Παρουσίαση/Προβολή

Αρχαία ελληνική γραμματεία και γλώσσα ΙΙ Χειμ. εξ. 2021

(PHIL_5004) - Κωνσταντίνος Βαλάκας

Περιγραφή Μαθήματος

Χειμερινό εξάμηνο 2021 «Αρχαία ελληνική γραμματεία και γλώσσα ΙΙ» (Κωδ. Αρ. PHS_5004)

Μάθημα επιλογής άλλων επιστημονικών πεδίων 3ου εξαμήνου σπουδών Διδάσκων Κώστας Βαλάκας

E-mail: valakas@upatras.gr

Ώρες συνεργασίας

Στοιχεία για το μάθημα και τις γραπτές εξετάσεις όλων των εξεταστικών περιόδων

Σκοπός του επιλεγόμενου μαθήματος (όπως και της εναλλακτικής επιλογής Αρχαία ελληνική γραμματεία και γλώσσα Ι) είναι η πληρέστερη κατάρτιση στην ερμηνευτική προσέγγιση της γλώσσας, της σύνθεσης και του περιεχομένου αρχαιοελληνικών κειμένων (στην ιωνική-αττική διάλεκτο). Για τον σκοπό αυτό, το μάθημα – με ενδεικτική βιβλιογραφία από βιβλιοθήκες και ηλεκτρονικές πηγές – περιέχει γλωσσική και θεωρητική ανάλυση επιλεγμένων ενοτήτων από τον Θουκυδίδη, με επίκεντρο τον Διάλογο Μήλιων και Αθηναίων, και από τα Πολιτικά του Αριστοτέλη, στο πρωτότυπο και σε μετάφραση.

Θεματική των κειμένων είναι τα αρχαία πολιτεύματα, η δημοκρατία, ο Πελοποννησιακός πόλεμος και η επίδρασή τους στη ζωή και στον πολιτισμό της κλασικής εποχής. Η ανάλυση των ενοτήτων και οι γραπτές εξετάσεις επικεντρώνονται: α) στα ερμηνευτικά και στα ιστορικά ζητήματα, β) στο λεξιλόγιο και στα θεματικά στοιχεία (ή μοτίβα ή θέματα, δηλ. τις γλωσσικές εικόνες και ιδέες), με έμφαση σε έννοιες, γ) στα είδη των προτάσεων στην αρχαιοελληνική σύνταξη (για τα είδη προτάσεων θα υπάρχουν σημειώσεις σε ηλεκτρονική μορφή στο E-class και σχετική παρατήρηση έως 2/10 μονάδες στις εξετάσεις).

Υπ' όψη ότι το μάθημα επιλογής "Αρχαία ελληνική γραμματεία και γλώσσα ΙΙ" επιλέγεται (και δηλώνεται το διάστημα που θα οριστεί από τη Γραμματεία του Τμήματος) από φοιτήτριες και φοιτητές του 3ου εξαμήνου σπουδών, ή άλλων ετών, εάν το οφείλουν από το 2ο έτος, ή από επί πτυχίω που το είχαν ως υποχρεωτικό σε παλαιό κανονισμό πτυχίου.

Ημερομηνία δημιουργίας

Πέμπτη, 30 Σεπτεμβρίου 2021

Σελίδα μαθήματος

Περίγραμμα
Ύλη και βιβλιογραφία μαθήματος
1. Υποχρεωτική ύλη εξετάσεων (Α και Β):
Α) Τα εξής αρχαιοελληνικά κείμενα, μεταφράσεις και ερμηνευτικά σχόλια, κυρίως από το διδακτικό σύγγραμμα του Κ.Ι. Δεσποτόπουλου κ.ά., Περί της πολιτικής. Επίλεκτα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. 2004. Αθήνα: ΜΙΕΤ [κωδ. Εύδοξου 44000]:

Αριστοτέλη Πολιτικά στον Κ.Ι. Δεσποτόπουλο κ.ά. σσ. 98-105, οι ενότητες από το Bιβλίο 2: παρ. 1266b.γρ.24-31, παρ. 1266b.γρ.38-1267a.γρ.12, παρ. 1267a.γρ.37-b.γρ.5·

και σσ. 132-141, οι εξής ενότητες·

Bιβλίο 3: παρ. 1279b.γρ.4-9, παρ. 1281a.γρ.40-1281b.γρ.7, παρ. 1281b.γρ.15-21·

Bιβλίο 4: παρ. 1297b.γρ.37-1298a.γρ.11·

Bιβλίο 5: παρ. 1302a.γρ.8-15·

Bιβλίο 6: παρ. 1317a.γρ.40-1317b.γρ.17.

