Συναντήσεις (1η και 2η)
Θεματικές:
1. Ο πολιτισμός ως ενικός ? Ο πολιτισμός ως πληθυντικός.
2. Περί διαφορετικότητας των πολιτισμών και το έργο του Franz Boas.
3. Η προσέγγιση των πολιτισμικών φαινομένων από τον Claude L?vi-Strauss και η λειτουργία της δομικής μεθόδου στον προσδιορισμό της ταυτότητας των πολιτισμών.
4. Η ειδοποιός διάσταση μεταξύ φύσης και πολιτισμού και το παράδειγμα του πλατωνικού Φαίδρου.
5. Η επικοινωνιακή λειτουργία του πολιτισμού και ο πολιτισμικός διαχωρισμός.
6. Ο Διαφωτισμός και η έννοια της προόδου κατά τον Immanuel Kant και η άρνηση της από τον Johann Gottfried Herder.
7. Η δυναμική του ατομικισμού και το ναρκισσιστικό εγώ και η νεοτοκβιλιανή φιλοσοφική θεώρηση του Gilles Lipovetsky.
8. Ατομισμός ή νέα μορφή απανθρωπιάς του Alain Finkielkraut.
Εργογραφία :
1. Dirk Baecker, Επικοινωνία, μτφρ. Λ. Αναγνώστου, Σμίλη, Αθήνα 2008.
2. Franz Boas, Η σκέψη του πρωτόγονου ανθρώπου και η πρόοδος του πολιτισμού, μτφρ. Β. Κοκοντίνη, επιμ. Δ. Νταβέας, Printa, Αθήνα 2009.
3. Peter Burke, Τι είναι πολιτισμική ιστορία;, εισαγωγή και μτφρ. Σ. Σηφάκης, Μεταίχμιο, Αθήνα 2008.
4. Peter Burke, Πολιτισμικός υβριδισμός, μτφρ. Ε. Σταματοπούλου, Μεταίχμιο, Αθήνα 2009.
5. M. Gauchet, Η απομάγευση του κόσμου. Μια πολιτική ιστορία της θρησκείας, μτφρ. Α. Κλαμπατσέα, Πατάκης, Αθήνα 2000.
6. Clifford Geertz, Διαθέσιμο φως. Ανθρωπολογικοί στοχασμοί για φιλοσοφικά θέματα, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2009.
7. Alain Finkielkraut, Η αχαριστία. Συζήτηση για την εποχή μας με τον Αντουάν Ρομπιτάιγ, μτφρ. Βίκυ Ιακώβου, Scripta, Αθήνα 2005.
8. Alain Finkielkraut, Η χαμένη ανθρωπότητα: Δοκίμιο για τον 20ό αιώνα, μτφρ. Γιάννης Καυκιάς, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000.
9. Johann Gottfried Herder, Πραγματεία περί της καταγωγής της γλώσσας, μτφρ.-επιμέλεια Γ. Καραπαπάς, τροπή, Αγρίνιο 2007.
10. Immanuel Kant, Δοκίμια, Εισαγωγή-μτφρ.-σχόλια Ε.Π. Παπανούτσος, Δωδώνη, Αθήνα 1971.
11. Claude L?vi-Strauss, Δομική ανθρωπολογία, τ. 1, μτφρ. Θ. Παραδέλλης, Κέδρος, Αθήνα 2010.
12. Gilles Lipovetsky, Η εποχή του κενού. Δοκίμια για τον σύγχρονο ατομικισμό, μτφρ. Β. Τομανάς, Νησίδες, Θεσσαλονίκη 2009 (2η έκδοση).
13. Alain Renaut, Η φιλοσοφία, μτφρ. Τ. Μπέτζελος, επιμ. μετάφρασης Α. Στυλιανού, Πόλις, Αθήνα 2009.
Συναντήσεις (3η και 4η)
1. Το τέλος της αυθεντίας και η έκφραση της ατομικότητας. Αλλοτρίωση vs εκδημοκρατισμού και η οπτική του Gilles Lipovetsky.
2. Ο Άλλος ως πολιτισμική αναγκαιότητα. Ταυτότητα και ετερότητα.
α. Η θεώρηση της υποκειμενικότητας όπως την επεξεργάστηκε ο Ren? Descartes.
Βλ. Ren? Descartes, Στοχασμοί περί της πρώτης φιλοσοφίας, μτφρ.-σημειώσεις-σχόλια Ε. Βανταράκης, Εκκρεμές, Αθήνα 2003.
