Κύρια σελίδα
ΤΙΤΛΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ:
«Οι φυσαλίδες που ζεσταινόντουσαν»
Σχεδίαση εκπ/κου σεναρίου με χρήση λογισμικών:
• 1ο : « Φάσεις του νερού/ Phases of water » (προσομοίωσης/ανοιχτού τύπου)
Από gizmos: https://gizmos.explorelearning.com/index.cfm?method=cResource.dspView&ResourceID=661
• 2ο: Λογισμικό Word (γενικής χρήσης/επεξεργασίας κειμένου/ανοιχτού τύπου) • 3ο : Λογισμικό Learning apps ( δημιουργίας δια δραστικών δραστηριοτήτων/ ανοιχτού τύπου) • 4ο : Kidspiration ( λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης/ ανοιχτού τύπου)
ΟΝΟΜΑ ΦΟΙΤΗΤΡΙΑΣ: Τσουραμάνη Κωνσταντίνα
Α. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
Το εκπαιδευτικό σενάριο αυτό σχετίζεται με την κατανόηση του φαινομένου της εξαέρωσης του νερού. Το εικονικό εργαστήριο « Φάσεις του νερού» δίνει την δυνατότητα στα παιδιά να διακρίνουν προς τα πού πάει το νερό όταν θερμαίνεται και ποια είναι η διαδικασία εξαέρωσης του λεπτομερώς. Επίσης τα παιδιά μπορούν να πειραματιστούν με την παροχή και την απουσία θερμότητας με σκοπό να συμπεράνουν πως η εξαέρωση είναι αποτέλεσμα της θέρμανσης του νερού. Όσον αφορά το λογισμικό επεξεργασίας κειμένου που θα χρησιμοποιηθεί μας επιτρέπει να καταγράψουμε τις αρχικές ιδέες των παιδιών σχετικά με το φαινόμενο της εξαέρωσης και ακολούθως τις τροποποιημένες ιδέες, έπειτα από την παρέμβασή μας. Ακόμα το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης μας βοηθά στην οργάνωση των ιδεών των παιδιών γύρω από την έννοια που μελετάμε. Τέλος το λογισμικό Learning apps μας προσφέρει την δυνατότητα να αξιολογήσουμε τις νέες γνώσεις των παιδιών μέσα από την ενεργή εμπλοκή τους στην σειροθέτηση εικόνων.
Α.1 Τίτλος εκπαιδευτικού σεναρίου, Τάξη που απευθύνεται
Τίτλος εκπαιδευτικού σεναρίου: « Οι φυσαλίδες που ζεσταινόντουσαν »
Τάξη που απευθύνεται: Νηπιαγωγείο
Α.2 Δημιουργός/οι του εκπ/κου σεναρίου
Τσουραμάνη Κωνσταντίνα
Α.3 Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές
Στο εκπαιδευτικό σενάριο εμπλέκονται οι γνωστικές περιοχές Τ.Π.Ε. και Φυσικές Επιστήμες. Όσον αφορά τις Τ.Π.Ε. εμπλέκονται ως τεχνολογικό εργαλείο. Ειδικότερα με λογισμικό ανοιχτού τύπου, προσομοίωσης ( εικονικό εργαστήριο: Φάσεις του νερού) τα παιδιά διερευνούν το εικονικό εργαστήριο, πειραματίζονται με την θέρμανση και την ψύξη του νερού και ανακαλύπτουν σχέσεις μεταξύ της θέρμανσης ή της ψύξης του νερού ως παράγοντες μεταβολής της φυσικής του κατάστασης. Σχετικά με τις Φυσικές Επιστήμες, το διδακτικό αντικείμενο είναι το θερμικό φαινόμενο της εξαέρωσης του νερού & η μεταβολή της φυσικής κατάστασης του νερού από υγρό σε αέριο.
Α.4 Προαπαιτούμενες γνώσεις των μαθητών Τα παιδιά είναι απαραίτητο να γνωρίζουν πως να κάνουν χρήση του ποντικιού και να αντιλαμβάνονται ότι κάθε κίνηση που πραγματοποιείται πάνω στο ποντίκι έχει αποτέλεσμα στην οθόνη του υπολογιστή. Θα πρέπει να ξέρουν πως να κάνουν δεξί κλικ και πώς να προηγούνται στην οθόνη.
Α.5 Εκτιμώμενη διάρκεια
Για την υλοποίηση του σεναρίου εκτιμάται ότι θα χρειαστούν δύο ημέρες. Την πρώτη μέρα θα πραγματοποιηθούν τέσσερις δραστηριότητες, μία ανίχνευσης και τρείς διδασκαλίας. Την δεύτερη μέρα θα υλοποιηθούν οι υπόλοιπες δραστηριότητες , της εμπέδωσης, της αξιολόγησης και η μεταγνωστική δραστηριότητα.
