Αρχαία Ελληνική Φιλοσοφία: Πλάτων και η Θεωρία των Ιδεών

Με την εισαγωγική ενότητα (πρώτο μέρος) επιδιώκεται η εξοικείωση των φοιτητών με την εικόνα του Πλάτωνος στις εικαστικές τέχνες.

Με την εισαγωγική ενότητα (δεύτερο μέρος) αναδεικνύεται η προσέγγιση των πλατωνικών διαλόγων ως κειμένων μυθοπλασίας και εξετάζεται η χρονολόγηση, η ταξινόμηση και γνησιότητά τους. Παράλληλα γίνεται εισαγωγή στον Χαρμίδη, στην οποία παρουσιάζονται τα πρόσωπα, η πλοκή, ο τόπος, ο χρόνος και η πολυπρισματική ερμηνευτική του διαλόγου.

Στην τρίτη ενότητα οι φοιτητές έρχονται σε επαφή με το αρχαίο κείμενο του πλατωνικού διαλόγου Χαρμίδης. Πιο συγκεκριμένα, αναλύεται ο πρόλογος (153a-154c), ο οποίος προσεγγίζεται μεταφραστικά, ερμηνευτικά, υφολογικά.

Στην τέταρτη διάλεξη εξετάζεται η συνέχεια του προλόγου (154d-156d6). Πιο συγκεκριμένα, θα αναλυθεί ο διάλογος ανάμεσα στον Σωκράτη, τον Κριτία και τον Χαιρεφώντα. Ο Κριτίας θα εγκωμιάσει τα χαρίσματα του Χαρμίδη και θα προτείνει στο Σωκράτη τον απευθείας διάλογο με τον νεαρό. Κεντρικό σημείο του διαλόγου είναι το θεατρικό αυτοσχέδιο του Κριτία με τίτλο: «Ο Σωκράτης γιατρός».

Στην πέμπτη διάλεξη προσεγγίζεται, μέσω της εκ του σύνεγγυς ανάγνωσης του αρχαίου κειμένου, η έννοια της σωφροσύνης. Αρχικά, παρουσιάζεται ο πρώτος ορισμός της έννοιας από τον Χαρμίδη «?συχιότης τις». Ο Σωκράτης, όμως, αντικρούει τον Χαρμίδη, υποστηρίζοντας πως η ησυχία, με την έννοια της βραδύτητας, δεν μπορεί να θεωρηθεί στοιχείο της σωφροσύνης, γιατί στις ανθρώπινες ενέργειες μεγάλη σημασία έχει συχνά η ταχύτητα. Στη συνέχεια ο Χαρμίδης προσπαθεί να δώσει στη σωφροσύνη την έννοια της σεμνότητας, της αιδούς, διατυπώνοντας τον δεύτερο ορισμό της σωφροσύνης «?περ α?δώς», ο οποίος επίσης ανασκευάζεται από τον Σωκράτη.

Στο πρώτο μέρος της έκτης διάλεξης (160d-162b) παρουσιάζεται ο δεύτερος και ο τρίτος ορισμός της σωφροσύνης. Μέσα από την ανάλυση του αρχαίου κειμένου οι φοιτητές θα κατανοήσουν την επιχειρηματολογία πάνω στην οποία στηρίζεται η ανασκευή των ορισμών. Στο δεύτερο μέρος της διάλεξης (161d10-162a2) οι φοιτητές θα έρθουν σε επαφή με την πρώτη ουτοπία: την κοινωνία αυτάρκων παραγωγών.

Η έβδομη διάλεξη επικεντρώνεται στην προσπάθεια αναπροσαρμογής του τρίτου ορισμού της σωφροσύνης (162b-163d). Μέσα από την ανάλυση του αρχαίου κειμένου οι φοιτητές θα παρακολουθήσουν την απόπειρα ανασκευής του ορισμού «? τ?ν ?γαθ?ν πρ?ξις».

Η όγδοη διάλεξη επικεντρώνεται στη ρήση του Κριτία. Μέσα από την εκ του σύνεγγυς ανάγνωση του πλατωνικού κειμένου οι φοιτητές θα παρακολουθήσουν την επιχειρηματολογία του Κριτία και την διατύπωση του τέταρτου ορισμού της σωφροσύνης (τ? γιγνώσκειν α?τ?ν ?αυτόν).

Στην ένατη ενότητα αναλύεται η έννοια της αυτοαναφορικότητας και παρουσιάζεται ο πέμπτος ορισμός της σωφροσύνης.

Το πρώτο μέρος της δέκατης διάλεξης επικεντρώνεται στην «απορία» του Κριτία. Ο Κριτίας αποτυγχάνει να αποδείξει ότι υπάρχει «γνώση της γνώσης». Στη συνέχεια του διαλόγου εξετάζεται από τους συνομιλητές η χρησιμότητα της γνώσης. Αυτό το θέμα αναλύεται στο δεύτερο μέρος του μαθήματος.

Στην ενδέκατη διάλεξη αναλύεται το τρίτο επεισόδιο (172b-173a). Αρχικά επισημαίνονται κάποια μεθοδολογικά σφάλματα και στη συνέχεια παρουσιάζεται το τρίτο ιντερλούδιο με θέμα το όνειρο του Σωκράτους.

Η δωδέκατη ενότητα εστιάζει στην ανάλυση του υπόρρητου έκτου ορισμού της σωφροσύνης ως γνώσεως του καλού και του κακού (?πιστήμη ?γαθο? τε κα? κακο?) και προσεγγίζεται η ανασκευή της.

Στο πρώτο μέρος της τελευταίας διάλεξης αναλύεται ο τελευταίος μονόλογος του Σωκράτους, ενώ στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται ο επίλογος του διαλόγου. Το μάθημα ολοκληρώνεται με μια γενική θεώρηση του διαλόγου και την εξαγωγή τελικών συμπερασμάτων.