Παρουσίαση/Προβολή

(THE778) -  Βασιλική Μαντέλη

Περιγραφή Μαθήματος

Εαρινό εξάμηνο 2024-2025

Τ Ο  Θ Ε Α Τ Ρ Ο  Τ Ο Υ  Σ Α Ι Ξ Π Η Ρ  ΠΘ027

Διδάσκουσα Β. Μαντέλη

Ώρες διδασκαλίας μαθήματος ΤΡΙΤΗ 12:00-15:00, Αίθουσα Β2

Ώρες συνεργασίας στο γραφείο της διδάσκουσας, ΚΤΗΡΙΟ Γ γρφ διδασκόντων:

https://www.theaterst.upatras.gr/?page_id=5065

Δευτέρα 15:00-17:00, Τρίτη 10:00-12:00

 

 

 

Περιγραφή μαθήματος, εξεταστέα ύλη και ενδεικτικό πρόγραμμα εβδομαδιαίων διαλέξεων εαρινού εξαμήνου 2024-2025

 

e-class https://eclass.upatras.gr/courses/THE778/      κωδικός 9414192

 

Περιγραφή μαθήματος και μαθησιακοί στόχοι:

Το μάθημα προσεγγίζει το θέατρο του Σαίξπηρ σε συνάρτηση με τις κοινωνικοπολιτικές συνθήκες της εποχής και τις συνθήκες παραγωγής των έργων του μεγάλου Άγγλου δημιουργού. Έργα του Σαίξπηρ, που ανήκουν σε διαφορετικά είδη (κωμωδία, τραγωδία, παραμυθόδραμα), θα μελετηθούν ολόκληρα και θα αναλυθούν παραδειγματικά μέσα στο γλωσσικό, ιστορικό, κοινωνικό και θεατρικό πλαίσιο της εποχής του δημιουργού. Παράλληλα θα επεκτείνουμε τον διάλογο ανάμεσα στο θέατρο του Σαίξπηρ και στις μεταγενέστερες εποχές που το προσέλαβαν. Επομένως, συνολικά θα προσεγγίσουμε δραματουργικά θέματα, ζητήματα θεάτρου, καθώς επίσης παραδείγματα μεταφραστικής και σκηνικής (ή  /και) κινηματογραφικής πρόσληψης του σαιξπηρικού θεάτρου στον 20^ό  και τον 21^ο αιώνα.  Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, μας ενδιαφέρει να εστιάσουμε στον ρόλο του θεάτρου, της τέχνης και του κοινού, συγχρονικά και διαχρονικά.

Κύριοι στόχοι του μαθήματος είναι: (1) η κατανοήση των κοινωνικοπολιτικών και θεατρικών συνθηκών παραγωγής των έργων του Σαίξπηρ, (2) η εξοικείωση με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της δραματουργίας του Σαίξπηρ και της ποικιλίας των σκηνικών ζητημάτων που παρουσιάζουν, (3) η ανάπτυξη της ικανότητας των φοιτητών να αναστοχαστούν πάνω στα έργα και την εποχή τους, και να τα συσχετίσουν με τη σύγχρονη εποχή.

 

Λέξεις-κλειδιά & θεματικοί άξονες:

Χώρος: κοινωνικός, δραματικός, σκηνικός (Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας, Χειμωνιάτικο παραμύθι, Άμλετ, Κυμβελίνος, Μακμπέθ, Βασιλιάς Ληρ, Βασιλιάς Ριχάρδος ο Γ’)

Χρόνος: δραματικός χρόνος, πλοκή, ρυθμός (Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας,  Άμλετ, Κυμβελίνος, Μακμπέθ)

Χαρακτήρες: δραματουργική ανάλυση χαρακτήρων στα έργα που θα μελετηθούν, συγκριτικές αναγνώσεις – αντιπαραβολική εξέταση (π.χ. με σαιξπηρικούς ήρωες του ίδιου ή  άλλων έργων).

Ταυτότητα και ετερότητα (Έμπορος της Βενετίας, Οθέλλος, Χειμωνιάτικο παραμύθι, Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας,  Η κωμωδία των παρεξηγήσεων, ‘Αμλετ)

Θεατρική τέχνη: θεατρικό είδος (Κυμβελίνος, Χειμωνικάτικο Παραμύθι), μονόλογος (Άμλετ, Μακμπέθ, Κυμβελίνος, Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας), θεατρικές συμβάσεις (μεταθέατρο), τραγούδια (Άμλετ, Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας, Δωδέκατη Νύχτα)

Ηθοποιοί και υποκριτική (Άμλετ)

Πρόσληψη: σκηνικές/ κινηματογραφικές αποδόσεις και διασκευές, μεταφραστικές αποδόσεις, οικειοποίηση θεατρικού έργου

Γλώσσα: Λογοπαίγνια – μεταφορές -σύμβολα (Άμλετ, Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας)

 

Προαπαιτούμενο διάβασμα

• Κύριες πηγές/δραματικά κείμενα:

Τα σαιξπηρικά έργα που θα μελετήσουμε είναι: α) Η κωμωδία των παρεξηγήσεων (1589-1594), β) Άμλετ (1599-1601), γ) Κυμβελίνος (1608-1610), δ) Μακμπέθ ( 1606-1607).