Θουκυδίδη Ιστορία στον Κ.Ι. Δεσποτόπουλο κ.ά. σσ. 124-129: Bιβλίο 2 κεφ. 37 και 40.1-3 από τον Επιτάφιο λόγο του Περικλή· και σσ. 277-294: Bιβλίο 5 κεφ. 86-95, 100-105 και 112 από το Μηλιακό Διάλογο.

Εναλλακτικά, για όλα από τον Θουκυδίδη βλ. το πρωτότυπο και σημαντική μτφρ. του Άγγελου Βλάχου στον δικτυακό τόπο «Πύλη για την ελληνική γλώσσα» www.greek-language.gr του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας· ή κειμ. μτφρ. σχολ. Σκουτερόπουλος, Ν.Μ. 2011. Θουκυδίδη Ιστορία. Αθήνα: Πόλις.

Και από τα σύντομα αρχαία κείμενα-μεταφράσεις για σύγκριση με τον Μηλιακό Διάλογο βλ. αρχείο στο E-class: Γοργίας απόσπ. Β11 Ελένης εγκώμιον παρ. 5 και 6 (έκδοση των H. Diels και W. Kranz).

Β) Οι εξής ενότητες από το διδακτικό σύγγραμμα του Κ. Καστοριάδη, Μτφρ. Ζ. Καστοριάδη. Η ελληνική ιδιαιτερότητα, τόμος Γ ́. Θουκυδίδης, η ισχύς και το δίκαιο. 2011. Αθήνα: Κριτική [κωδ. Εύδοξου 12505107]:

Επιτάφιος του Περικλή σσ. 165-166, 171-183, 193-196‧ Μηλιακά σσ. 250-258‧ φύσις-νόμος σσ. 265-271‧ πόλεμος σσ. 326-338.
1. Προαιρετικά (α και β):
(α) Σημειώσεις του διδάσκοντα στο E-class για τις κύριες και δευτερεύουσες προτάσεις στην αρχαία ελληνική σύνταξη.

(β) Αθηναϊκή Δημοκρατία, πολιτισμός και Πελοποννησιακός πόλεμος:

Farrar, Cynthia. 1992. Μτφρ. Π. Χιωτέλλης και Α. Παρίση. 1997. «Η αρχαία πολιτική θεωρία ως απάντηση στη δημοκρατία.» Κεφ. 2 στον τόμο Δημοκρατία. Το ταξίδι που δεν τελείωσε, 508 π.Χ. - 1993 μ.Χ., επιμ. J. Dunn. Αθήνα: Καρδαμίτσα. http://www.respublica.gr/2018/01/column/ancient-greek-political-theory/

Finley, M. I. 2^η έκδ. 1985. Μτφρ. Θ. Βανδώρος. 1989. Αρχαία και Σύγχρονη Δημοκρατία. Αθήνα: Ευρύαλος/Δ.Χ. Παπασπηλιοπούλου. Σσ. 80-89 άμεση συμμετοχή και ορθολογικότητα των αθηναϊκών δημοκρατικών διαδικασιών στο κεφ. 1 «Ηγέτες και οπαδοί», και σσ. 104-113 πολιτικές θεωρίες, συνειδητές πολιτικές πρακτικές, ψυχικοί παράγοντες στην αθηναϊκή δημοκρατία στο κεφ. 2 «Αθηναίοι δημαγωγοί».

Κυρτάτας, Δ.Ι. 2010. Κεφ. «Ι.2.6. Το πολίτευμά μας αποκαλείται δημοκρατία» και κεφ. «ΙΙ.3.4. Την ημέρα εκείνη άρχισαν μεγάλες συμφορές για τους Έλληνες». Ηλεκτρονική μορφή στον δικτυακό τόπο «Πύλη για την ελληνική γλώσσα» www.greek-language.gr του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας:

http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/arxaiotita/page_020.html

και http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/arxaiotita/page_029.html

Έντυπη μορφή των 2 κεφ. στο βιβλίο: Δ.Ι. Κυρτάτας και Σπ.Ι. Ράγκος, Η Ελληνική Αρχαιότητα: Πόλεμος–Πολιτική–Πολιτισμός [εκδοτική σειρά του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας: Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση]. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών.
1. Μελέτες και λεξικά επιστημονικής χρήσης για την αρχαία ελληνική γραμματεία και γλώσσα
Adrados, F. R. Μτφρ. A. V. Lecumberri, επιμ. Γ. Αναστασίου και Χ. Χαραλαμπάκης. 2003. Ιστορία της ελληνικής γλώσσας από τις απαρχές ώς τις μέρες μας. Αθήνα: Παπαδήμας.

