Preview

(BIO521) -  ΕΛΕΝΗ ΛΙΒΕΡΗ

Course Description

Το μάθημα εστιάζει στην εμβάθυνση της γνώσης των φοιτητών στην επιστήμη της Βοτανικής με κεντρικό άξονα τα ενδημικά, σπάνια, προστατευόμενα και κινδυνεύοντα φυτά της ελληνικής χλωρίδας και την, κατά το δυνατόν, ολοκληρωμένη προσέγγισή τους μέσω της μορφολογίας, εξάπλωσης, ταξινόμησης, φυλογένεσης, οικολογίας και αναπαραγωγικής βιολογίας τους.

Το θεωρητικό μέρος του μαθήματος περιλαμβάνει τις εξής διδακτικές ενότητες:

1) Εισαγωγή στις έννοιες του είδους και της ειδογένεσης. Ορισμοί και έννοιες του είδους. Τι είναι η ειδογένεση. Πρότυπα ειδογένεσης ανάλογα με την κατανομή, την τοποθεσία, τον μηχανισμό και την φυλογένεση. Μηχανισμοί αναπαραγωγικής απομόνωσης.
2) Εισαγωγή στις έννοιες του ενδημισμού και της νησιώτικης οντογένεσης. Έννοια και πρότυπα ενδημισμού. Κατηγορίες ενδημικών taxa και τρόποι δημιουργίας τους. Δείκτες ενδημισμού. Τι ορίζεται ως νησί, κατηγορίες νησιών και τρόποι δημιουργίας.
3) Πρότυπα και θερμά σημεία ενδημικής και συνολικής φυτικής ποικιλότητας σε παγκόσμια και τοπική κλίμακα. Παράγοντες που επηρεάζουν τον ενδημισμό.
4) Η χλωρίδα της Ελλάδας. Ο ενδημισμός της ελληνικής χλωρίδας. Πρότυπα και αίτια ενδημισμού στον ελληνικό χώρο. Παλαιογεωγραφία του ελλαδικού χώρου. Υψομετρικός, νησιωτικός και ηπειρωτικός ενδημισμός. Καταφύγια στον χώρο και τον χρόνο, κατηγορίες και τρόποι δημιουργίας.
5) Φυτική ποικιλότητα της Ελλάδας. Πλουσιότερες οικογένειες σε συνολικό αριθμό taxa και σε αριθμό ενδημικών taxa. Φυτογεωγραφικές περιοχές της Ελλάδας και φυτική ποικιλότητα. Μορφολογικά γνωρίσματα αυτών και χαρακτηριστικοί αντιπρόσωποι.
6) Εξαφανισθέντα, Επανευρεθέντα και Νεοπεριγραφέντα ενδημικά φυτικά taxa της Ελλάδας. Top 50 των σπάνιων φυτών της Μεσογείου. Κατανομή στον ελληνικό χώρο των ενδημικών, σπάνιων, κινδυνευόντων και προστατευόμενων φυτικών taxa.
7) Φυσικές και Ανθρωπογενείς Εξαφανίσεις και χαρακτηριστικά παραδείγματα. Αίτια και επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην φυτική ποικιλότητα σε παγκόσμια και τοπική κλίμακα.
8) Διεθνής Ένωση για την Προστασία της Φύσης (IUCN). Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων. Σπάνια, Απειλούμενα και Κινδυνεύοντα Ενδημικά της Ελλάδος. Κατηγορίες Κινδύνου. Σπανιότερα ελληνικά ενδημικά φυτικά taxa. Ελληνικά ενδημικά φυτικά taxa με κίνδυνο εξαφάνισης.
9) Φυτά της Οδηγίας 92/43. Πρωτόκολλα παρακολούθησης των σπάνιων, προστατευόμενων, απειλουμένων και κινδυνευόντων ειδών της ελληνικής χλωρίδας. Παραδείγματα από Φορείς Διαχείρισης και άλλες ερευνητικές δράσεις.
10) Εθνική και Διεθνής Νομοθεσία για την προστασία φυτικών taxa. Υπάρχουσα κατάσταση στον ελληνικό χώρο. Παραδείγματα προστασίας φυτικών taxa.

11) Bιολογία Διατήρησης: ιστορία, αρχές, αξίες και ηθική. Η σημασία και ο ρόλος της Ταξινομικής στην Βιολογία Διατήρησης. Η σημασία και ο ρόλος της Φυλογένεσης στην Βιολογία Διατήρησης. Παγκόσμια Στρατηγική για την Διατήρηση της Φυτικής Ποικιλότητας.
12) Βιολογία διατήρησης πληθυσμών. Γενετική της Διατήρησης. Βασικές έννοιες. Ανάλυση Βιωσιμότητας Πληθυσμού. Χρήση της Ανάλυσης Βιωσιμότητας Πληθυσμού για την αναγνώριση απειλών των in situ πληθυσμών. Ελάχιστος Βιώσιμος Πληθυσμός. Εισβολικά είδη και άλλες απειλές.
13) Μέτρα διατήρησης ενδημικών, σπάνιων, κινδυνευόντων και προστατευόμενων φυτικών taxa. Ex situ & in situ διατήρηση. Επιπτώσεις διαχειριστικών μέτρων και της κλιματικής αλλαγής. Οδηγίες Εφαρμογής των μέτρων διατήρησης.

Το εργαστηριακό μέρος του μαθήματος περιλαμβάνει τις εξής διδακτικές ενότητες:

1) Πηγές πληροφορίας και βάσεις δεδομένων για την φυτική ποικιλότητα.
2) Σύγχρονες μέθοδοι για την μελέτη της εξέλιξης των φυτών. Εισαγωγή στις μεθόδους μοριακής φυλογένεσης.
3) Εισαγωγή στις μεθόδους μοριακής φυλογένεσης: Από την συλλογή υλικού έως την εξαγωγή δεδομένων.
4) Εισαγωγή στις μεθόδους μοριακής φυλογένεσης: Ανάλυση δεδομένων. Χρήση σύγχρονων και ευρέως χρησιμοποιούμενων προγραμμάτων μοριακής ανάλυσης (π.χ. BioEdit, MEGA, RaXML, κ.ά.).
5) Εισαγωγή στις μεθόδους μοριακής φυλογένεσης: Ερμηνεία αποτελεσμάτων.
6) Εισαγωγή στις μεθόδους μοριακής φυλογένεσης: Μελέτες περιπτώσεων ενδιαφερόντων taxa της ελληνικής χλωρίδας.
7) Εργαλεία στατιστικής και μορφομετρίας που χρησιμοποιούνται ευρέως στην μελέτη των φυτών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα από την ελληνική χλωρίδα.
8) Μέθοδοι εκτίμησης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στα φυτά. Μελέτες περιπτώσεων taxa της ελληνικής χλωρίδας.
9) Αξιολόγηση φυτών βάσει κριτηρίων της Διεθνούς Ένωσης για την Προστασία της Φύσης (IUCN). Χρήση προγραμμάτων και σύγχρονων εργαλείων (π.χ. GeoCAT).
10) Προετοιμασία και οδηγίες για την άσκηση πεδίου.

Creation Date

Friday, February 23, 2024