Preview

Περιεχόμενο μαθήματος

• Εισαγωγή στο μάθημα. Βασικοί ορισμοί για τις παράκτιες ζώνες, κατηγορίες, στρατηγική και ιστορική σημασία.
• Ιστορική εξέλιξη των παράκτιων προορισμών (18ος αι.–σήμερα). Από τις πρώτες παραθαλάσσιες πόλεις έως τον μαζικό τουρισμό του 20ού αιώνα. Ανάδειξη των κρίσιμων ιστορικών μεταβάσεων.
• Πολιτισμικές και κοινωνικές διαστάσεις της παράκτιας ανάπτυξης. Η σχέση κοινωνιών με το νερό, πολιτισμική κληρονομιά και κοινωνικές δυναμικές σε παράκτιους προορισμούς.
• Το φυσικό περιβάλλον των παράκτιων περιοχών. Οικοσυστήματα, βιοποικιλότητα, φυσικοί πόροι. Η έννοια των εύθραυστων παράκτιων οικοσυστημάτων με την χρήση μελετών περίπτωσης.
• Το μοντέλο του Miossec και η χωρική εξέλιξη των τουριστικών περιοχών. Ανάλυση του μοντέλου και εφαρμογές σε πραγματικές περιπτώσεις με τη χρήση χαρτογραφικού υλικού
• Aνάλυση του μοντέλου του TALC (Butler) για τον Κύκλος ζωή του τουριστικού προιόντος.
• Σύγχρονες πιέσεις: Υπερανάπτυξη, ρύπανση, υποβάθμιση και απώλεια πόρων και οικοσυστημάτων.
• Κλιματική αλλαγή και παράκτιες περιοχές. Άνοδος της στάθμης θάλασσας, ακραία καιρικά φαινόμενα, διάβρωση, επιπτώσεις στον τουρισμό.
• Ολοκληρωμένη Διαχείριση Παράκτιας Ζώνης (ΟΔΠΖ – ICZM). Αρχές, εργαλεία και συμμετοχικός σχεδιασμός. Ανάλυση πολιτικών σε ΕΕ και Ελλάδα. Μελέτη καλών πρακτικών.
• Η έννοια και οι πρακτικές της Γαλάζιας Οικονομίας. Στρατηγικές, συνδέσεις με τον τουρισμό, παραδείγματα πολιτικών και παρεμβάσεων.
• Μελέτη περίπτωσης: Η λεκάνη της Μεσογείου.
• Μελέτη περίπτωσης: Καραϊβική.

Μαθησιακοί στόχοι

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα είναι σε θέση να:

• να γνωρίζουν και να αξιολογούν κριτικά την ιστορική εξέλιξη των παράκτιων προορισμών από τον 18ο αιώνα έως σήμερα, εντοπίζοντας τις βασικές φάσεις της εξέλιξής τους και αναγνωρίζοντας τη σημασία τους τόσο σε περιβαλλοντικό όσο και σε κοινωνικοπολιτιστικό επίπεδο. Επιπλέον, θα εφαρμόζουν θεωρητικά μοντέλα, όπως το μοντέλο εξέλιξης τουριστικών προορισμών του Miossec και τον κύκλο ζωής τουριστικών περιοχών (TALC) του Butler, προκειμένου να ερμηνεύουν τη χωρική και χρονική δυναμική ανάπτυξης του παράκτιου τουρισμού.
• να αναλύουν τις κοινωνικοοικονομικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις που επιφέρει ο τουρισμός στο παράκτιο και θαλάσσιο περιβάλλον, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε θέματα όπως η υπερανάπτυξη, η υποβάθμιση των φυσικών πόρων και η ευθραστότητα των οικοσυστημάτων. Παράλληλα, θα κατανοούν τις αρχές και τις πρακτικές της ολοκληρωμένης διαχείρισης των παράκτιων ζωνών (ΟΔΠΖ) και θα αξιολογούν το ρόλο της στην αντιμετώπιση των πιέσεων που σχετίζονται με τον παράκτιο τουρισμό, καθώς και τη συμβολή της στη βιωσιμότητα των παράκτιων οικοσυστημάτων στο πλαίσιο της παγκόσμιας περιβαλλοντικής αλλαγής.
• να κατανοούν το πλαίσιο της Γαλάζιας Οικονομίας και να αξιολογούν τις δυνατότητές της για την υποστήριξη κλιματικά ανθεκτικών, χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμων μορφών ανάπτυξης του παράκτιου τουρισμού.
• να αξιολογούν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στον παράκτιο τουρισμό, συμπεριλαμβανομένων της ανόδου της στάθμης της θάλασσας, της αυξημένης συχνότητας και έντασης έκτακτων καιρικών φαινομένων, της διαχείρισης νερού και αποβλήτων, της διάβρωσης των ακτών, καθώς και της ανάγκης για στρατηγικές προσαρμογής και διαχείρισης σε διάφορα επίπεδα.
• να κατανοούν σύγχρονες τεχνικές σχεδιασμού παράκτιων προορισμών και να συνθέτουν διεπιστημονικές γνώσεις από τους τομείς των τουριστικών σπουδών, της περιβαλλοντικής επιστήμης, της γεωγραφίας και του σχεδιασμού (planning). Μέσα από αυτή τη σύνθεση θα αναπτύσσουν κριτική θεώρηση για το μέλλον των παράκτιων προορισμών, λαμβάνοντας υπόψη τους ταχείς κλιματικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς μετασχηματισμούς

