ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ Ι: ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ (PHS_5033)

Γενική Περιγραφή και Σκοπός του Μαθήματος:

Τι είναι η επιστημονική γνώση και πώς διαφέρει, αν διαφέρει, από αλλες μορφές γνώσης; 

Η γνώση που χαρακτηρίζεται ως επιστημονική, είναι αξιολογικά ανώτερη από άλλες μορφές γνώσης;

Πώς επηρεαζεται η επιστημονική γνώση από το ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο και πώς η πρώτη επηρεάζει το τελευταίο;

Ποιός είναι ο σκοπός της επιστημονικής γνώσης;

Αυτά είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα που θα επιχειρήσουμε να εξετάσουμε, μέσα από την εισαγωγή στον κλάδο της φιλοσοφίας της επιστήμης. 

Αντικείμενο του μαθήματος είναι τα βασικά φιλοσοφικά προβλήματα που αφορούν την άσκηση της επιστημονικής δραστηριότητας, αλλά και τα σημαντικότερα φιλοσοφικά ρεύματα σχετικά με το τι είναι, πως εξελίσσεται και σε τι στοχεύει η επιστήμη.
Πιο συγκεκριμένα, εξετάζονται κυρίως τρεις θεωρήσεις για τον τρόπο που αναπτύσσεται η επιστημονική γνώση:
-Ο Λογικός Θετικισμός
-Η Διαψευσιοκρατία
-Η ιστορικιστική προσέγγιση του Kuhn, του Lakatos και του Feyerabend
Στο πλαίσιο αυτής της εξέτασης παρουσιάζονται και αναλύονται συγκεκριμένα επιμέρους φιλοσοφικά ερωτήματα που αφορούν στην επιστήμη:
-Ποια είναι η σχέση παρατήρησης και επιστημονικής θεωρίας;
-Τι είναι μια επιστημονική εξήγηση και σε τι διαφέρει από άλλες μορφές εξήγησης;
-Τι είναι ένας φυσικός νόμος;
-Ποια είναι η σχέση της επιστήμης με την αλήθεια και την ορθολογικότητα;
-Ποιος είναι ο ρόλος της επιστημονικής κοινότητας και της κοινωνίας στην εξέλιξη της επιστήμης
Σκοπός του μαθήματος είναι να εξοικειωθούν οι φοιτητές με τον κλάδο της φιλοσοφίας της επιστήμης. Η εν λόγω εξοικείωση περιλαμβάνει δύο άξονες: την κατανόηση του ιστορικού πλαισίου ανάδυσης της φιλοσοφίας της επιστήμης ως αυτόνομου κλάδου της φιλοσοφίας, καθώς και την ιστορική διαδοχή των κυρίαρχων ρευμάτων στην φιλοσοφία της επιστήμης του 20ου αιώνα. Την εποπτεία και την κατανόηση των ιδιαίτερων προβλημάτων που απασχολούν την φιλοσοφία της επιστήμης, καθώς και των πιο σημαντικών απαντήσεων σε κάθε πρόβλημα.

Δομή του Μαθήματος
Προκειμένου να επιτευχθούν οι παραπάνω σκοποί το μάθημα διαιρείται σε τρία τμήματα. Το πρώτο μέρος αποτελεί μια εισαγωγή, όπου παρουσιάζονται οι βασικοί φιλοσοφικοί σταθμοί από την Επιστημονική Επανάσταση του 16ου και 17ου αιώνα έως την συγκρότηση του κλάδου της φιλοσοφίας της επιστήμης στο πρώτο τέταρτο του 20ου αιώνα. Περιλαμβάνει δύο συναντήσεις με επίκεντρο την καντιανή σύνθεση ρασιοναλισμού και εμπειρισμού.
Κατά το δεύτερο μέρος, το μάθημα αποτελεί μια επισκόπηση των βασικών ρευμάτων στην φιλοσοφία της επιστήμης του 20ου αιώνα. Πιο συγκεκριμένα, εξετάζονται ο λογικός εμπειρισμός ή θετικισμός, η ποππεριανή διαψευσιοκρατία και η «ιστορικιστική στροφή» με επίκεντρο το έργο του Thomas Kuhn.
Τέλος, στο τρίτο μέρος θα εξετάσουμε την ορισμένα επιμέρους φιλοσοφικά προβλήματα που αποτελούν ιδιαίτερα προβλήματα του κλάδου της φιλοσοφίας της επιστήμης. Θα σταθούμε στο πρόβλημα της σχέσης του κοινωνικού πλαισίου και της επιστημονικής γνώσης, στο πρόβλημα της επιστημονικής εξήγησης και το πρόβλημα το επιστημονικού ρεαλισμού. Ταυτόχρονα, θα επισκοπήσουμε και τις βασικές φιλοσοφικές τάσεις αναφορικά με τα εν λόγω προβλήματα.