Α.6 Συσχετισμός με το Αναλυτικό Πρόγραμμα
Το σενάριο αυτό συνδέεται με το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών για το Νηπιαγωγείο του 2014. Πιο αναλυτικά συσχετίζεται με την μαθησιακή περιοχή Φυσικές Επιστήμες και συγκεκριμένα με τις ενότητες Αντικείμενα και υλικά (σελ.248-252) καθώς και Έννοιες και φαινόμενα από το φυσικό κόσμο(σελ.253-259). Συγκεκριμένα από την πρώτη ενότητα συνδέεται με το περιεχόμενο “Αλλαγές στο σχήμα των αντικειμένων και μεταβολές φυσικής κατάστασης των υλικών” (σελ. 251 – 52) όπου αναφέρεται πως τα παιδιά πρέπει να αντιληφθούν τη θέρμανση ή ψύξη ως παράγοντα μεταβολής της φυσικής κατάστασης των υλικών. Παράλληλα όσον αφορά την δεύτερη ενότητα γίνεται σύνδεση με το περιεχόμενο “ Απλά φυσικά φαινόμενα σχετικά με τα θερμικά φαινόμενα (σελ.254-57) όπου τα παιδιά μαθαίνουν να εκφράζουν τις ιδέες τους για τα απλά φυσικά φαινόμενα και να τις διαπραγματεύονται με τους άλλους. Επίσης στο περιεχόμενο αυτό τα παιδιά μαθαίνουν να διατυπώνουν προβλέψεις για διάφορα απλά φυσικά φαινόμενα και στη συνέχεια θέτουν σε δοκιμή τις ιδέες τους ώστε να τις ελέγξουν. Τέλος το σενάριο συνδέεται με την μαθησιακή περιοχή ¨ ΤΠΕ¨ και συγκεκριμένα με τη μαθησιακή ενότητα “ Διερευνώ, Πειραματίζομαι, ανακαλύπτω και λύνω προβλήματα με τις ΤΠΕ ” (σελ. 327 – 331).
Α.7 Ανάλυση του περιεχομένου
Οι κυριότερες νέες γνώσεις που θα διδαχθούν στους μαθητές είναι το φαινόμενο της εξαέρωσης του νερού.
Β. Οι εναλλακτικές αντιλήψεις των μαθητών
Σύμφωνα με μελέτη των Bar & Travis (1991) η πλειονότητα των παιδιών προσχολικής ηλικίας αναγνωρίζει πως ο ατμός προέρχεται από το βρασμένο νερό και πως το νερό λιγοστεύει όση ώρα βράζει. Ακόμα σε έρευνα των Βαΐτση, Παπαγεωργίου, Μπαγάκη, Ραβάνη & Παπαμιχαήλ (1993) φάνηκε πως τα παιδιά αυτής της ηλικίας μπορούν να προσεγγίσουν από γνωστικής άποψης την διαδικασία της εξαέρωσης αφού προηγηθεί η παρατήρηση πειραμάτων και η διαρκής διδακτική παρέμβαση. Χωρίς την προϋπόθεση αυτή τα παιδιά λένε χαρακτηριστικά πως το νερό « θα φουσκώσει», « θα καεί». Ωστόσο τα εμπόδια που συναντάμε στην σκέψη των παιδιών γύρω από το φαινόμενο του βρασμού είναι πολλά. Αρχικά δυσκολεύονται να συνδέσουν την εξαέρωση του νερού με την διαδικασία θέρμανσής του. Επιπλέον αδυνατούν να κατανοήσουν την ποιοτική διατήρηση της ταυτότητας του νερού. Δηλαδή αδυνατούν να καταλάβουν πως κατά τη διαδικασία του βρασμού το νερό μετατοπίζεται στον αέρα όμως παραμένει νερό σε όλες τις φάσεις του. Τέλος τα παιδιά δεν αντιλαμβάνονται την διαδικασία μεταβολής του νερού από υγρό σε αέριο, δηλαδή πως οι φυσαλίδες και το νερό μετακινούνται από το εσωτερικό του δοχείου προς τα πάνω, στην συνέχεια οι φυσαλίδες σπάνε στην επιφάνεια του νερού και από εκεί μετακινείται ο ατμός προς τον αέρα. ( Ραβάνης, 2005). Στο σενάριο αυτό κάθε εμπόδιο που εντοπίζεται στην σκέψη των παιδιών έγινε στόχος για την κάθε δραστηριότητα.
Χατζηνικήτα, Β. Κουλαΐδης, Β. Ραβάνης, Κ. (1996), «Ιδέες μαθητών προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας για το βρασμό του νερού»
Ραβάνης, Κ. (2005), « Οι φυσικές επιστήμες στην προσχολική εκπαίδευση»
Γ. Σκοπός και Στόχοι του εκπαιδευτικού σεναρίου
Ως προς το γνωστικό αντικείμενο: • Να προβλέπουν την εξαέρωση ως αποτέλεσμα της θέρμανσης του νερού, έπειτα από την παρατήρηση θέρμανσης και της μεταβολής του νερού σε αέριο στο εικονικό εργαστήριο ¨ Φάσεις του νερού¨. • Να αναγνωρίζουν "που θα πάει" το νερό, δηλαδή ότι το νερό θα μετακινηθεί από το δοχείο προς την ατμόσφαιρα έπειτα από την παρατήρηση της κίνησης του νερού από τον σωλήνα στην ατμόσφαιρα στο εικονικό εργαστήριο ¨ Φάσεις του νερού¨. • Να περιγράφουν την διαδικασία της εξαέρωσης. Ως προς τη χρήση των ΤΠΕ: • Να πειραματιστούν με παροχή και απουσία θερμότητας στο νερό στο εικονικό εργαστήριο ¨ Φάσεις του νερού¨. • Να εξοικειωθούν με την μεταβολή της φυσικής κατάστασης του νερού από υγρό σε αέριο – φαινόμενο εξαέρωσης μέσω του εικονικού εργαστηρίου¨ Φάσεις του νερού¨ . Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία: • Να δημιουργήσουν από κοινού έργα. • Να σέβονται τους άλλους και τους κανόνες της ομάδας.
