Darstellung / Vorschau

(ΕΙS507) -  Xρήστος Mεράντζας

Beschreibung des Kurses

The aim of this course is to address the growing interest of the social sciences in cultural history, while also pursuing a second objective: to highlight the cultural dimension of dominant socio-economic phenomena, with particular emphasis on the relationship between culture and society. The course seeks to present the theoretical, methodological, and thematic framework of cultural studies at the level of interpreting and constituting complex social and cultural issues.

More specifically, it attempts to approach the phenomenon of culture in the full range of its manifestations, as it becomes the subject of inquiry within the broad field of the social and human sciences. This interdisciplinary approach to culture, through the use of contemporary theoretical tools, aims to demonstrate the interweaving of interpretive perspectives with the historical conditions that generated them. The examination of cultural phenomena from multiple viewpoints—such as mechanisms of production and economic dependency, symbolic capital, way of life, social practice, gender identity, cultural field, social reproduction, dispositions or habitus, and so on—using various exemplary case studies, reveals both the ruptures and continuities between the traditional and the modern/postmodern. It also prepares students to approach cultural phenomena, whether material or immaterial, in a reflective and critical manner.

Within the context of the course, particular emphasis is also placed on the contribution of cultural theory—at the level of human experience—to the understanding of the impact of culture on social life, as well as to a more substantial engagement with and comprehension of reality. Furthermore, it aims to address issues concerning the cultural construction of the self and identity, and to explore the functioning of:
a. culture in maintaining inequalities or fostering forms of solidarity;
b. social conflicts and structures of power;
c. the role of ideology and belief in the formation of cultural processes.

Indicatively, the course analyzes, among others, the classical social theories of Karl Marx, Emile Durkheim, Max Weber, and Georg Simmel; the sociological theory of Talcott Parsons; the thinkers of the Frankfurt School, with particular emphasis on the work of Walter Benjamin and the structural model of social relations developed by Louis Althusser; the micro-theories of symbolic interactionism proposed by Erving Goffman; the symbolic value of cultural practices as examined in the work of Marcel Mauss; the constitution of liminality and symbolic boundaries as described by Mary Douglas; the structuralist movement in reference to the seminal work of Claude Lévi-Strauss and the contributions of Marshall Sahlins; the post-structuralist thought of Michel Foucault, with emphasis on the normalization of the body through various disciplinary practices; the operation of practices as reproductions of social relations and the role of habitus in the reproduction of objective structures in Pierre Bourdieu’s theory; the relationship between the individual and the social through the specialized systems of late modernity as formulated by Anthony Giddens; the self-constraining control of bodily functions as analyzed by sociologist Norbert Elias; the textual analyses of culture conducted by the Birmingham Centre for Contemporary Cultural Studies with its focus on class culture; and finally, the conception of culture as a complex network of signs, articulated through Clifford Geertz’s method of “thick description.”

 

