Darstellung / Vorschau

Αρχαία ελληνική γραμματεία και γλώσσα Ι Χειμ. εξ. 2021

(PHS_5003) - Κωνσταντίνος Βαλάκας

Beschreibung des Kurses

Χειμερινό εξάμηνο 2021 «Αρχαία ελληνική γραμματεία και γλώσσα Ι» (Κωδ. Αρ. PHS_5003)

Μάθημα επιλογής άλλων επιστημονικών πεδίων 3ου εξαμήνου σπουδών

Διδάσκων Κώστας Βαλάκας (E-mail: valakas@upatras.gr)

Ώρες συνεργασίας στο γραφείο (κτίριο Κ35) Πέμπτη 17.30-19.30 και Παρασκευή 12.30-13.30.

Στοιχεία για το μάθημα και τις γραπτές εξετάσεις όλων των εξεταστικών περιόδων

Σκοπός του επιλεγόμενου μαθήματος (όπως και της εναλλακτικής επιλογής Αρχαία ελληνική γραμματεία και γλώσσα ΙΙ) είναι η πληρέστερη κατάρτιση στην ερμηνευτική προσέγγιση της γλώσσας, της σύνθεσης και του περιεχομένου αρχαιοελληνικών κειμένων (στην ιωνική-αττική διάλεκτο). Για τον σκοπό αυτό, το μάθημα – με ενδεικτική βιβλιογραφία από βιβλιοθήκες και ηλεκτρονικές πηγές – περιέχει γλωσσική και θεωρητική ανάλυση επιλεγμένων σκηνών από τις Νεφέλες (423/418 π.Χ.) και τους Όρνιθες (414 π.Χ.) του Αριστοφάνη, στο πρωτότυπο και σε μετάφραση.

Θεματική στις Νεφέλες είναι η εκπαίδευση‧ στους Όρνιθες η κοσμογονία, η μουσική, η χρήση και η κατάχρηση της γλώσσας και της εξουσίας, οι ανατροπές, υπερβάσεις ορίων και μεταμορφώσεις οι οποίες ορίζουν το «Κωμικό» από το αρχαίο θέατρο ως και τις σύγχρονες προσεγγίσεις.

Η ανάλυση των σκηνών και οι γραπτές εξετάσεις επικεντρώνονται: α) στα ερμηνευτικά ζητήματα σχετικά με την πλοκή, τη θεματική (=τα θέματα ή θεματικά στοιχεία ή μοτίβα, δηλ. τις γλωσσικές εικόνες και ιδέες) και τους ρόλους των κωμικών προσώπων και του κωμικού χορού, β) σε γλωσσικές και θεατρικές τεχνικές‧ στις μορφές παρωδίας‧ στο πολιτισμικό και ιστορικό πλαίσιο της αθηναϊκής δημοκρατίας, γ) στα είδη των προτάσεων στην αρχαιοελληνική σύνταξη (για τα είδη προτάσεων θα υπάρχουν σημειώσεις σε ηλεκτρονική μορφή στο E-class και σχετική παρατήρηση έως 2/10 μονάδες στις εξετάσεις).

Υπ' όψη ότι το μάθημα επιλογής "Αρχαία ελληνική γραμματεία και γλώσσα Ι" επιλέγεται (και δηλώνεται το διάστημα που θα οριστεί από τη Γραμματεία του Τμήματος) από φοιτήτριες και φοιτητές του 3ου εξαμήνου σπουδών, ή άλλων ετών, εάν το οφείλουν από το 2ο έτος, ή από επί πτυχίω που το είχαν ως υποχρεωτικό σε παλαιό κανονισμό πτυχίου.

Creation Date

Donnerstag, 30. September 2021

Syllabus
Ύλη και βιβλιογραφία μαθήματος

1. Υποχρεωτική ύλη εξετάσεων τα εξής κείμενα, μεταφράσεις, ερμηνευτικά σχόλια και μελέτες για τις σκηνές των δύο κωμωδιών:

     Νεφέλες στίχοι 237-266, 990-1021, 1452-1475 με τη μετάφραση του Θρασύβουλου Σταύρου (1967) βλ.:

http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=143&page=6 κ.ε.

http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=143&page=25

https://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/library/browse.html?text_id=143&page=38

     Όρνιθες στίχοι 1-9, 27-48, 209-222, 294-326, 451-470, 477-478, 522-564, 628-637, 658-664, 676-704, 716-759, 769-785, 812-825, 1164-1167, 1565-1590, 1626-1650, 1667-1719, κείμενο, μετάφραση, βασικά σχόλια από το διδακτικό σύγγραμμα: Κακριδής, Φ.Ι. Αριστοφάνους Όρνιθες. Ερμηνευτική έκδοση ανανεωμένη. 2^η έκδ. 2019 [1^η έκδ. 1974]. Ηράκλειο: ΙΤΕ-Πανεπιστημιακές Εκδ. Κρήτης [κωδ. Εύδοξου 86193671].