Δ. Διδακτικό υλικό και απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή για το σενάριο
Δ.1 Υλικοτεχνική Υποδομή
Για την υλοποίηση του σεναρίου απαραίτητος είναι ο ηλεκτρονικός υπολογιστής που θα τοποθετηθεί στη γωνιά της παρεούλας, με τον οποίο οι μαθητές θα δουλέψουν σε ολομέλεια. Ο υπολογιστής πρέπει να είναι συνδεδεμένος στο διαδίκτυο.
Δ.2 Διδακτικό Υλικό
Δεν υπάρχει διδακτικό υλικό.
Ε. Περιγραφή και δραστηριότητες υλοποίησης του σεναρίου
Ε.1 Οργάνωση της Τάξης
Η οργάνωση της τάξης στο εκπαιδευτικό σενάριο έχει ως εξής: Αρχικά οι μαθητές θα εργαστούν σε ολομέλεια με τον εκπαιδευτικό σε ρόλο συνερευνητή σε όλο το εκπαιδευτικό σενάριο. Σκοπός της συγκεκριμένης οργάνωσης της τάξης είναι τα παιδιά να εργαστούν συλλογικά, να αναπτύξουν το αίσθημα της ομαδικότητας, να ανταλλάξουν ιδέες και να βοηθήσουν το ένα το άλλο όπου χρειάζεται. Ωστόσο στην δεύτερη δραστηριότητα αξιολόγησης τα παιδιά θα εργαστούν ατομικά προκειμένου να κατανοήσουμε πως δούλεψε η διδακτική μας παρέμβαση ξεχωριστά σε κάθε μαθητή μας. Η ατομική δουλειά στην δραστηριότητα αυτή γίνεται για να δούμε ποια γνωστικά εμπόδια κατάφερε να ξεπεράσει ο κάθε εκπαιδευόμενος ως μονάδα.
Ε.2 Διδακτικές προσεγγίσεις και στρατηγικές
Θεωρητική προσέγγιση: H θεωρητική προσέγγιση που ακολουθείται στο σενάριο είναι ο εποικοδομισμός. Ειδικότερα, τα παιδιά τροποποιούν τις προϋπάρχουσες γνώσεις τους μέσα από την ενεργή ατομική και εμπειρική διαδικασία στο εικονικό εργαστήριο «Οι φάσεις του νερού». Επίσης, τα παιδιά οικοδομούν την γνώση μέσα από τις μεταξύ τους συζητήσεις για την εξαέρωση του νερού. Ακόμη καλούνται να κάνουν παρατηρήσεις και προβλέψεις για το πως το νερό θα γίνει ατμός και θα μεταφερθεί στον αέρα. Ο λόγος που χρησιμοποιείται ο εποικοδομισμός είναι ώστε τα παιδιά να χτίσουν τις νέες γνώσεις πάνω στις ήδη υπάρχουσες γνώσεις τους, εξελίσσοντας έτσι το νοητικό τους μοντέλο για το φαινόμενο της εξαέρωσης. Επίσης η συγκεκριμένη θεωρητική προσέγγιση δίνει την δυνατότητα στον εκπαιδευτικό να έχει ρόλο συνερευνητή και έτσι επιτρέπει στα παιδιά να ανακαλύψουν την γνώση μόνα τους.