β. Η ετεροσχεσία ως πρόβλημα και η αλλοτριωτική της κατάσταση στη σκέψη του Jean - Paul Sartre. Παρουσίαση του έργου του "Κεκλεισμένων των θυρών".
Βλ. Jean - Paul Sartre, Κεκλεισμένων των θυρών, μτφρ. Ζ. Σαμαρά, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2011.
γ. Η ετεροσχεσία ως απαραίτητη συνθήκη ύπαρξης της αυτοσχεσίας της συνείδησης. Ο στοχασμός για τη διυποκειμενική σχέση στον Johann Gottlieb Fichte.
Βλ. Johann Gottlieb Fichte, Ο προορισμός του ανθρώπου, μτφρ. Θ. Πενολίδης, Κράτερος, Αθήνα 2010.
Johann Gottlieb Fichte, Οδηγός για μια ευτυχισμένη ζωή, μτφρ. Θ. Λουπασάκης, επιμ. Π. Κλιματσάκης, Ροές, Αθήνα 2007.
δ. Η φαινομενολογική προσέγγιση του Άλλου, Εμμένεια και Υπερβατικότητα στον Edmund Husserl και η έκθεση του Εγώ στον Άλλο.
Βλ. Edmund Husserl, Καρτεσιανοί στοχασμοί, μτφρ. Π. Κόντος, Ροές, Αθήνα 2002.
ε. Η διυποκειμενικότητα ως διάνοιξη στην ετερότητα στον Emmanuel L?vinas.
Βλ. Emmanuel L?vinas, Ολότητα και άπειρο: Δοκίμιο για την εξωτερικότητα, μτφρ. Κ. Παπαγιώργης, Εξάντας, Αθήνα 1989.
στ. Η αναγνώριση του Άλλου και η προβληματική της συνάντησης μαζί του στον Clifford Geertz.
Βλ. Clifford Geertz, Διαθέσιμο φως: Ανθρωπολογικοί στοχασμοί για φιλοσοφικά θέματα, μτφρ. Π. Μαρκέτου, επιμ. σειράς Ε. Παπαταξιάρχης, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2009.
ζ. Ουσιοκρατικός ανθρωπισμός και η πολυμορφία των παραδόσεων.
Η πολυμορφία των πολιτισμών στη βάση της αδιαφοροποίητης αλλά και της διαφορετικής ταυτότητας, όπως την επεξεργάστηκε ο Claude L?vi-Strauss.
Βλ. Claude Levi - Strauss, Φυλή και ιστορία. Φυλή και πολιτισμός, μτφρ. Α. Δ. Στεφανής, Πατάκης, Αθήνα 2003.
Συναντήσεις (5η και 6η)
1α. Αυθεντία και εξουσία.
Hannah Arendt, Μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος, μτφρ. Γ. Ν. Μερτίκας, Λεβιάθαν, Αθήνα 1996.
Alain Renaut, Το τέλος της αυθεντίας, μτφρ. Γ. Καράμπελας, Πόλις, Αθήνα 2007.
1β. Εξουσία και πειθαρχικοί μηχανισμοί. Η οργάνωση της αντίστασης του Michel Foucault.
Quentin Skinner (επιμ.), Μετά τον εμπειρισμό. Φιλοσοφία και σύγχρονες θεωρητικές αναζητήσεις στις επιστήμες του ανθρώπου, μτφρ. Χ. Μαρσέλλος ? Κ. Χατζής, επιστ. επιμ.-σχόλια Κ. Χατζής, Κάτοπτρο, Αθήνα 2006, 97-119.
Michel Foucault, Οι μη κανονικοί. Παραδόσεις στο Κολέγιο της Γαλλίας, 1974-1975, μτφρ. Σ. Σιαμανδούρας, Εστία, Αθήνα 2010.
2. Η γλώσσα ως σύστημα σημείων του Ferdinand de Saussure.
Ferdinand de Saussure, Μαθήματα γενικής Γλωσσολογίας, μτφρ.-σχόλια-προλογικό σημείωμα Φ. Δ. Αποστολόπουλου, Παπαζήσης, Αθήνα 1979.
Michel Foucault, Οι λέξεις και τα πράγματα. Μια αρχαιολογία των επιστημών του ανθρώπου, μτφρ. Κ. Παπαγιώργης, Γνώση, Αθήνα 1993 (2η έκδοση), 125-183.
Friedrich Nietzsche, Πέρα από το καλό και το κακό. Πρελούδιο σε μια φιλοσοφία του μέλλοντος, μτφρ.-επιμ. Ζ. Σαρίκας, Νησίδες, Σκόπελος 1999, 165-167 (παρ. 268).