 

Στη διάρκεια των διαλέξεων θα εστιάσουμε παραδειγματικά και σε άλλα σαιξπηρικά έργα.

Επισημαίνεται ότι τα έργα της εξεταστέας ύλης πρέπει να μελετηθούν ολόκληρα, και όχι αποσπασματικά. Επίσης, στο μάθημα -στην αίθουσα διδασκαλίας οι φοιτητές και οι φοιτήτριες χρειάζεται να έχουν μαζί τους το δραματικό κείμενο (έργο) που διδάσκεται κάθε φορά.

 

Τα βασικά εγχειρίδια μελέτης (συγγράμματα) είναι τα εξής:

Kermode, Frank (2011) Όλος ο κόσμος μια σκηνή. Η εποχή του Σαίξπηρ (μτφ. Λήδα Φιλιπποπούλου). Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.

 

Κοττ, Γιαν (2006 [1970]) Σαίξπηρ. Ο Σύγχρονός μας (μτφ. Αλέξανδρος Κοτζιάς). Αθήνα: Ηριδανός.

 

Η εισαγωγή (Προλεγόμενα) του Διον. Καψάλη στην έκδοση της μετάφρασης Άμλετ (εκδ. Gutenberg).

 

Και οι μελέτες του Στήβεν Γκρήνμπλατ:

Γκρήνμπλατ, Στήβεν (2021).Τύραννος. Ο Σαίξπηρ και η πολιτική, 1^η έκδ. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης/ ΜΙΕΤ.

Greenblatt, Stephen (2018). Ο Σαίξπηρ σήμερα, 1^η έκδ., Αθήνα: MIET [σειρά minima].

 

• Άρθρα και εποπτικό υλικό αναρτημένο στην eclass:

Κατά τη διάρκεια του εξαμήνου μελετήστε τις αναρτήσεις  και το (εποπτικό) υλικό στην eclass του μαθήματος. Ανάλογα με τις ανάγκες των παραδόσεων θα μοιράζεται / θα αναρτάται  κατάλληλο   εκπαιδευτικό υλικό.

Ενθαρρύνεται η χρήση του διαδικτύου στοχευμένα, εφαρμόζοντας ακαδημαϊκά κριτήρια, και σε συνεργασία με τη διδάσκουσα,

Συνιστώμενη παρακολούθηση ταινιών, παραστάσεων κ.ά. εποπτικού υλικού:

Στο πλαίσιο των εβδομαδιαίων παραδόσεων θα αξιοποιήσουμε χρήσιμο εποπτικό υλικό: θεατρικές και κινηματογραφικές διασκευές σαιξπηρικών έργων, ντοκιμαντέρ, φωτογραφικό υλικό, άρθρα (ξενόγλωσσα και ελληνικά).  

 

Ενδεικτικό πρόγραμμα διδασκαλίας στην τάξη

Στις δεκατρείς εβδομαδιαίες παραδόσεις θα αφιερώσουμε δύο μαθήματα στα ιστορικά, κοινωνικά, πολιτικά και πολιτισμικά στοιχεία της εποχής του Σαίξπηρ, και βέβαια στο θέατρο της εποχής του. Ένα μάθημα σε ζητήματα δραματικής φόρμας και ύφους (π.χ. σαιξπηρικό σονέτο, τραγούδι, μεταθεατρικότητα). Στα υπόλοιπα δέκα μαθήματα του εξαμήνου θα εστιάσουμε σε τέσσερα έργα του Σαίξπηρ (μία κωμωδία, δυο τραγωδίες και ένα παραμυθόδραμα), τα οποία θα προσεγγίσουμε με διαφορετικούς τρόπους,   μελετώντας όμως συστηματικά το δραματικό κείμενο. Κατά μέσο όρο για κάθε έργο θα αφιερώσουμε δύο με τρεις εβδομαδιαίες συναντήσεις εστιάζοντας με διαφορετικό τρόπο και σε διαφορετικά θέματα που θίγονται στα ίδια τα έργα, αλλά και σε συνάρτηση με το ενδιαφέρον που θα προκαλέσουν στους φοιτητές και στις φοιτήτριες.  