Μεθοδολογική προσέγγιση:
Το διδακτικό αυτό σενάριο στηρίζεται στη θεωρία του εποικοδομισμού:
• Η βασική στρατηγική που εκτείνεται σε όλο το σενάριο είναι αυτή των στόχων-εμποδίων. Στόχος είναι να αντιληφθούν τα παιδιά, μέσω του εικονικού εργαστηρίου «Οι φάσεις του νερού», πως το νερό εξαερώνεται επειδή ζεσταίνεται πολύ και πως από το δοχείο μετακινείται προς την ατμόσφαιρα. Στόχος δηλαδή είναι να ξεπεραστούν τα εμπόδια των πρότερων γνώσεων των παιδιών. Το εικονικό εργαστήριο – προσομοίωση βοηθά στο να έρθουν τα παιδιά σε άμεση επαφή με το φαινόμενο της εξαέρωσης με ασφάλεια. Επιπλέον τα παιδιά μπορούν να αντιληφθούν καλύτερα την σχέση μεταξύ θέρμανσης του νερού και εξαέρωσης καθώς το νερό ζεσταίνεται άμεσα και η αναπαράσταση των υδρατμών είναι επίσης άμεση και βοηθητική αφού όσο αυξάνονται οι εγκλωβισμένοι υδρατμοί τόσο μειώνεται το νερό. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά μπορούν ευκολότερα να κατανοήσουν την ποιοτική διατήρηση της ταυτότητας του νερού γιατί προσφέρεται η δυνατότητα μετατροπής των υδρατμών σε υγρό. • Παράλληλα θα χρησιμοποιηθεί η διδακτική της ανακάλυψης. Με αυτήν τα παιδιά ενθαρρύνονται να εξερευνήσουν το φαινόμενο της εξαέρωσης και να πειραματιστούν με την θέρμανση του νερού με στόχο να ανακαλύψουν σχέσεις ανάμεσα στην μεταβολή της φυσικής κατάστασης του νερού και της θέρμανσής του. • Επίσης εφαρμόζεται η γνωστική σύγκρουση μέσα από την σύγκριση του αρχικού αρχείου Word από την ανίχνευση, με το τελικό Word της αξιολόγησης, σχετικά με τις ιδέες των παιδιών για την εξαέρωση του νερού. Τα παιδιά μέσα από αυτήν την διαδικασία θα μπουν στην διαδικασία του αναστοχασμού. Παράλληλα θα εξασκήσουν την κριτική τους σκέψη προκειμένου να εντοπίσουν τυχόν ¨ λάθη¨ στο αρχικό αρχείο και να αναλογιστούν τι θα άλλαζαν σύμφωνα με τις νέες γνώσεις που οικοδόμησαν. • Επιπρόσθετα ακολουθείται η στρατηγική της επίλυσης προβλήματος. Η διδακτική στρατηγική αυτή στοχεύει στο να εμπλουτίσουν τα παιδιά τις στρατηγικές τους και να ανακαλύψουν τρόπους ώστε να βρίσκουν λύσεις σε μια προβληματική και συγκεκριμένα στην προβληματική να κάνουν το νερό να εξαερωθεί. Επιπλέον μέσα από αυτή την στρατηγική τα παιδιά αποκτούν νέες γνώσεις με τον εκπαιδευτικό να έχει θέση διευκολυντή και συνερευνητή προς την κατάκτηση των γνώσεων αυτών.
Διδακτική προσέγγιση με ΤΠΕ: Ονομασία λογισμικού Κατηγορία Δυνατότητες Προστιθέμενη αξία Phases of water/ Φάσεις του νερού Προσομοίωσης • Εξαέρωση του νερού ( μετατροπή από υγρό σε αέριο)
• Ψύξη του νερού ( μετατροπή από υγρό σε στερεό)
• Υγροποίηση του νερού ( μετατροπή από υδρατμούς ή πάγο σε υγρό)
• Καταγραφή της θερμοκρασίας μέσω θερμόμετρού
• Οπτικοποίηση της διαδικασίας αλλαγής φάσεων του νερού & επανάληψη του φαινομένου. • Ασφαλής μέθοδος.
• Άμεση παρατήρηση αλλαγών κατάστασης του νερού από τις αλλαγές στην θερμοκρασία του νερού. • Άμεση μετατροπή υδρατμών <-> σε αέριο <-> πάγο. • Εγκλωβισμός και αναπαράσταση υδρατμών.
• Αναπαράσταση δομής των μορίων του νερού.
• Παρατήρηση κίνησης & πυκνότητας μορίων νερού σε στερεά, υγρά και αέρια .
Learning apps Δημιουργία δια δραστικών δραστηριοτήτων • Οργάνωση φάσεων του φαινομένου της εξαέρωσης σε σειρά
• Ενίσχυση μνήμης μαθητή και λογικής σκέψης
• Εργαλείο αξιολόγησης για ουσιαστική μάθηση και βελτίωση κριτικής σκέψης • Εξοικονόμηση υλικών
• Δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης
• Εισαγωγή ψηφιακών εικόνων
Word Επεξεργασίας κειμένου • Καταγραφή πρότερων και τελικών γνώσεων των παιδιών και οργάνωση τους.
• Αισθητικά άρτιο αποτέλεσμα.
• Χειρισμός κειμένου για την καταγραφή και την διόρθωση των γνώσεων των παιδιών
• Δυνατότητα δόμησης και μορφοποίησης του αρχικού και τελικού αρχείου
Kidspiration Εννοιολογικής χαρτογράφησης • Ανάδυση και καταγραφή των αναπαραστάσεων των παιδιών
• Αποσαφήνιση σκέψης
• Ενίσχυση ικανότητας κατανόησης • Απουσία περιττής πληροφορίας
• Χρήση εικόνων
Ε.3 Περιγραφή δραστηριοτήτων σεναρίου
α. Δραστηριότητα/ες ψυχολογικής και γνωστικής προετοιμασίας: αποτίμηση υπάρχουσας γνώσης και ανίχνευση αναπαραστάσεων και γνωστικών δυσκολιών.
