Darstellung / Vorschau

(THE954) -  Δέσποινα Σταματοπούλου

Beschreibung des Kurses

 Όσον αφορά την αρχαία τραγωδία, αρκετοί μελετητές έχουν επικεντρωθεί κυρίως στην καταγραφή του Αριστοτέλη προτείνοντας ότι τα «κατάλληλα» συναισθήματα που προκαλούνται από την τραγωδία είναι οίκτος και φόβος. Πίσω από αυτή την φαινομενικά απλή προσέγγιση κρύβονται πολλά μεγάλα ζητήματα. Για παράδειγμα  ο Αριστοτέλης επικαλείται τον οίκτο ως συναφή με την τραγωδία, ένα συναίσθημα που συνεπάγεται μια απόσταση μεταξύ του δραματικού χαρακτήρα και του θεατή, σε αντίθεση με τον φόβο που φέρει αμεσότητα ακόμα και αν βιώνεται φαντασιακά. Οι σύγχρονοι θεατές και κριτικοί μιλούν μάλλον για μια ποικιλία συναισθημάτων, συμπεριλαμβανομένου του οίκτου αλλά επίσης, και πολύ πιο συχνά, συμπάθεια ή ενσυναίσθηση, λύπη, αγάπη, κ.λπ. Οι σύγχρονοι όροι για το συναίσθημα υπονοούν κάτι διαφορετικό, ίσως, σαν ταύτιση — ίσως όμως και όχι απολύτως, αν στραφούμε στην έμφαση που δίνεται στην «ύφανση» της πλοκής και στον «πραξιακό» χαρακτήρα της, στην αντιθετικότητα των μεταβολών, στον σπαραγμό και στην ποιότητα των χαρακτήρων, όπως δίνονται στην Ποιητική. Τα χαρακτηριστικά αυτά δεν επιτρέπουν πλήρη προβολική «ταύτιση» (βλ. και Λογγίνος), αλλά μια πολύπλοκη εμπειρία «φαντασιακής ενσώματης εμπλαισίωσης»— πέραν  της ενσυναίσθησης παρομοίων συναισθημάτων με τον άλλο, ή της συμπάθειας ή του οίκτου προς τον άλλο, όπου: «αντιθετικές δυναμικές και ενσαρκώσεις ρόλων και συνεπειών», «αδιανόητες ή οδυνηρές φαντασιακές εκδοχές του οίκτου-ελέους προς τον εαυτό, ενσωματώνοντας φαντασιακά τον «οικτρό, καλύτερο, άλλο» μέσα του, ωσάν ένα στιγμιαία, αμοιβαίο, μετέχοντα εαυτό, φέρουν το επώδυνα «τρομερό» με την δυνατότητα της «δυνητικής αλλαγής και υπέρβασης» μέσω μιας νέας «αναδυόμενης αναστοχαστικής συνείδησης» ή και «πραξιακής φρόνησης». Υπό αυτό το πρίσμα η «κατάλληλη» της τραγωδίας απόλαυση και η «κάθαρση» θα μπορούσαν να προσεγγιστούν πιο εμπλουτιστικά, πέραν της διχοτομικής εκδοχής που κυριάρχησε κυρίως στην Αγγλοσαξωνική βιβλιογραφία.

Στο τέλος του μαθήματος ο φοιτητής θα πρέπει να:

 

1. Να γνωρίζει βασικά στοιχεία της σκέψης του Αριστοτέλη και των ερμηνευτικών σχημάτων που χρησιμοποιεί ως προς την λειτουργία των συναισθημάτων στην αρχαία τραγωδία.
2. Να γνωρίζει βασικές γνώσεις για την λειτουργία του μιμείσθαι, της οπερατικής, ενσώματης μίμησης», ως προς τις διαδικασίες ενσυναίσθησης, απορρόφησης, φαντασιακής εμπλοκής και τις ψυχολογικές διαδικασίες αποστασιοποίησης όπως αναδύονται στο Αριστοτελικό κείμενο.
3. Να κατανοήσει βασικές έννοιες της Ποιητικής όπως είναι η μίμησις, η κάθαρσις, ο μῦθος, η οἰκεία ἡδονή ως προς την ψυχολογική του λειτουργία,  αλλά και των συζητήσεων γύρω από την ερμηνεία των συγκεκριμένων εννοιών.
4. Να κατανοήσει την η ιδιαιτερότητα του αρνητικού στην αρχαία τραγική Τέχνη και το παράδοξο της Τραγωδίας ως προς τα υπερβατικά συναισθήματα που εγείρονται και το «καθόλου».
5. Να κατανοήσει την σύνθετη σχέση μεταξύ δέους (όπως το καταλαβαίνουν οι ψυχολόγοι) και της εμπειρίας του υψηλού (όπως συζητήθηκε από φιλόσοφους), που φαίνεται να φέρει αρκετές διακλαδώσεις [αισθητικό δέος, συγκλονιστικό δέος & υπερβατικό δέος (κάθαρση), δέος που βασίζεται στον φόβο-απειλή, προκαλώντας συμμόρφωση & αλλαγή, εκστατικό δέος (μέθεξη), θρησκευτικό δέος, δέος που απορρέει από θαυμασμό, σεβασμό, ή και λατρεία]. Πολλά από αυτά φαίνεται να εμπλέκονται στην ποίηση των τραγικών και όχι μόνο.

6. -Συναφή επιστημονικά περιοδικά:

   1. Ἀριστοτέλους Περὶ  ποιητικῆς, μετ.  Σ.  Μενάρδου,  εισαγωγή–κείμενο–ερμηνεία  Ι. Συκουτρή, (Aκαδημία Aθηνών, Eλλην. Bιβλιοθ. 2) Αθήναι
   2. Cupchik, G. C. (2016). The aesthetics of emotion: Up the down staircase of the mind-body. Cambridge University Press.
   3. Halliwell, , (1986). Aristotle’s Poetics, London 1986.
   4. Halliwell, St (2016). Between Ecstasy and Truth: Interpretations of Greek Poetics from Homer to Longinus.
   5. Halliwell, S. 2017. “The Poetics of Emotional Expression: Some Problems of Ancient Theory.” In D. Cairns and D. Nelis (eds), Emotions in the Classical World: Methods, Approaches, and Directions. Stuttgart: Franz Steiner Verlag, 105–23.
   6. Konstan, D. 2006. The Emotions of the Ancient Greeks: Studies in Aristotle and Classical Literature. Toronto: University of Toronto Press.
   7. Menninghaus, W. et al. 2017. “The Distance-Embracing Model of the Enjoyment of Negative Emotions in Art Reception.” Behavorial and Brain Sciences, 40: E347. DOI: 10.1017/s0140525x17000309.

   10.Plamper, J. (2015). The History of Emotions: An Introduction: Emotions in History. Edited by Ute Frevert and Thomas Dixon.  Oxford: Oxford University Press.

      11. Sifakis, G. M. (2001). Aristotle on the function of tragic poetry. Herakleion, Greece: Crete, University Press.

Creation Date

Dienstag, 8. Oktober 2024