Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία: Μεταναστευτικές ταυτότητες και κριτική γλωσσική εκπαίδευση

Σημείο εκκίνησης του μαθήματος είναι η θέση ότι οι γλώσσες παρουσιάζουν ποικιλότητα. Το ενδιαφέρον του μαθήματος εξειδικεύεται στη μελέτη της επαφής της πλειονοτικής ελληνικής με μεταναστευτικές γλώσσες κατά την εικοσαετία 1990-2010. Διερευνούμε την οικοδόμηση γλωσσικών και άλλων ταυτοτήτων από μετανάστες μαθητές/τριες στην Ελλάδα. Ξεκινούμε συζητώντας δύο ?ανταγωνιστικούς? μεταξύ τους λόγους (discourses), τον εθνικό ομογενοποιητικό και τον μετα-εθνικό αποδομητικό, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο επιδρούν στην διαμόρφωση των υπό μελέτη ταυτοτήτων.  Καταθέτουμε επίσης κρίσιμες κοινωνιο-ιστορικές πληροφορίες για την εικοσαετία 1990-2010.

Το υλικό μας αποτελείται από μαθητικά γραπτά τα οποία αναφέρονται στις μεταναστευτικές εμπειρίες των μαθητών/τριών. Το θεωρητικό πλαίσιο του μαθήματος είναι αυτό της Κριτικής Ανάλυσης του Λόγου και στις ειδικότερες έννοιες με τις οποίες επιχειρούμε την ανάλυση των μαθητικών κειμένων του υλικού μας περιλαμβάνονται οι ακόλουθες: αφηγηματική κατασκευή ταυτοτήτων (Bamberg 2011), απειλή προσώπου (Brown & Levinson (1987), μηχανισμός κατηγοριοποίησης μέλους (Sacks 1992), διακειμενικότητα (Fairclough 1992), ενκειμενικότητα (Blommaert 2005), αντιγλώσσα (Halliday 1978).

Λαμβάνοντας υπόψη τα συμπεράσματα της ανάλυσής μας και εγείροντας το ζήτημα της διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης/ξένης γλώσσας σε μεταναστευτικούς πληθυσμούς στην Ελλάδα, περνούμε στην κατάθεση προτάσεων γλωσσικής πολιτικής. Πυρήνας του προβληματισμού μας είναι η θέση ότι στο πλαίσιο της κριτικής γλωσσικής εκπαίδευσης, κεντρικός στόχος θα πρέπει να είναι η άρση της άδικης επιβολής της μονογλωσσικής και μονοπολιτισμικής ομοιογένειας σε δίγλωσσους και πολύγλωσσους μετανάστες μαθητές/τριες.