• Καταγραφή ιδεών για την εξαέρωση σε Word μέσω ερωτοαποκρίσεων & δημιουργία εννοιολογικού χάρτη.
β. Δραστηριότητα/ες διδασκαλίας του γνωστικού αντικειμένου
1η:
• Παρατήρηση και συζήτηση για το εικονικό εργαστήριο (Φάσεις του νερού/ Phases of water) που συντονίζεται από διδακτικές βοήθειες με τη μορφή ερωτήσεων με σκοπό την μεταπήδηση από την συμβατική αναπαράσταση της φωτογραφίας στην αφαιρετική αναπαράσταση του εικονικού εργαστηρίου. 2η: • Διατύπωση υποθέσεων , δοκιμή και έλεγχος ώστε να πραγματοποιηθεί εξαέρωση του νερού.
3η:
• Λύση του προβλήματος μέσα από έμπρακτη εφαρμογή στο εικονικό εργαστήριο. γ. Δραστηριότητα/ες εμπέδωσης του γνωστικού αντικειμένου
• Εντοπισμός λαθών και διόρθωση εννοιολογικού χάρτη. δ. Δραστηριότητα/ες αξιολόγησης του γνωστικού αντικειμένου
• Σειροθέτηση εικόνων/ screenshots των σταδίων εξαέρωσης
ε. Μεταγνωστική/ες δραστηριότητα/ες
• Διόρθωση του αρχικού αρχείου Word που είχε δημιουργηθεί στη δραστηριότητα ανίχνευσης μέσω ερωταποκρίσεων.
Ε.4 Φύλλα εργασίας
Ε.5 Δραστηριότητες υλοποίησης του εκπαιδευτικού σεναρίου στην τάξη
α. Δραστηριότητα/ες ψυχολογικής και γνωστικής προετοιμασίας: αποτίμηση υπάρχουσας γνώσης και ανίχνευση αναπαραστάσεων και γνωστικών δυσκολιών.
Τίτλος: Ανίχνευση ιδεών για την εξαέρωση του νερού Διάρκεια: 15 λεπτά Οργάνωση της τάξης: ολομέλεια, στην γωνιά της παρεούλας ώστε να μπορούν να ακούν και να συμμετέχουν όλοι οι μαθητές. Ρόλος εκπαιδευτικού: συνερευνητής, κάνει ερωτήσεις και καταγράφει στο Word τις απαντήσεις. Τι κάνουν τα παιδιά: Τα παιδιά απαντούν στις ερωτήσεις του εκπαιδευτικού. Σύγκριση με παραδοσιακά μέσα: Δυνατότητα δόμησης και μορφοποίησης του αρχικού και τελικού αρχείου Συγκεντρώνουμε τα παιδιά στην γωνιά της παρεούλας. Έπειτα τους δείχνουμε μία εικόνα ενός δοχείου με νερό που βράζει πάνω σε ένα γκαζάκι. Παίρνοντας αφορμή από αυτή την εικόνα αρχίζουμε την ανίχνευση των ιδεών των παιδιών για την εξαέρωση του νερού ακολουθώντας τη στρατηγική της ενεργητικής συμμετοχής και επικοινωνίας μαθητών και εκπαιδευτικού μέσα από αυθεντικές δραστηριότητες. Πιο συγκεκριμένα απευθύνουμε στοχευμένες ερωτήσεις στα παιδιά και καταγράφουμε στο Word τις απαντήσεις τους. Παράλληλα δημιουργούμε έναν εννοιολογικό χάρτη προκειμένου να συγκεντρώσουμε τις ιδέες των παιδιών στο λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης Kidspiration.Οι ερωτήσεις μας είναι οι εξής: Τι λέξεις σας έρχονται στο μυαλό όταν βλέπετε αυτή την εικόνα; Τι βλέπετε στην εικόνα; (παρατήρησης) Τι υπάρχει μέσα στην κατσαρόλα; (παρατήρησης) Τι υπάρχει κάτω από την κατσαρόλα; (παρατήρησης) Τι συμβαίνει στο νερό; (παρατήρησης).
β. Δραστηριότητα/ες διδασκαλίας του γνωστικού αντικειμένου
1η:
Τίτλος: Εξοικείωση με το εικονικό εργαστήριο Φάσεις του νερού & μετάβαση από την συμβατική αναπαράσταση της εικόνας στην αφαιρετική αναπαράσταση του εικονικού εργαστηρίου.