    Dover, K. J., διδακτικό σύγγραμμα: Η κωμωδία του Αριστοφάνη. Μτφρ. Φ.Ι. Κακριδής. 1978 [αγγλ. πρωτ. 1972]. Αθήνα: ΜΙΕΤ [κωδ. Εύδοξου 59374242]: «Το θέατρο της εποχής του Αριστοφάνη»: σσ. 34-41, «Οι ηθοποιοί», «Η υπόθεση των Ορνίθων» και «Αυτοκατάφαση»: σσ. 48-61, «Η Παράβαση»: σσ. 79-85, «Αγώνες και επεισόδια»: σσ. 101-104, «Νεφέλες. Συνοπτική θεώρηση»: σσ. 147-150, «Φυσικές επιστήμες, ηθική και ρητορική»: σσ. 157-163, και «Σωκράτης»: σσ. 167-172.

    Cartledge, P. A. Ο Αριστοφάνης και το θέατρο του παραλόγου. Μτφρ. Λ. Ταχμαζίδου. 2006 [αγγλ. πρωτ. 3η έκδ. 1995]. Κεφ. 6 «Αριστοφανική (ευ-)ου-τοπία» (Όρνιθες) σσ. 100-113. Αθήνα: Ενάλιος.

Και από τα σύντομα αρχαία κείμενα-μεταφράσεις για σύγκριση βλ. αρχεία E-class:

Για σύγκριση με σκηνές των Νεφελών κείμενο-μετάφραση του σοφιστή Πρωταγόρα αποσπ. B6b (έκδοση των H. Diels και W. Kranz).

Για σύγκριση με τον αρχικό λόγο του Ευελπίδη στους Όρνιθες τα σύντομα κείμενα-μεταφράσεις από τον Θουκυδίδη, Βιβλίο 2.39.1, Βιβλίο 6.18.6 και 6.18.7.

Για το Κωμικό βλ. Αριστοτέλης Ρητορική 1408a.γρ.10-14, και Περί ποιητικής κεφ. 5.1449a.γρ.32-37.

2. Προαιρετικά:

(α) Σημειώσεις του διδάσκοντα στα Έγγραφα στο E-class για τις κύριες και δευτερεύουσες προτάσεις στην αρχαία ελληνική σύνταξη.

(β) Αριστοφανική κωμωδία και «Κωμικό»

Σολομός, Α. 1961. Ανατ. 1990. «Η σικελική εκστρατεία και το ταξίδι στη Νεφελοκοκκυγία»: σσ. 212-236 στο βιβλίο του Ο ζωντανός Αριστοφάνης. Από την εποχή του ώς την εποχή μας. Αθήνα: Καστανιώτης.

Cartledge, P. A. 3η έκδ. 1995. Μτφρ. Λ. Ταχμαζίδου. 2006. Ο Αριστοφάνης και το θέατρο του παραλόγου. Κεφ. 3 «Η σοφία του ποιητή» (Νεφέλες) σσ. 55-68. Αθήνα: Ενάλιος.

Βαλάκας, Κ. 2001. “Η χρήση της γλώσσας στην αρχαία κωμωδία.” Σσ. 760-769 και 874-875 στον τόμο Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας. Από τις αρχές έως την ύστερη αρχαιότητα, επιμ. Α.-Φ. Χριστίδης. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας και Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών.

Μελίστα, Α. 2017. «Αριστοτέλης, Περί ποιητικής 1448b 34-38 και 1449a 32-37.» Σσ. 870-879 (το όλο σσ. 870-895) στον τόμο Εξαίσιοι γέλωτες. Το γέλιο στην αρχαία ελληνική γραμματεία, επιμ. Μαίρη Ι. Γιόση και Αλεξάνδρα Μελίστα. Αθήνα: Σμίλη.
1. Μελέτες και λεξικά επιστημονικής χρήσης για την αρχαία ελληνική γραμματεία και γλώσσα
Adrados, F. R. Μτφρ. A. V. Lecumberri, επιμ. Γ. Αναστασίου και Χ. Χαραλαμπάκης. 2003. Ιστορία της ελληνικής γλώσσας από τις απαρχές ώς τις μέρες μας. Αθήνα: Παπαδήμας.