 

Αξιολόγηση μαθήματος

Τελική γραπτή εξέταση 70%  +  30% προφορικός βαθμός

 

Στη γραπτή τελική εξέταση αξιολογείται η κριτική σκέψη των φοιτητών, η ικανότητα έκφρασης και τεκμηρίωσης, η δραματουργική επεξεργασία των δραματικών κειμένων και η ερμηνευτική ικανότητα ζητημάτων του σαιξπηρικού δράματος. Αξιολογείται επίσης η επεξεργασία των  βιβλιογραφικών γνώσεων και η αξιοποίηση της συνιστώμενης βιβλιογραφίας για τη δραματική τέχνη και το θέατρο της εποχής του Σαίξπηρ και για τη μελέτη των διδασκόμενων θεατρικών έργων.

Ο προφορικός βαθμός (30%)  αντιστοιχεί:

α) στη συμμετοχή των εκπαιδευόμενων στη συζήτηση κατά τις παραδόσεις στην τάξη και την προετοιμασία εβδομαδιαίων ασκήσεων-εργασιών. Ενθαρρύνεται η ανάπτυξη κριτικού λόγου και η προετοιμασία -συζήτηση άρθρων, βιβλιογραφίας, αποσπασμάτων κλπ. στο πλαίσιο των εβδομαδιαίων παραδόσεων.

β) Στην προετοιμασία και παρουσίαση προφορικής εργασίας. Η εργασία αφορά στην προετοιμασία ενός αποσπάσματος της δικής τους επιλογής από τα διδασκόμενα θεατρικά έργα.Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα μελετήσουν το απόσπασαμα, το οποίο καλούνται να διαβάσουν (νοηματική ανάγνωση) και να  συζητήσουν μέσα στην τάξη.

(Περισσότερες διευκρινίσεις και επεξηγήσεις θα δοθούν στα πρώτα μαθήματα του εξαμήνου οπότε και θα συζητήσουμε γενικότερα για τους στόχους του μαθήματος και τον τρόπο εκπαίδευσης και συνεργασίας.)

 

Καλό εξάμηνο!

 

ΑΜΛΕΤ.

 

ΑΜΛΕΤ.  Ω επουράνια τάγματα, ω γη!

Να βάλω και την κόλαση; Tι άλλο;

Θ’ αντέξει η καρδιά μου; Το κορμί μου

θα με κρατήσει όρθιο πριν γεράσω

ολόκληρος με μιάς;

Άμλετ, Πράξη 1-Σκηνή 5 (μτφ. Διονύσης Καψάλης)

 

ΛΑΙΔΗ ΜΑΚΜΠΕΘ.  Φροντίστε τον,

Φέρνει σπουδαία νέα. (Φεύγει ο Αγγελιοφόρος) Ακόμη και το κοράκι

είναι βραχνό,

που κρώζει τού Ντάνκαν τη μοιραία είσοδο

Στα τείχη μου. Ελάτε, πνεύματα εσείς, που υπηρετείτε

Τις θανατηφόρες σκέψεις, και ξεριζώστε τη γυναικεία φύση μου,

Γεμίστε με, από την κορυφή ως τα νύχια, ολοκληρωτικά,

Με τη φριχτότερη σκληρότητα!

 

Μακμπέθ, Πράξη Α’ Σκηνή 5 (μτφ. Χριστίνα Μπάμπου-Παγκουρέλη)

 

ΔΡΟΜΙΟΣ ΣΥΡΑΚΟΥΣΙΟΣ.  Με γνωρίζεις κύριε; Είμαι ο Δρόμιος; Εί-

μαι ο υπηρέτης σου;  Είμαι ο εαυτός μου;

ΑΝΤΙΦΙΛΟΣ ΣΥΡΑΚΟΥΣΙΟΣ. Είσαι ο Δρόμιος, είσαι ο υπηρέτης μου, είσαι ο εαυτός σου.

ΔΡΟΜΙΟΣ ΣΥΡΑΚΟΥΣΙΟΣ. Είμαι γάιδαρος, είμαι υπηρέτης μιας γυναίκας, είμαι εκτός εαυτόυ.

ΑΝΤΙΦΙΛΟΣ ΣΥΡΑΚΟΥΣΙΟΣ. Ποιάς γυναίκας υπηρέτης και γιατί εκτός εαυτού;

Η κωμωδία των παρεξηγήσεων, Πράξη 3 - Σκηνή 2 μτφ. Διονύσης Καψάλης)

 

 

 

ΒΕΛΑΡΙΟΣ

η τέχνη της αυλής, δύσκολο να την αφήσεις όσο και/να την κρατήσεις· στην κορφή της το σκαρφάλωμα/σίγουρο πέσιμο, ή τόσο γλιστερή, που ο φόβος/κακός σαν πέσιμο...