Διάρκεια: 20-25 λεπτά Οργάνωση της τάξης: ολομέλεια, γωνιά του υπολογιστή ώστε να μπορούν να παρατηρήσουν όλα τα παιδιά το εικονικό εργαστήριο και να κάνουν υποθέσεις. Ρόλος εκπαιδευτικού: Ο ρόλος μας είναι συνερευνητικός καθώς εξερευνούμε μαζί με τα παιδιά το εικονικό εργαστήριο. Επίσης ο εκπαιδευτικός εξηγεί στα παιδιά την αναλογία της εικόνας που είδαν με την εικόνα του εικονικού εργαστηρίου και παίρνει ρόλο υποστηρικτή και καθοδηγητή για τον μαθητή. Διδακτική στρατηγική: Εφαρμόζουμε τις διδακτικές στρατηγικές της ανακάλυψης και της διερεύνησης καθώς τα παιδιά ενθαρρύνονται να εξερευνήσουν το εικονικό εργαστήριο και να κάνουν υποθέσεις και προβλέψεις. Τι κάνουν τα παιδιά: Στη δραστηριότητα αυτή ο μαθητής παρατηρεί το εικονικό εργαστήριο και ο καθένας αποκρίνεται ατομικά στις ερωτήσεις με βάση τις προσωπικές του σκέψεις κάνοντας υποθέσεις και προβλέψεις. 1η φάση: Μεταφερόμαστε στη γωνιά του υπολογιστή, ανοίγουμε τον υπολογιστή. Ανοίγουμε το εικονικό εργαστήριο Φάσεις του νερού. Στην συνέχεια η νηπιαγωγός επεξηγεί στα παιδιά την αφαιρετική απεικόνιση του εικονικού εργαστηρίου. Συσχετίζει την κατσαρόλα της προηγούμενης εικόνας με τον σωλήνα, το νερό που βρίσκεται μέσα στον σωλήνα με το νερό μέσα στην κατσαρόλα και τους εξηγεί ότι η μπάρα που βρίσκεται πάνω από τον σωλήνα είναι σαν το καπάκι που λείπει από την κατσαρόλα. 2η φάση: Ξεκινάμε λοιπόν μια σειρά διδακτικών βοηθειών με την μορφή ερωτήσεων ώστε να εξοικειωθούν τα παιδιά με το εικονικό εργαστήριο. Ειδικότερα τα ρωτάμε: Τι βλέπετε στην οθόνη; (παρατήρηση); Τι πιστεύετε ότι θα γίνει αν πατήσουμε αυτό το κουμπί; (πρόβλεψης) x3 Τι θα γίνει μετά; (πρόβλεψης) Το νερό θα μείνει όπως είναι; (πρόβλεψης) Τι θα αλλάξει στο νερό; (πρόβλεψης) Γιατί; (επεξήγησης)
2η: Τίτλος: Δοκιμή και έλεγχος υποθέσεων Διάρκεια: 20-25 λεπτά Οργάνωση της τάξης: ολομέλεια, στην γωνιά του υπολογιστή για να μπορέσουν να ακούσουν όλοι το πρόβλημα και να βρουν πιθανές λύσεις και να κάνουν δοκιμές. Ρόλος εκπαιδευτικού: Ο ρόλος μας είναι συνερευνητικός καθώς αναζητούμε μαζί με τα παιδιά μια λύση για το πρόβλημα. Διδακτική στρατηγική: Η διδακτική στρατηγική που θα ακολουθήσουμε είναι ο πειραματισμός καθώς τα παιδιά κάνουν υποθέσεις για το πώς θα κάνουν το νερό να «σκάσει» από την ζέστη και να πάει στον αέρα και πειραματίζονται με την θέρμανση και την ψύξη του νερού με στόχο να ανακαλύψουν σχέσεις ανάμεσα στην μεταβολή του νερού από υγρό σε αέριο και την παροχή θερμότητας. Τι κάνουν τα παιδιά: Τα παιδιά απαντούν στις ερωτήσεις του εκπαιδευτικού, κάνουν υποθέσεις και πειραματίζονται στο εικονικό εργαστήριο, παρατηρούν τη διαδικασία εξαέρωσης του νερού και ερμηνεύουν τα αποτελέσματα. Σύγκριση με παραδοσιακά μέσα: Δυνατότητα ενεργής εμπλοκής των παιδιών στο θερμικό φαινόμενο και όχι απλή παρατήρηση. Ασφάλεια, άμεση εμπλοκή παιδιών, δυνατότητα « φυλάκισης» υδρατμών, δυνατότητα παρατήρησης πλήρους πορείας φυσαλίδας. 1η φάση: Παραμένουμε στη γωνιά του υπολογιστή καθώς η δραστηριότητα αυτή αποτελεί συνέχεια της προηγούμενης. Στην συνέχεια δείχνουμε πάλι στα παιδιά την αρχική εικόνα και τα ρωτάμε: Τι είναι αυτό που βγαίνει από την κατσαρόλα και πάει προς τον αέρα; (παρατήρησης) Γιατί συμβαίνει αυτό; (επεξήγησης) Τι γίνεται ακριβώς; (επεξήγησης).