Benveniste, Émile. 1969. Le Vocabulaire des institutions indo-européennes. (Τόμος) Ι: économie, parenté, société. (Τόμος) ΙI: pouvoir, droit, religion. Paris: Les Éditions de Minuit.

Chantraine, P. 2η έκδ. 1961. Μτφρ. Ν.Κ. Αγκαβανάκης. 1990, ανατ. 1998. Ιστορική μορφολογία της ελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Καρδαμίτσα.

Denniston, J. D. 2η έκδ. 1954. The Greek Particles. Oxford: Clarendon Press.

Easterling, P. E. και Knox, B. M. W., επιμ. 1985. Μτφρ. Ν. Κονομής, Χ. Γρίμπα και Μ. Κονομή. 1990. Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας. Αθήνα: Παπαδήμας.

Hornblower, Simon, Antony Spawforth και Esther Eidinow, επιμ. 4^η έκδ. 2012. The Oxford Classical Dictionary. Oxford University Press.

Χριστίδης, Αναστάσιος-Φοίβος, επιμ. 2001, 2^η έκδ. 2014. Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας. Από τις αρχές έως την ύστερη αρχαιότητα, Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας και Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη).

Lesky, A. 2η έκδ. 1963. Μτφρ. Α.Γ. Τσοπανάκης. 5η έκδ. 1981. Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδη.

Liddell, H. G., R. Scott, H. S. Jones, R. McKenzie, E. A. Barber κ.ά., επιμ. P. G. W. Glare και A. A. Thompson. 1996 (αναθ. 9ης έκδ. 1940). A Greek-English Lexicon with a Revised Supplement. Oxford: Clarendon Press.

Montanari, F., I. Garofalo και D. Manetti. 1995. Μτφρ. Ανδρόνικου Μ. κ. ά. επιμ. Α.Π.Θ. 2013. Σύγχρονο λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Παπαδήμας.

Οικονόμου, Μ.Χ. 3η έκδ. 1984, Γραμματική της αρχαίας ελληνικής, Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών-Ίδρυμα Μ. Τριανταφυλλίδη.

Schwyzer, E., κ.ά. 5η έκδ. 1975. Mτφρ. Π. Χαιρόπουλος και Γ.Ε. Παπατσίμπας. 2002. Η σύνταξη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Παπαδήμας.

Smyth, H. W. 2^η έκδ. 1956, επιμ. G. Messing. Ανατ. 1971. Greek Grammar. Harvard University Press.

Σταματάκος, Ι. 1949. Λεξικόν αρχαίας ελληνικής γλώσσης. Αθήνα (πολλές ανατυπώσεις).

Σταματάκος, Ι. 1949-1950. Ιστορική γραμματική της αρχαίας ελληνικής Α΄ και Β΄. Ανατ. σε 1 τόμο. 1999. Αθήνα: Βιβλιοπρομηθευτική.
1. Θεωρητικές απόψεις για την κωμωδία, το γέλιο, την παρωδία και το Κωμικό
Baudelaire, C. 1855. Μτφρ. Λ. Τσιριμώκου. 2000. Περί της ουσίας του γέλιου και γενικά περί του κωμικού στις πλαστικές τέχνες. Αθήνα: Άγρα.

Bergson, H. 1899. Le rire. Essai sur la signification du comique. Paris.

Eco, Umberto. 1980. Μτφρ. Έ. Καλλιφατίδη. 1985. «Έβδομη ημέρα. Νύχτα.» Σσ. 609-630 από το μυθιστόρημα Το όνομα του ρόδου. Αθήνα: Γνώση.

Grimm, R. και K. L. Berghahn, επιμ. 1975. Wesen und Formen des Komischen im Drama [Wege der Forschung 62]. Darmstadt.

Howarth, W. D., επιμ. 1978. Comic Drama. The European Heritage. London: Methuen.

Möllendorf, P. von, 1995. Grundlagen einer Ästhetik der Alten Komödie. Untersuchungen zu Aristophanes und Michail Bachtin. Tübingen.

Nagy, G. 1989. “Early Greek Views of Poets and Poetry.” Σσ. 1-77 στο The Cambridge History of Literary Criticism. Volume I: Classical Criticism, επιμ. G. A. Kennedy. Cambridge: University Press.

Rose, M. A. 1993. Parody. Ancient, Modern and Postmodern. Cambridge: University Press.

Sommerstein, A. H. 1992. “Old Comedians on Old Comedy.” Σσ. 14-33 στο Antike Dramentheorien und ihre Rezeption [Drama. Beiträge zum antiken Drama und seiner Rezeption, 1], επιμ. B. Zimmermann. Stuttgart.

