία της Νεοελληνικής Φιλολογίας. Ειδική έμφαση δίνεται στις Ιστορίες της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας (ΙΝΕΛ) καθώς και στα ιστοριογραφικά σχήματα τους. Στο μάθημα παρουσιάζονται τα κεντρικά λογοτεχνικά ρεύματα από τον 18ο ως τον 20ό αι., και αναλύεται η σχέση τους με την Ιστορία των Ιδεών και την ευρύτερη Πολιτισμική Ιστορία. Αναφέρονται επίσης τα κύρια έργα του νεοελληνικού λογοτεχνικού κανόνα, μαζί με τα κύρια χαρακτηριστικά των περιόδων, των γενεών και των σχολών. Τέλος διακρίνονται τα διαφορετικά στάδια της εξέλιξης των λογοτεχνικών ειδών αλλά και οι νέες προσεγγίσεις στις Ιστορίες της Λογοτεχνίας.
Στην ενότητα αυτή θίγονται εισαγωγικά θέματα ορισμών και ορολογίας γύρω από την επιστημονική συγκρότηση της Φιλολογίας και τη Γραμματολογία.
Λέξεις κλειδιά : ορολογία, επιστημολογία, θεωρία.
Στην ενότητα αυτή εξετάζονται ο τρόπος οργάνωσης του λογοτεχνικού παρελθόντος μέσα από διαφορετικές εκδοχές και διαφορετικά μοντέλα συγγραφής των Ιστοριών της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας.
Λέξεις κλειδιά : βίοι λογίων, κατάλογοι, ιστορικές σχολές.
Στην ενότητα αυτή μελετάται η περιοδολόγηση του λογοτεχνικού παρελθόντος με ειδική έμφαση στις «απαρχές» της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας. Παράλληλα, αναλύονται τα διαφορετικά κριτήρια με βάση τα οποία προκρίνεται η χρονολογική ταξινόμηση της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας
Λέξεις-κλειδιά : γλώσσα, έθνος, ιστορικό παρελθόν.
Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται οι αναλυτικές κατηγορίες ταξινόμησης της ΝΕΛ, με βάση τις γενιές, τα αισθητικά ρεύματα αλλά και τις επιμέρους «σχολές» και «γενιές» των συγγραφέων. Παράλληλα, αναφέρονται τα λογοτεχνικά γένη και είδη, με βάση τα οποία οργανώθηκε η ύλη των Ιστοριών της Νέας Ελληνικής Λογοτεχνίας.
Λέξεις- Κλειδιά : ρεύματα, είδη, γενιές.
Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται αναλυτικά οι πηγές της Νέας Ελληνικής Φιλολογίας (αρχεία, τύπος, βιβλιογραφίες) και εξετάζεται το υλικό στο οποίο έχουν στηριχτεί οι διαφορετικές ΙΝΕΛ. Παράλληλα, η συζήτηση εστιάζει στη σχέση των συγγραφέων με την εποχή τους αλλά και τη σχέση που έχει η ΙΝΕΛ με την Ιστορία του βιβλίου και της Ανάγνωσης.
Λέξεις ? κλειδιά : τεκμήριο, αρχείο, ανάγνωση
Στην ενότητα αυτή επισημαίνεται η σχέση των ΙΝΕΛ με την κατασκευή του «λογοτεχνικού κανόνα» ενώ εκτίθενται διαφορετικά παραδείγματα μεταβολής της αισθητικής αξιολόγησης των λογοτεχνικών έργων, μέσα σε διαφορετικές εποχές. Παράλληλα, αναφέρονται οι σύγχρονες τάσεις εμπλουτισμού του λογοτεχνικού κανόνα με βάση τις νέες πολιτισμικές και λογοτεχνικές ευαισθησίες.
Λέξεις-κλειδιά : πρόσληψη, κριτική, διαμάχες
Στην ενότητα αυτή δίνονται παραδείγματα μετάβασης από την παραδοσιακή Ιστορία της Λογοτεχνίας σε εναλλακτικές ιστορικές αφηγήσεις της λογοτεχνίας, με άξονα τις συλλογικές ερευνητικές ομάδες, την ιστορία των ειδών, τις νέες τάσεις για την «εξ αποστάσεως ανάγνωση» (distant reading) της λογοτεχνίας και την Ιστορία της Ανάγνωσης. Η μετάβαση από την Ιστορία της Λογοτεχνίας στην Ιστορία του «λογοτεχνικού φαινομένου» συνοδεύεται από τις αντίστοιχες θεωρητικές προσεγγίσεις.
Λέξεις ? κλειδιά : ιστοριογραφία, μεθοδολογία, θεωρία
Στην ενότητα αυτή παρουσιάζονται οι προκλήσεις της ψηφιακής τεχνολογίας για την Ιστορία της Λογοτεχνίας. Παρουσιάζονται βάσεις δεδομένων, ψηφιακές πηγές, αλλά και νέες κατευθύνσεις στις ποσοτικές και ποιοτικές μεθόδους της πρόσφατης ιστοριογραφίας, οι οποίες επιτρέπουν συγκρίσεις για τα κείμενα, τους συγγραφείς και τις εποχές.
Λέξεις ? κλειδιά : ψηφιακός πολιτισμός, έρευνα, καινοτομία.