Συνάντηση 7η, 8η και 9η
Ο δομισμός του Claude L?vi-Strauss, οι στοιχειώδεις δομές των φαινομένων του πολιτισμού, η επανένταξη του πολιτισμού στη φύση, ο συμβολισμός της «άγριας» σκέψης, η ταξινομική της λογική, ο τοτεμισμός και οι δυαδικές αντιθέσεις.
Claude L?vi - Strauss, Δομική ανθρωπολογία, μτφρ. ? επιμ. Θ. Παραδέλλης, τ. 1, Κέδρος, Αθήνα 2010.
Claude Levi - Strauss, Το ωμό και το μαγειρεμένο, Αρσενίδης, Αθήνα 2001.
Claude L?vi - Strauss, Θλιβεροί τροπικοί, μτφρ. Β. Λούβρου, Χατζηνικολή, Αθήνα 2000 (5η έκδ.).
Claude L?vi - Strauss, Άγρια σκέψη, μτφρ. Ε. Καλπουρτζή, επιμ. Α. Κυριακίδου ? Νέστορος, Παπαζήσης, Αθήνα 1977.
Σύνδεσμοι:
1. http://www.youtube.com/watch?v=SAJtFry20uE
2. http://www.youtube.com/watch?v=rmUvV59nAuQ&feature=related
3. http://www.youtube.com/watch?v=uAjB5enq4QE&feature=related
4. http://www.youtube.com/watch?v=rPTlX4eHLJI&feature=related
5. http://www.youtube.com/watch?v=pTDgQ663XbY&feature=related
6. http://www.youtube.com/watch?v=4-TXnOJ-BIE&feature=related
Η ανθρώπινη φύση ως πολιτισμικά διαπλασμένη καταστασιακότητα.
Βλ. Marshall Sahlins, Η δυτική ψευδαίσθηση της ανθρώπινης φύσης, μτφρ. Ν. Κούρκουλος, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, Αθήνα 2008.
Η πραγμάτωση της ιστορίας στον Georg Wilhelm Friedrich Hegel και ο φυσικός νόμος της ιστορίας στον Auguste Comte.
Βλ. Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Ο Λόγος στην ιστορία: Εισαγωγή στη φιλοσοφία της ιστορίας, μτφρ. Π. Θανασάς, Μεταίχμιο, Αθήνα 2006.
Pierre Macherey, Κοντ: Η φιλοσοφία και οι επιστήμες, μτφρ. Δ. Αθανασάκης, επιμ. Ε. Ποταμιάνου, Πατάκης, Αθήνα 2002.
Συνάντηση 10η
Η λειτουργία των αγορών και η δημοκρατία του έθνους-κράτους.
Η κατάρρευση μιας κοινωνικά δίκαιης κοινωνίας στο πλαίσιο της παγκόσμιας οικονομίας.
Βλ. J?rgen Habermas, Ο μεταεθνικός αστερισμός, μτφρ. Λ. Αναγνώστου, Πόλις, Αθήνα 2003.
J?rgen Habermas, Η εποχή των μεταβάσεων: Μικρά πολιτικά κείμενα ΙΧ, μτφρ. Μ. Τοπάλη ? Ε. Παπαδάκη, επιμ. Β. Βουτσάκης, Scripta, Αθήνα 2006.
Naomi Klein, Το δόγμα του σοκ: Η άνοδος του καπιταλισμού της καταστροφής, μτφρ. Α. Φιλιππάτος, Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα 2010.
Βασίλης Φιοραβάντες (επιμ.), Τέχνη, πολιτισμός, παγκοσμιοποίηση: Συλλογική έκδοση προβληματικής για την παγκοσμιοποίηση, Παπαζήσης, Αθήνα 2005.
Συνάντηση 11η, 12η και 13η
1. Η εργασιακή συνθήκη της ύπαρξης του ανθρώπινου όντος, και β. η εργασία ως σκοπός ή μέσο της ανθρώπινης διάστασης.
Βλ.:
α. Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Φαινομενολογία του πνεύματος, εισαγωγή - μτφρ. ? σχόλια Δ. Τζωρτζόπουλος, τ. 1, Δωδώνη, Αθήνα 1995.
β. Hannah Arendt, Η ανθρώπινη κατάσταση: Vita activa, μτφρ. Σ. Ροζάνης ? Γ. Λυκιαρδόπουλος, επιμ. σειράς Π. Κονδύλης, Γνώση, Αθήνα 1986, σ. 189-240.