Sutton, D. F. 1994. The Catharsis of Comedy. Lanham and London: Rowman and Littlifield.
1. Εκδόσεις, μεταφράσεις, σχόλια για τα σωζόμενα έργα και αποσπάσματα του Αριστοφάνη και των άλλων ποιητών της «Αρχαίας Κωμωδίας» του 5ου αιώνα π.Χ.
Conti Bizzarro, F., εκδ. σχολ. 1999. Poetica e critica letteraria nei frammenti dei poeti comici greci [Speculum: Contributi di filologia classica]. Napoli: M. d’ Auria.

Coulon, V., εκδ. και H. Van Daele, μτφρ. 1923-1930. Aristophane. 5 τόμοι. Paris: Les Belles Lettres.

Henderson, J., εκδ. μτφρ. 1998-2008. Aristophanes [Loeb Classical Library], 5 τόμοι. Cambridge, Mass. and London: Harvard University Press.

Kassel, R., και C. Austin, εκδ. 1983-2001. Poetae Comici Graeci (PCG), 8 τόμοι. Berlin & New York: Walter de Gruyter.

Koster, W. J. W. κ.ά., εκδ. 1960 κ.ε. Scholia in Aristophanem. Amsterdam & Groningen (τόμοι υπό έκδοση).

Sommerstein, A. H., εκδ. μτφρ. σχολ. 1980-2003. The Comedies of Aristophanes. 12 τόμοι. Warminster: Aris & Phillips.

Σταύρου, Θ. 1967, Οι κωμωδίες του Αριστοφάνη, Αθήνα: Εστία.

Wilson, N. G. εκδ. 2007. Aristophanis Fabulae [Oxford Classical Texts]. 2 τόμοι. Oxford.
1. Εκδόσεις, μεταφράσεις, μελέτες για τις Νεφέλες
Dover, K. J., εκδ. σχολ. 1968. Aristophanes, Clouds. Oxford: Clarendon Press.

Guidorizzi, G., εκδ. μτφρ. σχολ. 1996. Aristofane. Le Nuvole. Milano: Fondazione Lorenzo Valla, Arnaldo Mondadori.

Κακριδής, Ι.Θ. 1951. Ανατ. 1989. “Αρχαία αττική κωμωδία,” και “Οι Νεφέλες του Αριστοφάνη.” Σσ. 129-141 και 151-164 στο βιβλίο του Σκηνική τέχνη των Ελλήνων. Αθήνα: Εστία.

O’Regan, D. E. 1992. Rhetoric, Comedy, and the Violence of Language in Aristophanes’ Clouds. New York.

Segal, C. P. 1967. «Aristophanes’ Cloud-Chorus.» Arethusa 2: 143-161.

Sommerstein, A. H., εκδ. μτφρ. σχολ. 1982. The Comedies of Aristophanes. Vol. 3. Clouds. Warminster: Aris & Phillips.
1. Εκδόσεις, μεταφράσεις, μελέτες για τους Όρνιθες
Casevitz, M. σχολ. 1978. Commentaire des Oiseaux d’ Aristophane. Lyon.

Dobrov, G. W., επιμ. 1990. Aristophanes’ Birds. Nephelokokkygia: Charting the Comic Polis. New York, Syracuse.

Dunbar, N., εκδ. σχολ. 1995. Aristophanes. Birds. Oxford: Clarendon Press.

Hofmann, H. 1976. Mythos und Komödie. Untersuchungen zu den Vögeln des Aristophanes. Hildesheim.

Lapini, W. 1987. “Il Vecchio Oligarcha e gli Uccelli di Aristofane.” Dioniso 57: 111-133.

Rösler, W. και B. Zimmermann. 1991. Carnevale e utopia nella Grecia antica. Bari.

Sommerstein, A. H., εκδ. μτφρ. σχολ. 1987 [ανατ. και βιβλ. 1991]. The Comedies of Aristophanes. Vol. 6. Birds. Warminster: Aris & Phillips.

White, J. W., εκδ. 1914. The Scholia on the Aves of Aristophanes. Boston: Ginn & Co.

Zanetto, G., εκδ. μτφρ. σχολ. 1987. Aristofane. Gli Uccelli. Milano: Fondazione Lorenzo Valla, Arnaldo Mondadori.

Zannini Quirini, B. 1987. Nephelokokkygia. La prospettiva mitica degli Uccelli di Aristofane. Roma: L’ Erma di Bretschneider.

Zimmermann, B. 1983. “Utopisches und Utopie in den Komödien des Aristophanes.”WJA 9: 57-77.