Οι πρωτοποριακές αποφάσεις ΜονΠρΑθ 2827/2008 και ΜονΠρΘεσ 13707/2009 παρέκαμψαν την μη αναφορά του νόμου στον άγαμο ελεύθερο άντρα και με ίδιο σκεπτικό έδωσαν την άδεια σε αδέσμευτο άντρα να αποκτήσει παιδί με δωρεά ωαρίων και παρένθετη μητέρα. Πιο συγκεκριμένα, έκριναν ότι το 1458 ΑΚ παραβιάζει το δικαίωμα στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας κατ’ άρθρο 5.1 Σ με το αξιακό προβάδισμα που δίνει στη μονογονεϊκή οικογένεια που δημιουργείται από αδέσμευτη γυναίκα. Επιπλέον, ο αποκλεισμός των ανδρών από την προσφυγή στη συγκεκριμένη μέθοδο αποτελεί «κατάφωρη διακριτική μεταχείριση» σε βάρος τους, καθώς τούς στερεί τη δυνατότητα απόκτησης οικογένειας και έρχεται σε αντίθεση με τα άρθρα 4.2 και 4.3 Σ . Οι εξαιρετικές αποφάσεις αυτές όμως δεν επαναλήφθησαν, καθώς η νομολογία έκανε συντηρητική στροφή στο θέμα αυτό: η Εισαγγελέας Πρωτοδικών Αθηνών άσκησε έφεση κατά της ΜονΠρΑθ 2827/2008, η οποία έγινε δεκτή με την υπ’ αριθμόν 3357/2010 ΕφΑθ απόφαση. Η τελευταία απόφαση εξαφάνισε την ΜονΠρΑθ 2827/2008 και απέρριψε την αίτηση του άνδρα. Επιπλέον, η πιο πρόσφατη ΠολΠρΘεσ 8641/2017 έκανε δεκτό ότι δεν επιτρέπεται η προσφυγή στην τεχνητή γονιμοποίηση από αδέσμευτο άνδρα, αλλά αυτή γίνεται δεκτή κατά το γράμμα του νόμου μόνο σε έγγαμα ή άγαμα ζευγάρια και σε αδέσμευτες γυναίκες. Οι αποφάσεις αυτές έκριναν ότι δεν τίθεται ζήτημα αντισυνταγματικότητας, αφού τη διαφορά στη νομοθετική ρύθμιση ως προς τα δύο φύλα τη δημιουργεί η διαφορετική φύση τους. Το επιχείρημα όμως αυτό είναι απολύτως άτοπο: όταν μία γόνιμη γυναίκα χωρίς ιατρική αδυναμία αποκτά παιδί με σπέρμα δωρητή, αναπληρώνει και αυτή μια ιατρική αδυναμία που δεν είναι δική της. Όπως η γυναίκα έχει ανάγκη τη δωρεά σπέρματος, έτσι και ο άνδρας έχει ανάγκη τη δωρεά ωαρίου και το δανεισμό μήτρας. Και στις δύο περιπτώσεις (αδέσμευτος άνδρας/ αδέσμευτη γυναίκα) δημιουργούνται μονογονεϊκές οικογένειες. Μάλιστα η ΠολΠρΘεσ 8641/2017 κάνει ένα λογικό άλμα, κρίνει ότι, εκτός του ότι η έννομη τάξη δεν είναι ακόμα έτοιμη για τέτοιες αποφάσεις, το γεγονός ότι το παιδί δεν θα έχει νομικά μητέρα προσβάλλει την προσωπικότητά του και η προσβολή αυτή αποτελεί δικαιολογημένο περιορισμό στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας του άντρα με την απόκτηση τέκνου! Προσπερνώντας το ότι δεν μπορούμε να μιλάμε για προσβολή της προσωπικότητας ενός πλάσματος που ίσως ακόμα δεν υπάρχει ούτε καν ως γονιμοποιημένο ωάριο, με την ίδια λογική, το γεγονός ότι ένα παιδί που γεννιέται από μία αδέσμευτη γυναίκα δεν έχει νομικά πατέρα θα έπρεπε να προσβάλει εξίσου την προσωπικότητά του και άρα δεν θα έπρεπε ούτε στην αδέσμευτη γυναίκα να επιτρέπεται η απόκτηση τέκνου με σπέρμα δωρητή. Ουδείς όμως θα διενοείτο να απαγορεύσει κάτι τέτοιο, ούτε τέτοια ήταν η πρόθεση του νομοθέτη. Εύλογα επιπλέον βέβαια αναρωτιέται κανείς με ποιον τρόπο η έννομη τάξη θα καταστεί έτοιμη για τέτοιες περιπτώσεις, όταν η ίδια η Δικαιοσύνη αρνείται να τις εντάξει στην κοινωνία. Είναι απολύτως άδικο – ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι ο νόμος για την ΙΥΑ δίνει βάση στην κοινωνικοσυναισθηματική συγγένεια - να μπορεί μία γυναίκα να έχει κατά το νόμο τη δυνατότητα να αποκτήσει παιδί μέσω μιας παρένθετης μητέρας χρησιμοποιώντας όχι μόνο ξένο σπέρμα, αλλά και ξένα ωάρια και να μην μπορεί να κάνει το ίδιο και ο άνδρας. Τέτοιες θεωρήσεις είναι ενάντια σε κάθε διακήρυξη για την ισότητα των δυο φύλων και προσβάλλουν τόσο το γυναικείο φύλο, υποδεικνύοντας ότι η μητρότητα είναι βιολογικό πεπρωμένο και όχι επιλογή, αλλά και το ανδρικό, υπαινισσόμενες ότι η πατρότητα είναι πάρεργο και καταναγκασμός και όχι επιλογή.
|
1. Βιδάλης Τ., «Το πρόταγμα της οικογένειας: Η συνταγματικότητα του νόμου με την “ιατρική υποβοήθηση στην ανθρώπινη αναπαραγωγή”», ΝοΒ 2003, σελ. 839 επ. 2. Κουνουγέρη-Μανωλεδάκη Ε., «Παρατηρήσεις στη ΜονΠρΑθ 2827/2008», Ιατρικό Δίκαιο και Βιοηθική, Ιανουάριος-Φεβρουάριος- Μάρτιος 2010, τεύχος 9, σελ 2 επ. 3.Παπαχρίστου Θ., «Παρατηρήσεις στη ΜονΠρΑθ 2827/2008», ΧρΙΔ 2009, σελ. 818 επ. 4. Παπαχρίστου Θ., «Η τεχνητή αναπαραγωγή στον Αστικό Κώδικα», Σάκκουλας 2003, σελ. 55 επ. 5. Krajewska Α. & Cahill-O'Callaghan R., “When a single man wants to be a father: revealing the invisible subjects in the law regulating fertility treatment”, Social & Legal Studies 2020, τόμ. 29, τευχ. 1, σελ. 85 επ. |
