Γνωσιοθεωρία-Μεταφυσική ΙΙ (PHS_5012 )
Αλέξανδρος Δασκαλάκης
Το μηχανιστικό μοντέλο στον Σπινόζα και στον Λάιμπνιτς
ΛιγότεραΤο μηχανιστικό μοντέλο στον Σπινόζα και στον Λάιμπνιτς
Το μηχανιστικό μοντέλο στον Σπινόζα και στον Λάιμπνιτς
Περίγραμμα
Περιεχόμενο μαθήματος
Το μάθημα εισάγει τους φοιτητές στα φιλοσοφικά συστήματα του Σπινόζα και του Λάιμπνιτς, τα οποία απαντούν κριτικά, το καθένα με διαφορετικό τρόπο, στα βασικά προβλήματα που έθεσε η Καρτεσιανή φιλοσοφία, χωρίς ωστόσο να ξεφεύγουν από το πλαίσιο που έθεσε ο Γάλλος φιλόσοφος. Ο Σπινόζα και ο Λάιμπνιτς μεταμόρφωσαν διαδοχικά την Καρτεσιανή φιλοσοφία σε δύο ριζικά διαφορετικές μεταξύ τους κατευθύνσεις: Από τη μία, έχουμε το απόλυτο μονισμό του Σπινόζα όπου τα πάντα εκπορεύονται με εμμενή τρόπο από έναν Θεό ο οποίος ταυτίζεται με τη φυσική τάξη του κόσμου. Ενώ, από την άλλη, με τον Λάιμπνιτς έχουμε ένα δυναμικό, πλουραλιστικό φιλοσοφικό σύστημα το οποίο απαντάει κριτικά τόσο στον καρτεσιανό δυισμό, όσο και στον σπινοζικό μονισμό. Στο πλαίσιο των συναντήσεων θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε και να συγκρίνουμε τα φιλοσοφικά επιχειρήματα που οδήγησαν αυτούς τους δύο στοχαστές να πάρουν είτε παρόμοιες είτε ριζικά διαφορετικές θέσεις γύρω από μεταφυσικά ερωτήματα όπως είναι αυτά που αφορούν στη φύση της πραγματικότητας, στη σχέση που έχει η ψυχή με το σώμα, στη φύση του Θεού ή στη μορφή που πρέπει να έχει ο ηθικός βίος.
Βιβλιογραφία
Πηγές:
Λάιμπνιτς, Μοναδολογία, Εκκρεμές, 2006.
- Φιλοσοφικά έργα, Άμολγος, 2017.
- Μεταφυσική Πραγματεία, Βάνιας, 1992.
Σπινόζα, Ηθική, Εκκρεμές, 2009.
- Πραγματεία για τη διόρθωση του νου, Πόλις, 2012
Δευτερεύουσα βιβλιογραφία:
- Αθανασάκης, Δ. (2022), Λάιμπνιτς Ι: Μονάδα και Δύναμη, Σιδέρης.
- Γουδέλη, Κ. (2008), Μετακαρτεσιανικός μονισμός στον 17ο αιώνα: Περί της σχέσεως σώματος-νου στον Spinoza και στον Leibniz, στο Φιλοσοφία στην Ευρώπη: Κείμενα Νεώτερης και Σύγχρονης Φιλοσοφίας, επιμ. Β. Καλδής, Εκδόσεις ΕΑΠ, Πάτρα, (σελ. 55-78)
- Cottingham, J. (2003), Φιλοσοφία της Επιστήμης: οι Ορθολογιστές, Πολύτροπον.
- Hampshire, S. (2013), Σπινόζα: Μια εισαγωγή στον φιλοσοφικό στοχασμό του, Αλεξάνδρεια.
- Moreau, P.-F. (2019), Ο Σπινόζα και ο σπινοζισμός, Σιδέρης.
- Ντελέζ (1996), Σπινόζα: Πρακτική φιλοσοφία, Νήσος.
- - (2002), Ο Σπινόζα και το πρόβλημα της έκφρασης, Κριτική.
- - (2006), Η πτύχωση: ο Λάιμπνιτς και το Μπαρόκ, Πλέθρον.
- Περιοδικό Αξιολογικά, Αφιέρωμα στον Σπινόζα, Ειδικό τεύχος 2, Δεκέμβριος 2002.