Benveniste, Émile. 1969. Le Vocabulaire des institutions indo-européennes. (Τόμος) Ι: économie, parenté, société. (Τόμος) ΙI: pouvoir, droit, religion. Paris: Les Éditions de Minuit.

Chantraine, P. 2η έκδ. 1961. Μτφρ. Ν.Κ. Αγκαβανάκης. 1990, ανατ. 1998. Ιστορική μορφολογία της ελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Καρδαμίτσα.

Denniston, J. D. 2η έκδ. 1954. The Greek Particles. Oxford: Clarendon Press.

Easterling, P. E. και Knox, B. M. W., επιμ. 1985. Μτφρ. Ν. Κονομής, Χ. Γρίμπα και Μ. Κονομή. 1990. Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας. Αθήνα: Παπαδήμας.

Hornblower, Simon, Antony Spawforth και Esther Eidinow, επιμ. 4^η έκδ. 2012. The Oxford Classical Dictionary. Oxford University Press.

Χριστίδης, Αναστάσιος-Φοίβος, επιμ. 2001, 2^η έκδ. 2014. Ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας. Από τις αρχές έως την ύστερη αρχαιότητα, Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας και Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη).

Lesky, A. 2η έκδ. 1963. Μτφρ. Α.Γ. Τσοπανάκης. 5η έκδ. 1981. Ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδη.

Liddell, H. G., R. Scott, H. S. Jones, R. McKenzie, E. A. Barber κ.ά., επιμ. P. G. W. Glare και A. A. Thompson. 1996 (αναθ. 9ης έκδ. 1940). A Greek-English Lexicon with a Revised Supplement. Oxford: Clarendon Press.

Montanari, F., I. Garofalo και D. Manetti. 1995. Μτφρ. Ανδρόνικου Μ. κ. ά. επιμ. Α.Π.Θ. 2013. Σύγχρονο λεξικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Παπαδήμας.

Οικονόμου, Μ.Χ. 3η έκδ. 1984, Γραμματική της αρχαίας ελληνικής, Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών-Ίδρυμα Μ. Τριανταφυλλίδη.

Schwyzer, E., κ.ά. 5η έκδ. 1975. Mτφρ. Π. Χαιρόπουλος και Γ.Ε. Παπατσίμπας. 2002. Η σύνταξη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Παπαδήμας.

Smyth, H. W. 2^η έκδ. 1956, επιμ. G. Messing. Ανατ. 1971. Greek Grammar. Harvard University Press.

Σταματάκος, Ι. 1949. Λεξικόν αρχαίας ελληνικής γλώσσης. Αθήνα (πολλές ανατυπώσεις).

Σταματάκος, Ι. 1949-1950. Ιστορική γραμματική της αρχαίας ελληνικής Α΄ και Β΄. Ανατ. σε 1 τόμο. 1999. Αθήνα: Βιβλιοπρομηθευτική.
1. Άλλες εκδόσεις, μεταφράσεις, ερμηνευτικά σχόλια και μελέτες
(α) για τον Θουκυδίδη και τα Πολιτικά του Αριστοτέλη

Cartledge, P. 2002. Μτφρ. Β. Κυριαζή. 2004. Η εικονογραφημένη ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας. Αθήνα: Σ.Ι. Ζαχαρόπουλος.

De Ste Croix, G. E. M. 1972. Μτφρ. Ε. Αστερίου. 2005. Τα αίτια του Πελοποννησιακού Πολέμου, Αθήνα: Οδυσσέας.

Finley, Η. J. 1942. Μτφρ. Τ. Κουκουλιός. 2006. Θουκυδίδης. Αθήνα: Παπαδήμας.

Finley, M. I. 1983. Μτφρ. Σ. Βουτσάκη. 1996. Η πολιτική στον αρχαίο κόσμο. Ηράκλειο: ΙΤΕ-Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.

Gomme, A. W., A. Andrewes και K. J. Dover, σχολ. 1945-1981. A Historical Commentary on Thucydides. 6 τόμοι. Oxford University Press.

Hornblower, S., σχολ. 1991-2010. A Commentary on Thucydides. 3 τόμοι. Oxford: Clarendon Press. Μτφρ. Φ. Πέτικα. 2006. Θουκυδίδου Ιστορίαι. 3 τόμοι. Θεσσαλονίκη: University Studio Press.