Πρόθεση του μαθήματος είναι να καλυφθεί το ενδιαφέρον των κοινωνικών επιστημών για την πολιτισμική ιστορία και συνάμα τίθεται ένας δεύτερος στόχος ώστε να καταδειχθεί η πολιτισμική διάσταση κυρίαρχων οικονομικοκοινωνικών φαινομένων με έμφαση στη σχέση πολιτισμού και κοινωνίας. Το μάθημα έχει στόχο να παρουσιάσει το θεωρητικό, μεθοδολογικό και θεματικό πλαίσιο των πολιτισμικών σπουδών στο επίπεδο της ερμηνείας και της συγκρότησης των σύνθετων κοινωνικών και πολιτισμικών ζητημάτων.
Ειδικότερα, επιχειρεί να προσεγγίσει το φαινόμενο του πολιτισμού σε όλο το φάσμα των εκδηλώσεων του, όπως αυτό γίνεται αντικείμενο πραγμάτευσης στο ευρύ πεδίο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών. Αυτή η διεπιστημονική προσέγγιση του πολιτισμού με σύγχρονα θεωρητικά εργαλεία έχει στόχο να καταδείξει τη διαπλοκή των ερμηνευτικών προσεγγίσεων με τις αντίστοιχες ιστορικές συνθήκες που τις δημιούργησαν. Η προσέγγιση του πολιτισμικού φαινομένου από διαφορετικές οπτικές, π.χ. ως μηχανισμός παραγωγής και οικονομικής εξάρτησης, ως συμβολικό κεφάλαιο, τρόπος ζωής, κοινωνική πρακτική, έμφυλη ταυτότητα, πολιτισμικό πεδίο, κοινωνική αναπαραγωγή, προδιαθέσεις ή έξεις, κ.ο.κ., με τη χρήση ποικίλων παραδειγματικών περιπτώσεων, αναδεικνύει τη σχέση ρήξης, αλλά και συνέχειας, του παραδοσιακού με το νεωτερικό/μετανεωτερικό και προετοιμάζει τους φοιτητές για να προσεγγίσουν αναστοχαστικά τα πολιτισμικά φαινόμενα, υλικά ή μη.
Στο πλαίσιο του μαθήματος καταβάλλεται επίσης προσπάθεια η πολιτισμική θεωρία να συμβάλει, στο επίπεδο της ανθρώπινης εμπειρίας, στην κατανόηση της επίδρασης του πολιτισμού στην κοινωνική ζωή, αλλά και στον ουσιαστικότερο έλεγχο και κατανόηση της πραγματικότητας, στην προσέγγιση επίσης ζητημάτων που άπτονται της πολιτισμικής κατασκευής του εαυτού και της ταυτότητας, καθώς και στην προσέγγιση της λειτουργίας: α. του πολιτισμού στη διατήρηση των ανισοτήτων ή στην εξασφάλιση μορφών αλληλεγγύης, β. των κοινωνικών συγκρούσεων και των εξουσιαστικών δομών, γ. του ρόλου της ιδεολογίας και της πίστης στη συγκρότηση των πολιτισμικών διαδικασιών.
Ενδεικτικά αναλύονται, μεταξύ άλλων, οι κλασικές κοινωνικές θεωρίες των Karl Marx, Emile Durkheim, Max Weber, George Simmel, η κοινωνιολογική θεωρία του Talcott Parsons, οι στοχαστές της Σχολής της Φραγκφούρτης με έμφαση στο έργο του Walter Benjamin και στο δομιστικό πρότυπο κοινωνικών σχέσεων του Louis Althusser, οι μικροθεωρίες των συμβολικών αλληλεπιδράσεων του Erving Goffman, η συμβολική αξία πολιτισμικών πρακτικών, όπως εξετάζονται στο έργο του Marcel Mauss, η συγκρότηση της οριακότητας και του συμβολικού ορίου, όπως περιγράφεται από την Mary Douglas, το κίνημα του δομισμού (στρουκτουραλισμού) με αναφορά στο έργο του κορυφαίου δομιστή θεωρητικού του πολιτισμού Claude L?vi-Strauss, αλλά και στον εκπρόσωπο του δομισμού Marshall Sahlins, η μεταδομιστική σκέψη του Michel Foucault με έμφαση στις μορφές κανονικοποίησης του σώματος μέσω των ποικίλλων πρακτικών ελέγχου, η λειτουργία των πρακτικών ως αναπαραγωγή κοινωνικών σχέσεων και η λειτουργία των έξεων στην αναπαραγωγή αντικειμενικών δομών του Pierre Bourdieu, ο συσχετισμός ατομικού και κοινωνικού με τα εξειδικευμένα συστήματα της μετανεωτερικότητας, όπως συγκροτήθηκαν στον Anthony Giddens, η αυτοκαταναγκαστική πρακτική στον έλεγχο των σωματικών λειτουργιών στην ανάλυση του κοινωνιολόγου Norbert Elias, οι κειμενικές αναλύσεις του πολιτισμού του Κέντρου Σύγχρονων Πολιτισμικών Σπουδών του Μπέρμινγχαμ με τις μελέτες για την ταξική κουλτούρα και, τέλος, η συγκρότηση του πολιτισμού ως περίπλοκου δικτύου σημείων με την αφηγηματική πυκνή περιγραφή του Clifford Geertz.

Creation Date

Sonntag, 17. Oktober 2021