Καντ Γνωσιοθεωρία

Το μάθημα επιχειρεί να εξοικειώσει του φοιτητές με βασικές πλευρές της γνωσιοθεωρίας του Καντ.

Στην πρώτη ενότητα του μαθήματος θα διδαχτούν οι βασικές έννοιες της καντιανής γνωσιοθεωρίας, όπως αυτές εκτίθενται στην Kριτική του Καθαρού Λόγου. Συνεπώς, στο μάθημα γίνεται μια βασική εισαγωγή στον πυρήνα του Γερμανικού Ιδεαλισμού, δηλαδή, στην θεμελιώδη φιλοσοφική-ιστορική τομή που κατανοεί τα γνωστικά δεδομένα ως προϊόντα της ανθρώπινης αυτοσυνειδησίας. Ο κόσμος, το αντικείμενο της γνώσης, διυλίζεται, διαμεσολαβείται και ανασυγκροτείται εν τέλει μέσα από τις πολλαπλές γνωστικές ικανότητες του υποκειμένου. Με την στροφή στην διερεύνηση των όρων της γνώσης πραγματοποιείται η λεγόμενη Κοπερνίκεια επανάσταση στην φιλοσοφική σκέψη, όπου το ανθρώπινο υποκείμενο είναι πλέον αυτό που βρίσκεται στο κέντρο της γνωστικής διαδικασίας και όχι το ον.  Τα προϊόντα της γνώσης στην Κριτική του Καθαρού Λόγου συγκροτούνται εν κατακλείδι μέσω της λειτουργίας της προσδιοριστικής κρίσης, και με αυτόν τον τρόπο εν τέλει ανασυγκροτείται το σύνολο των 'φαινομένων' που αποτελούν την ορατή φύση.

Στην δεύτερη ενότητα θα εξεταστούν πλευρές της καντιανής γνωσιοθεωρίας που προκύπτουν από την αναζήτηση του μοναδικού και ανεπανάληπτου γεγόνοτος στην πολύμορφη φυσική πραγματικότητα. Αυτή η αναζήτηση οδηγεί στην ανάγκη διαμόρφωσης της αναστοχαστικής κρίσης, η οποία, προκειμένου να ΄γνωρίσει' το μοναδικό και το καταρχάς αταξινόμητο από την διάνοια ιδιαίτερο γεγονός, κινητοποιεί το σύνολο το ψυχοδιανοητικήν δυνάμεων του υποκειμένου και κυρίως ενεργοποιεί την δημιουργική φαντασία. Στην λειτουργία της αναστοχαστικής κρίσης εν τέλει η γνωστική διαδικασία διενεργείται μέσω της κινητοποίησης του αισθήματος της ζωής, που 'κεντρίζεται' μέσα από το ελεύθερο παιγνίδι της φαντασίας με την διάνοια. Το ενδιαφέρον σημείο της καντανής προσέγγισης είναι οτι αυτήν την ιδιαίτερα απολαυστική ενεργοποίηση των δημιουργικών δυνάμεων του υποκειμένου δεν την αποδίδει μόνο στον δημιουργό/καλλιτέχνη αλλά και στον απλό παρατηρητή του ωραίου, ο οποίος, παραδόξως, μέσω της απλής παρατήρησης, και της ικανότητάς του να απολαύσει το αισθητικό κάλλος,  μετατρέπεται σε  έναν αρχόμενο δημιουργό. Μέσα από την Κριτική της Κριτικής Δύναμης ανοίγετα ιπλέον  ένας νέος γνωστικός ορίζοντας, ο λεγόμενος  της 'διευρυμένης γνώσης',  που συμπυκνώνεται στην παραδειγματική περίπτωση της δυνατότητας αποτίμησης του 'ωραίου'. Αυτός ο ορίζοντας επιχειρεί να ενώσει και να συνθέσει τα πεδία της αναγκαιότητας και της ελευθερίας που είχαν οριοθετήσει οι δύο προηγούμενες Κριτικές του Ι. Κάντ, και να διανοίξει έναν νέο πεδίο ελευθερίας μέσα από την δημιουργική έκφραση του υποκειμένου με την ταυτόχρονη ικανότητά του να διαρρηγνύει τον κλειστό ορίζοντα του 'εγώ' του και την δυνατότητά του να θέτει τον εαυτόν του στην θέση του 'άλλου'. Από αυτήν την άποψη, ο Κάντ, είναι ο πρώτος φιλόσοφος της νεωτερικότητας που θέτει το ζήτημα της ετερότητας με τόση έμφαση και ενάργεια, διατηρώντας ταυτόχρονα το αίτημα της αυτοσυνειδησίας και του αυτοπροσδιορισμού.