Hornblower, S. 1994. Μτφρ. Αλ. Μανιάτη. 2003. Θουκυδίδης. Ο ιστορικός και το έργο του. Αθήνα: Τυπωθήτω-Δαρδανός.

Κακριδής, Ι.Θ. 1966. Ερμηνευτικά σχόλια στον Επιτάφιο του Θουκυδίδη. Αθήνα.

Κυρτάτας, Δ.Ι. 2014. Μαθήματα από την αθηναϊκή δημοκρατία. Αθήνα: Εκδόσεις του εικοστού πρώτου.

Λαμπρίδη, Έ. κειμ. μτφρ. σχολ. χ.χ. περί το 1962. Θουκυδίδου Ιστορία. 4 τόμοι. Αθήνα: Γκοβόστης.

Μοσκόβης, Β., κειμ. μτφρ. 1989. Αριστοτέλους Πολιτικά. 2 τόμοι. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη.

Mossé, C. 1971. Μτφρ. Δ. Αγγελίδου. 1983. Ιστορία μιας δημοκρατίας: Αθήνα. Από τις αρχές ως τη μακεδονική κατάκτηση. Αθήνα: ΜΙΕΤ.

Oakeshott, M. 2007. Μτφρ. Π. Λέκκας. 2019. Κεφ. 2-7 στο βιβλίο Διαλέξεις για την ιστορία της πολιτικής σκέψης. Αθήνα: Τόπος.

Rengakos, A. και A. Tsakmakis, επιμ. 2006. Brill’s Companion to Thucydides. Leiden: Brill. Eπιμ. μτφρ. X. Τσαγγάλης και Α. Ρεγκάκος. 2011. Τριάντα δύο μελέτες για τον Θουκυδίδη. Θεσσαλονίκη: University Studio Press.

Rusten, J. S., έκδ. σχολ. 1989. Thucydides. The Peloponnesian War Book II [Cambridge Greek and Latin Classics]. Cambridge University Press.

Σκουτερόπουλος, Ν.Μ. 2011. Θουκυδίδη Ιστορία. Εισαγωγή, μετάφραση, σημειώσεις. Αθήνα: Πόλις.

(β) για τους Προσωκρατικούς, τους Σοφιστές και τον Σωκράτη

Diels, H. και W. Kranz, 6^η έκδ. 1951, 3 τόμοι, μτφρ. Β.Α. Κύρκος και Δ.Γ. Γεωργοβασίλης, επιμ. Γ.Α. Χριστοδούλου, έκδ. μτφρ. σχολ., 2^η έκδ. 2011, Οι Προσωκρατικοί. Οι μαρτυρίες και τα αποσπάσματα, 2 τόμοι, Αθήνα: Παπαδήμας.

Guthrie, W. K. C. 1962-1965. A History of Greek Philosophy I. The Earlier Presocratics and the Pythagoreans. II. The Presocratic Tradition fro Parmenides to Democritus. Cambridge University Press.

Guthrie, W. K. C. 1971. Μτφρ. Δ. Τσεκουράκης. 2003. Οι Σοφιστές. Αθήνα: ΜΙΕΤ.

Guthrie, W. K. C. 1971. Μτφρ. Τ. Νικολαΐδης. 1990. Σωκράτης. Αθήνα: ΜΙΕΤ.

Kerferd, G. B. 1981. The Sophistic Movement. Cambridge. Μτφρ. Π. Φαναράς. 1996. Η σοφιστική κίνηση. Αθήνα: Καρδαμίτσα.

Kirk, G. S., J. E. Raven και M. Schofield, κειμ. μτφρ. σχολ. 2^η έκδ. 1983. Μτφρ. Δ. Κούρτοβικ. 1988. Οι προσωκρατικοί φιλόσοφοι. Αθήνα: ΜΙΕΤ.

Long, Α. Α., επιμ. Μτφρ. Νικολαΐδης, Θ. και Τ. Τυφλόπουλος, επιμ. μτφρ. Δ.Ι. Ιακώβ. 2005. Προσωκρατικοί φιλόσοφοι. Συναγωγή συστατικών μελετών. Αθήνα: Παπαδήμας.

Vegetti, M. 2^η έκδ. 1992. Επιμ. μτφρ. Ι.Α. Δημητρακόπουλος. 2000. Κεφ. 6 σσ. 115-150 «Πολιτική, γλώσσα και ανθρώπινες επιστήμες: ο αθηναϊκός πολιτισμός από τον Σόλωνα ως τους Σοφιστές και τον Σωκράτη» στο βιβλίο Ιστορία της αρχαίας φιλοσοφίας. Αθήνα: Εκδ. οίκος Π. Τραυλός.