γ. John Locke, Δεύτερη πραγματεία περί κυβερνήσεως: Δοκίμιο με θέμα την αληθινή αρχή, έκταση και σκοπό της πολιτικής εξουσίας, μτφρ. Π. Μ. Κιτρομηλίδης, Πόλις, Αθήνα 2010.
2. Προτεσταντισμός και κεφαλαιοκρατική οικονομία.
Βλ.:
α. Randall Collins, Max Weber, μτφρ. Γ. Κ. Τσέντος, επιμ. σειράς Δ. Λεβεντάκος, Πατάκης, Αθήνα 2002.
β. Max Weber, Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού, μτφρ. Μ. Γ. Κυπραίου, πρόλογος-θεώρηση-επιμ. Β. Φίλιας, Gutenberg, Αθήνα 2000.
γ. Max Weber, Οικονομία και κοινωνία: Κοινωνιολογία της εξουσίας, μτφρ. και επιμ. Θ. Γκιούρας, επιμ. σειράς Μ. Σπουρδαλάκης, Σαββάλας, Αθήνα 2009.
Για την κινηματογραφική εκδοχή της διαπλεκτικότητας προτεσταντισμού και καπιταλισμού, βλ. το There Will Be Blood σε σκηνοθεσία Paul Thomas Anderson (ΗΠΑ, 2007).
Για την κινηματογραφική γελοιοποίηση του κυνισμού του κέρδους, βλ.
το Glengarry Glen Ross του David Mamet, σε σκηνοθεσία James Foley (ΗΠΑ, 1992).
3. Η έννοια του Διαφωτισμού και η κριτική στην ορθολογικότητα στη Σχολή της Φραγκφούρτης.
Βλ.:
α. Theodor W. Adorno ? Max Horkheimer, Διαλεκτική του διαφωτισμού: Φιλοσοφικά αποσπάσματα, μτφρ. Λ. Αναγνώστου, επιμ. Γ. Κουζέλης, Νήσος, Αθήνα 1996.
β. Martin Jay, Η διαλεκτική φαντασία: Μια ιστορία της Σχολής της Φρανκφούρτης & του Ινστιτούτου Κοινωνικής Έρευνας, 1923 ? 1950, μτφρ. Φ. Τερζάκης, επιμ. Κ. Λιβιεράτος ? Γ. Σαγκριώτης, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2009.
4. Η καπιταλιστική νεωτερικότητα και η παγκοσμιοποίηση: Περιβάλλοντα εμπιστοσύνης και διακινδύνευσης.
Βλ.:
α. Anthony Giddens, Ο κόσμος των ραγδαίων αλλαγών [e-book]: Πώς επιδρά η παγκοσμιοποίηση στη ζωή μας, μτφρ. και επιμ. σειράς Κ. Δ. Γεώρμας, Μεταίχμιο, Αθήνα 2011.
β. Anthony Giddens, Οι συνέπειες της νεοτερικότητας, μτφρ. Γ. Μερτίκας, επιμ. Γ. Λυκιαρδόπουλος, Κριτική, Αθήνα 2001.
γ. Fredric R. Jameson, Μια μοναδική νεωτερικότητα: Δοκίμιο για την οντολογία του παρόντος, μτφρ. Σ. Μαρκέτος, Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2007.
Οι φοιτήτριες/φοιτητές καλούνται συμπληρωματικά, εκτός από την παραπάνω βιβλιογραφία, να χρησιμοποιήσουν για τις εξετάσεις του μαθήματος, παράλληλα με τις προσωπικές τους σημειώσεις με τις παραδειγματικές περιπτώσεις που αναλύθηκαν, και τις ακόλουθες σελίδες από το βιβλίο του:
Paul Smith, Πολιτισμική Θεωρία. Μια εισαγωγή, εισαγωγή-επιμέλεια Ν. Μπουμπάρης, μτφρ. Α. Κατσίκερος, Κριτική, Αθήνα 2006, σ. 9-17, 25-31, 33-75, 94-97, 119-121, 129-144, 161-175, 185-205, 211-235, 303-309, 315-317, 329-343, 350-374.
Επίσης καλούνται να συμβουλευτούν τα ακόλουθα βιβλία:
1. Βασίλης Φιοραβάντες, Θεωρία πολιτισμού. Μετακριτική, πολιτισμός και άνθρωπος, Ψηφίδα, Αθήνα 2004.
2. Βασίλης Φιοραβάντες, Θεωρία πολιτισμού. Τέχνη, κουλτούρα, αισθητική. Ο άνθρωπος αντιμέτωπος με την παγκοσμιοποίηση, Ψηφίδα, Αθήνα 2004.
ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ 1-13