Κυμβελίνος, ΙΙΙ, 3, 45 (μετάφραση Βασίλης Ρώτας-Βούλας Δαμιανάκου)

 

 

Lucio. Our doubts are traitors,

 and make us lose the good we oft might win,

 by fearing to attempt.

 

Measure for Measure, Act 1, Scene IV

 

 

Μαθησιακά Αποτελέσματα
Στο τέλος του μαθήματος ο φοιτητής/ η φοιτήτρια θα: 1.  αναγνωρίζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της δραματουργίας του Σαίξπηρ 2.  κατέχει βασικά εργαλεία μεθοδολογίας για την κριτική ανάλυση των έργων του Άγγλου δραματουργού 3.  αναγνωρίζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του θεάτρου του Σαίξπηρ 4.  γνωρίζει το κοινωνικο-ιστορικό περιβάλλον που έζησε ο συγγραφέας 5.  γνωρίζει τις επιρροές που έχει δεχθεί ο συγγραφέας, αλλά και ποιους έχει επηρεάσει 6.  αναλύει το πολιτισμικό και ιδεολογικό υπόβαθρο της δραματουργίας του 7.  γνωρίζει τη γλώσσα, το ύφος, τη θεατρική φόρμα και τις θεατρικές εικόνες που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας 8.  έχει αποκτήσει μια σχετικά ολοκληρωμένη εικόνα της σύγχρονων τάσεων στη σκηνική αναπαράσταση του σαιξπηρικού θεάτρου.
	Γενικές Ικανότητες
Στο τέλος του μαθήματος, ο φοιτητής/ η φοιτήτρια: ·        θα είναι εξοικειωμένος/η με τα χαρακτηριστικά των ιστορικών δραμάτων, των τραγωδιών, των κωμωδιών και του παραμυθοδράματος του Σαίξπηρ ·        θα είναι εξοικειωμένος/η με τη θεατρική τέχνη του Άγγλου δραματουργού   ·        θα μπορεί να εκτιμήσει τους παράγοντες που καθόρισαν την πρόσληψη της σαιξπηρικής δραματουργίας στο παγκόσμιο αλλά και στο ελληνικό θέατρο ·        θα μπορεί να χρησιμοποιεί παραδειγματικά έργα του Άγγλου δραματουργού, προκειμένου να συζητήσει θέματα, πρόσωπα και χαρακτήρες, σύμβολα και μοτίβα, θεατρικές τεχνικές του συγγραφέα κ.ά. δραματουργικά στοιχεία ·        θα μπορεί να χρησιμοποιεί παραδειγματικά έργα του Άγγλου δραματουργού προκειμένου να συζητήσει θεατρικά ζητήματα, σκηνικά προβλήματα και μεταφραστικές απόψεις για το έργο του Σαίξπηρ ·        θα έχει επαρκή γνώση των κριτικών τάσεων του 20ου αιώνα για το θέατρο του Σαίξπηρ ·        θα έχει καλλιεργήσει την αναλυτική σκέψη και την ικανότητά του/της προκειμένου να συγγράφει επιστημονικά κείμενα σχετικά με το θέατρο και τη δραματουργία του Σαίξπηρ ·        θα μπορεί να αναπτύσσει επιχειρηματολογία και να παράγει αποδεικτικό λόγο ·        θα μπορεί να αναζητά, να αναλύει και να συνθέτει δεδομένα και πληροφορίες, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών ·        θα μπορεί να δουλεύει ατομικά και ομαδικά, να ασκεί και να δέχεται κριτική εύλογα και τεκμηριωμένα.

 

Διδακτικές και μαθησιακές μέθοδοι - Χρήση τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνιών Βοηθητικές εικόνες και τα κύρια σημεία κάθε παράδοσης παρουσιάζονται σε διαφάνειες (PowerPoint). Στη συνέχεια οι διαφάνειες μετατρέπονται σε αρχεία PDF και αναρτώνται στην e-class απ’ όπου οι φοιτητές μπορούν να τις αξιοποιήσουν. Στις διαλέξεις προβάλλονται επίσης αποσπάσματα από βιντεοσκοπημένες θεατρικές παραστάσεις, κινηματογραφικές ταινίες και ντοκιμαντέρ για τη σκηνική ερμηνεία των σαιξπηρικών ρόλων.  Διανέμονται φυλλάδια εργασίας και βιβλιογραφικό υλικό, βοηθητικά της παράδοσης.  Προτείνονται επιλεγμένες ιστοσελίδες, παραστάσεις και ταινίες για ανεξάρτητη μελέτη.

 

Ημερομηνία δημιουργίας

Πέμπτη, 8 Φεβρουαρίου 2018