2η φάση: Έπειτα θέτουμε στα παιδιά το πρόβλημα: Πως θα κάνουμε το νερό να βγάλει φυσαλίδες και στη συνέχεια να μετακινηθεί στον αέρα όπως συμβαίνει στην εικόνα που είδαμε στην αρχή; Αφού τα παιδιά διατυπώσουν τις ιδέες τους τα προτρέπουμε να τις δοκιμάσουν. Σε κάθε δοκιμή ρωτάμε τα παιδιά: Τι έγινε όταν πατήσαμε αυτό το κουμπί; (επεξήγησης) Γιατί ; (επεξήγησης) Τι άλλαξε στο νερό; (παρατήρησης) Γιατί; (επεξήγησης)
3η: Τίτλος: Επίλυση του προβλήματος & Σύνοψη Διάρκεια: 20-25 λεπτά Οργάνωση της τάξης: ολομέλεια, στην γωνιά του υπολογιστή για να κάνουν δοκιμές και να παρατηρούν όλα τα παιδιά. Ρόλος εκπαιδευτικού: Ο ρόλος μας θα είναι συνερευνητικός, προσφέροντας διδακτικές βοήθειες στα παιδιά όπου χρειάζεται. Διδακτική στρατηγική: Ακόμη οι διδακτικές στρατηγικές που θα χρησιμοποιήσουμε είναι η ανακάλυψη και ο πειραματισμός καθώς τα παιδιά πειραματίζονται με την αλλαγή θερμοκρασιών και ανακαλύπτουν σχέσεις μεταξύ της αλλαγής της θερμοκρασίας και της μεταβολής του νερού από υγρό σε αέριο. Τι κάνουν τα παιδιά: Τα παιδιά πειραματίζονται με το εικονικό εργαστήριο και παρατηρούν τη διαδικασία εξαέρωσης του νερού. Ακόμα εφαρμόζουν τις ιδέες τους και λύνουν το πρόβλημα. 1η φάση: Όταν τα παιδιά πατήσουν το σωστό κουμπί και πραγματοποιήσουν την εξαέρωση του νερού τα ρωτάμε: Τι παρατηρήσατε; (παρατήρηση) Τι έγινε όταν πατήσαμε αυτό το κουμπί; (επεξήγησης) Γιατί ; (επεξήγησης) Τι άλλαξε στο νερό; (παρατήρησης) Γιατί; (επεξήγησης) Τι είναι αυτό που βγαίνει από τον σωλήνα και πάει προς τα πάνω; (παρατήρησης) Γιατί συμβαίνει αυτό; (επεξήγησης) Τι γίνεται ακριβώς; (επεξήγησης). Πότε είδαμε πως το νερό βγάζει φυσαλίδες; (ανάκλησης) Από πού ξεκινούν οι φυσαλίδες; ( παρατήρησης) Τι έκαναν μετά οι φυσαλίδες; (επεξήγησης) Τι κάνουν όταν ανεβαίνουν στην επιφάνεια; (παρατήρησης)Πως μετακινήθηκε το νερό στον αέρα; (επεξήγησης). Προς τα πού πάει το νερό; ( παρατήρησης) Ποιο είναι το ταξίδι του νερού από τον σωλήνα στον αέρα; ( επεξήγηση). 2η φάση: Αφού λοιπόν ο εκπαιδευτικός ολοκληρώσει όλες αυτές τις ερωτήσεις, συνοψίζει λέγοντας πως όταν το νερό ζεσταθεί πολύ (και φτάσει στους 100 βαθμούς) ξεκινά να γίνεται φυσαλίδες. Οι φυσαλίδες - νερό ταξιδεύουν από τον πάτο προς τα πάνω, και μόλις φτάνουν πάνω πάνω στην επιφάνεια σκάνε και γίνονται ατμός- νερό και μετακινούνται στον αέρα.
γ. Δραστηριότητα/ες εμπέδωσης του γνωστικού αντικειμένου
Τίτλος: Εντόπισε το λάθος και διόρθωσέ το Διάρκεια: 15 λεπτά Οργάνωση της τάξης: ολομέλεια, στην γωνιά του υπολογιστή ώστε να μπορούν να παρατηρούν όλα τα παιδιά το σχεδιάγραμμα και να συμμετέχουν όλοι οι μαθητές. Ρόλος εκπαιδευτικού: συνερευνητής, διαβάζει το σχεδιάγραμμα στα παιδιά και τους ζητάει να βρουν τα δύο λάθη που υπάρχουν σε αυτόν. Διδακτική στρατηγική: Εξελίσσουμε την δραστηριότητα στηριζόμενοι στη στρατηγική της εκσφαλμάτωσης ενός σχεδιαγράμματος. Ενώ βρισκόμαστε στη γωνιά του υπολογιστή, κλείνουμε το εικονικό εργαστήριο και ανοίγουμε το λογισμικό Kidspiration. 'Έχουμε δημιουργήσει ένα σχεδιάγραμμα σχετικά με το νερό , την ψύξη και την διαδικασία εξαέρωσής του. Ζητάμε από τα παιδιά να εντοπίσουν τα δύο λάθη που υπάρχουν σε αυτόν και να αιτιολογήσουν την απάντησή τους. Στην συνέχεια ο εκπαιδευτικός βοηθάει τα παιδιά να διαμορφώσουν κατάλληλα το σχεδιάγραμμα ώστε να μην υπάρχουν λάθη.