- Ιστότοπος: Mapping Spinoza’s Ethics, http://ethica.bc.edu/#/
Πηγές:
Λάιμπνιτς, Μοναδολογία, Εκκρεμές, 2006.
- Φιλοσοφικά έργα, Άμολγος, 2017.
- Μεταφυσική Πραγματεία, Βάνιας, 1992.
Σπινόζα, Ηθική, Εκκρεμές, 2009.
- Πραγματεία για τη διόρθωση του νου, Πόλις, 2012
Δευτερεύουσα βιβλιογραφία:
- Αθανασάκης, Δ. (2022), Λάιμπνιτς Ι: Μονάδα και Δύναμη, Σιδέρης.
- Γουδέλη, Κ. (2008), Μετακαρτεσιανικός μονισμός στον 17ο αιώνα: Περί της σχέσεως σώματος-νου στον Spinoza και στον Leibniz, στο Φιλοσοφία στην Ευρώπη: Κείμενα Νεώτερης και Σύγχρονης Φιλοσοφίας, επιμ. Β. Καλδής, Εκδόσεις ΕΑΠ, Πάτρα, (σελ. 55-78)
- Cottingham, J. (2003), Φιλοσοφία της Επιστήμης: οι Ορθολογιστές, Πολύτροπον.
- Hampshire, S. (2013), Σπινόζα: Μια εισαγωγή στον φιλοσοφικό στοχασμό του, Αλεξάνδρεια.
- Moreau, P.-F. (2019), Ο Σπινόζα και ο σπινοζισμός, Σιδέρης.
- Ντελέζ (1996), Σπινόζα: Πρακτική φιλοσοφία, Νήσος.
- - (2002), Ο Σπινόζα και το πρόβλημα της έκφρασης, Κριτική.
- - (2006), Η πτύχωση: ο Λάιμπνιτς και το Μπαρόκ, Πλέθρον.
- Περιοδικό Αξιολογικά, Αφιέρωμα στον Σπινόζα, Ειδικό τεύχος 2, Δεκέμβριος 2002.
- Ιστότοπος: Mapping Spinoza’s Ethics, http://ethica.bc.edu/#/
Στην αρχή της συνάντησης θα γίνει μια σύντομη εισαγωγή στο καρτεσιανό φιλοσοφικό σύστημα ώστε να αναφανεί το πλαίσιο μέσα στο οποίο γεννιέται η σπινοζική φιλοσοφία. Στη συνέχεια θα εξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο δομεί ο Σπινόζα το φιλοσοφικό του σύστημα γύρω από μία και μοναδική Υπόσταση.
- Σπινόζα, Ηθική 1, Ορισμοί 1-8, Αξιώματα 1-7
Ηθική 2, Postulates 1-4
Ηθική 1, Πρόταση 5 και Απόδειξη
Κείμενα για περαιτέρω εμβάθυνση:
- Cottingham (2003), Οι Ορθολογιστές. Κεφάλαιο 3.
Στη συνάντηση αυτή θα εξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο επεξεργάζεται ο Σπινόζα το παλαιό οντολογικό ερώτημα των σχολαστικών φιλοσόφων για την ύπαρξη του Θεού.
Βασικά κείμενα:
- Σπινόζα, Ηθική 1, Πρόταση 11 και Αποδείξεις.
Στην συνάντηση αυτή θα εξετάσουμε τί σημαίνει ο μονισμός του Σπινόζα. Στη συνέχεια θα αναλύσουμε τον αιτιοκρατικό τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται ο Σπινόζα τη λειτουργία της φυσικής τάξης.
Βασικά κείμενα:
- Σπινόζα, Ηθική 1, Πρόταση 14 Απόδειξη καθώς και όλες τις Προτάσεις με τις αποδείξεις τους που περιλαμβάνονται εκεί.
Ηθική 1, Πρόταση 5 και Απόδειξη καθώς και Πρόταση 26-33.
Σ’ αυτό το μάθημα θα εξετάσουμε τη σχέση σώματος-ψυχής κατά Σπινόζα. Επίσης, θα γίνει συζήτηση για τον τρόπο με τον οποίο διαφοροποιείται από την καρτεσιανή σκέψη για το ίδιο ζήτημα.
Βασικά κείμενα:
- Σπινόζα, Ηθική 2, Πρόταση 47