Βιβλιογραφία

Βιβλία

• Κοκκώσης Χ., Τσάρτας Π., (2019). Βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη και περιβάλλον. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική
• Σκουφάς Γ., (2023). Θαλάσσιο Περιβάλλον και Τουρισμός. Broken Hill Publishers Ltd.
• Γαλάνης Π., (2024). Τουρισμός, Περιβάλλον, Δόμηση και Βιώσιμη Ανάπτυξη. Οι νομικές διαστάσεις. Αθήνα: Δεδεμίδης.
• Beatley, T. (2009). Planning for Coastal Resilience: Best Practices for Calamitous Times. Washington, DC: Island Press.

Επιστημονικά Άρθρα

• Buhalis, D. (2000). Marketing the competitive destination of the future. Tourism Management, 21(1), 97–116. https://doi.org/10.1016/S0261-5177(99)00095-3
• Buhalis, D., & Costa, C. (Eds.). (2006). Tourism management dynamics: Trends, management and tools. Oxford: Elsevier.
• Butler, R. W. (1980). The concept of a tourist area cycle of evolution: Implications for management of resources. Canadian Geographer, 24(1), 5–12. https://doi.org/10.1111/j.1541-0064.1980.tb00970.x
• Butler, R. W. (2006). The Tourism Area Life Cycle: Volumes 1 & 2. Clevedon: Channel View Publications.
• Cicin-Sain, B., & Knecht, R. W. (1998). Integrated coastal and ocean management: Concepts and practices. Washington, DC: Island Press.
• Coccossis, H., & Mexa, A. (Eds.). (2004). The challenge of tourism carrying capacity assessment: Theory and practice. Farnham: Ashgate.
• Coccossis, H., & Nijkamp, P. (Eds.). (1995). Sustainable tourism development. Aldershot: Avebury.
• Coccossis, H. Integrated Coastal Management and River Basin Management. Water, Air, & Soil Pollution: Focus 4, 411–419 (2004). https://doi.org/10.1023/B:WAFO.0000044814.44438.81
• Coccossis, H., & Koutsopoulou, A. (2020). Measuring and monitoring sustainability of coastal tourism destinations in the Mediterranean. Tourism: An International Interdisciplinary Journal, 68(4), 482-498.
• Niavis, S., Papatheochari, T., & Coccossis, H. (2019). Supporting stakeholder analysis within ICZM process in small and medium-sized Med
• Davos Declaration (2007). Climate Change and Tourism: Responding to Global Challenges. UNWTO/UNEP/WMO.
• Gössling, S., Hall, C. M. & Weaver, D. (2009). Sustainable Tourism Futures. Routledge.
• Gössling, S., Scott, D., & Hall, C. M. (2012). Challenges of tourism in a low-carbon economy. Tourism Management, 33(4), 747–757. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2011.09.009
• Hall, C. M. (2001). Trends in ocean and coastal tourism: the end of the last frontier? Ocean & Coastal Management, 44(9-10), 601–618.
• Hall, C. M. (2005). Tourism: Rethinking the social science of mobility. Harlow: Pearson Education.
• Hall, C. M., & Lew, A. A. (Eds.). (2009). Understanding and managing tourism impacts: An integrated approach. London: Routledge.
• Ioannides, D., & Debbage, K. (1998). The economic geography of the tourist industry: A supply-side analysis. London: Routledge.
• Ioannides, D., & Petridou, E. (2016). Contingent neoliberalism and urban tourism in the United States. In C. M. Hall & S. Gössling (Eds.), Tourism and sustainability: Development, globalisation and new tourism in the third world (4th ed., pp. 216–234). London: Routledge.
• (2022). Climate Change 2022: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg2/
• Kay, R., & Alder, J. (2005). Coastal planning and management (2nd ed.). London: Taylor & Francis.
• Miossec, J.-M. (1977). Un modèle de l’espace touristique. L’Espace Géographique, 6(1), 41–48.
• (2020). Tourism and the blue economy. OECD Publishing. https://doi.org/10.1787/118c4f71-en
• Saveriades, A. (2000). Establishing the social tourism carrying capacity for the tourist resorts of the east coast of the Republic of Cyprus. Tourism Management, 21(2), 147–156. https://doi.org/10.1016/S0261-5177(99)00044-8
• UNEP/MAP. (2008). Protocol on Integrated Coastal Zone Management in the Mediterranean. United Nations Environment Programme. https://iczmplatform.org
• UNEP/Map. (2020). State of the Environment and Development in the Mediterranean. https://planbleu.org/wp-content/uploads/2020/11/SoED-Full-Report.pdf
• United Nations. (2014). Blue economy concept paper. https://sustainabledevelopment.un.org

Μέθοδοι αξιολόγησης