δ. Δραστηριότητα αξιολόγησης του γνωστικού αντικειμένου
Τίτλος: Σειροθέτηση εικόνων/ screenshots εξαέρωσης Διάρκεια: 20 λεπτά Οργάνωση της τάξης: ατομικά, στην γωνιά του υπολογιστή ώστε να κατανοήσουμε, ποιές νέες γνώσεις οικοδόμησε ο κάθε μαθητής ξεχωριστά. Ρόλος εκπαιδευτικού: καθοδηγητικός καθώς παρέχει βοήθειες και επεξηγήσεις στους μαθητές όπου χρειαστεί. Στρατηγική: Εξελίσσουμε την δραστηριότητα στηριζόμενοι στη στρατηγική της σειροθέτησης εικόνων. Κλείνουμε το αρχείο Word και ανοίγουμε το Padlet . Έχουμε δημιουργήσει μία χρονολογική γραμμή από στιγμιότυπα του πειράματος του εικονικού εργαστηρίου μπερδεμένες. Ο εκπαιδευτικός ζητάει από το κάθε παιδί να βάλει τις εικόνες στην σωστή σειρά. https://learningapps.org/watch?v=paq2fuo6a21
ε. Μεταγνωστική δραστηριότητα
Τίτλος: Διόρθωση και σύγκριση παλιών και νέων γνώσεων
Διάρκεια: 15 λεπτά
Οργάνωση της τάξης: ολομέλεια, στην γωνιά του υπολογιστή ώστε να μπορούν να ακούν και να συμμετέχουν όλοι οι μαθητές.
Ρόλος εκπαιδευτικού: συνερευνητής, διαβάζει μια μια τις ιδέες που είχαν καταγραφεί και ρωτάει.
Διδακτική στρατηγική: Η διδακτική στρατηγική που θα χρησιμοποιήσουμε είναι η γνωστική σύγκρουση καθώς τα παιδιά θα έρθουν σε σύγκρουση με τις αρχικές τους ιδέες και θα πρέπει να τις διορθώσουν με βάση τις νέες.
Ενώ βρισκόμαστε στη γωνιά του υπολογιστή, κλείνουμε το εικονικό εργαστήριο και ανοίγουμε το αρχείο Word που δημιουργήσαμε στη δραστηριότητα ανίχνευσης. Διαβάζουμε μία μία τις αρχικές ερωτήσεις, τις ιδέες που είχαν καταγραφεί από το αρχικό Word και μετά ρωτάμε : Τι θα αλλάζαμε εδώ; (επεξήγησης) Γιατί; (επεξήγησης). Παράλληλα καταγράφουμε τις νέες ιδέες που διατυπώνουν τα παιδιά.
Στ. Αξιολόγηση Στ.1. Αξιολόγηση των μαθητών • υλοποιείται από τον εκπαιδευτικό: αφορά στην αξιολόγηση σχετικά με την επίτευξη των μαθησιακών στόχων που έχουν τεθεί, τις αντιδράσεις και τη συμπεριφορά των παιδιών, ώστε να διαπιστώσει την γνωστική εξέλιξη των μαθητών • υλοποιείται από τα ίδια τα παιδιά: λειτουργεί ως διαδικασία αναστοχασμού αφενός για τη μαθησιακή τους διαδικασία κατά τη διάρκεια εξέλιξης του εκπαιδευτικού σεναρίου και αφετέρου για το περιεχόμενο του εκπαιδευτικού σεναρίου
Στ.2 Αξιολόγηση του σεναρίου υλοποιείται από τον εκπαιδευτικό και περιλαμβάνει τους παρακάτω άξονες: • αξιολόγηση σχετικά με την καταλληλότητα των διδακτικών επιλογών (διδακτικές προσεγγίσεις και στρατηγικές, διδακτικό υλικό…) για τον εντοπισμό δυσκολιών και την πρόταση τροποποιήσεων και βελτιώσεων. • αξιολόγηση σχετικά με το ρόλο του εκπαιδευτικού
Ζ. Πρόσθετες πληροφορίες (Οδηγίες/Παρατηρήσεις), Βιβλιογραφία – Δικτυογραφία Ζ1. Πρόσθετες πληροφορίες
Ζ2. Βιβλιογραφία – Δικτυογραφία
Χατζηνικήτα, Β. Κουλαϊδής, Β. & Ραβάνης, Κ. 1996. Ιδέες μαθητών προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας για το βρασμό του νερού. Ερευνώντας τον κόσμο του παιδιού, 2, 106-116.
https://eclass.upatras.gr/modules/document/file.php/PN1425/%CE%94%CE%B9%CE%B1%CF%86%CE%AC%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CE%B5%CF%82%20%CE%9C%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CE%BC%CE%AC%CF%84%CF%89%CE%BD/10o_TeachingProgramming.pdf
Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Κόμης Βασίλης, 2015. Βασίλης Κόμης. «Εφαρμογές των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στη διδασκαλία και τη μάθηση, Ενότητα 1: Θεωρίες Μάθησης και ΤΠΕ Εννοιολογική Χαρτογράφηση». Έκδοση: 1.0. Πάτρα 2015. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: https://eclass.upatras.gr/courses/PN1441.
