Νεότερη Γνωσιοθεωρία - Μεταφυσική Ι

Δημήτρης Αθανασάκης

Περιγραφή
Το μάθημα εισάγει αφενός στην προβληματική του νεότερου ορθολογισμού, με αφετηρία τους Κανόνες για την καθοδήγηση του πνεύματος, τον Λόγο περί της μεθόδου και τους Στοχασμούς περί της πρώτης φιλοσοφίας του Descartes, και αφετέρου στην προβληματική του νεότερου εμπειρισμού, με αφετηρία το Δοκίμιο για την ανθρώπινη νόηση του Locke και την Πραγματεία για την ανθρώπινη φύση του Hume. Στο θεωρητικό πλαίσιο που ορίζουν τα έργα αυτά, επιχειρείται η προσέγγιση και η ανάλυση του φιλοσοφικού περιεχομένου, από συστηματική κυρίως σκοπιά, των εννοιών του λόγου (ratio), της μεθόδου και της γνώσης. Εξετάζεται το ζήτημα της φύσης και της προέλευσης των ιδεών και ερευνώνται, στην προέκταση του παραπάνω πλαισίου, τα θεμέλια (μεταφυσικά ή εμπειρικά) της βεβαιότητας και της αλήθειας. Επισημαίνονται και σχολιάζονται, τέλος, οι βασικές διαφορές μεταξύ του ορθολογισμού και του εμπειρισμού.
Συμπληρωματικά Στοιχεία:

Συνιστώμενη Βιβλιογραφία

 

 

Α. ΠΗΓΕΣ (με τη σειρά που διδάσκονται στις προφορικές παραδόσεις του μαθήματος)

 

Descartes R., Κανόνες για την καθοδήγηση του πνεύματος / Regulae ad directionem ingenii, λατινικό κείμενο με μετάφραση και σχόλια Γ. Δαρδιώτη, εισαγωγή Ν. Αυγελή, Θεσσαλονίκη: Εγνατία, 1974. ― Για μια πρόσφατη έκδοση του έργου, βλ. Descartes R., [Regulae ad directionem ingenii] Κανόνες για τον κατευθυσμό της γνωστικής δύναμης, δίγλωσση έκδοση, πρόλογος, εισαγωγή, μετάφραση Θ. Πενολίδης, Αθήνα: Κράτερος, 2011.

 

Ντεκάρτ (Descartes), Λόγος περί της μεθόδου για την καλή καθοδήγηση του λογικού μας και την αναζήτηση της αλήθειας στις επιστήμες, εισαγωγή - μετάφραση - σημειώσεις Χρ. Χρηστίδη, Β΄έκδ., αναθεωρημένη, Αθήνα: Παπαζήσης, 1976.

 

Ντεκάρτ Ρ., Στοχασμοί περί της πρώτης φιλοσοφίας, μετάφραση - σημειώσεις - σχόλια Ευ. Βανταράκης, Αθήνα: Εκκρεμές, 2003.

 

Λοκ Τζ., Δοκίμιο για την ανθρώπινη νόηση, μτφρ. Γρ. Λιονή, επιμ. Κ. Μετρινού, Αθήνα: Αναγνωστίδης, χ.χ. [αποσπασματική και σε αρκετές περιπτώσεις ανακριβής μετάφραση του έργου. Κατά τις προφορικές παραδόσεις γίνεται χρήση πρωτότυπης μετάφρασης επιλεγμένων χωρίων από την ακόλουθη έκδοση του Δοκιμίου: Locke J., An Essay concerning Human Understanding, ed. by P. H. Nidditch, Oxford: Oxford University Press, 1979].

 

Χιουμ Ντ., Πραγματεία για την ανθρώπινη φύση, Βιβλίο Ι: Για τη νόηση, εισαγωγή - μετάφραση Μ. Πουρνάρη, Αθήνα: Πατάκης, 2005.

 

 

Β. ΜΕΛΕΤΕΣ

 

Alessio F., Ιστορία της Νεότερης Φιλοσοφίας, μτφρ. Θ. Θυμιοπούλου, επιμ. Σ. Φουρνάρος, Αθήνα: Τραυλός, 2012.

 

Cottingham J., Φιλοσοφία της επιστήμης Α΄: Οι ορθολογιστές, μτφρ. Σ. Τσούρτη, Αθήνα: Πολύτροπον, 2003.

 

Kenny A. (επιμ.), Ιστορία της Δυτικής Φιλοσοφίας, μτφρ. Δ. Ρισσάκη, Αθήνα: Νεφέλη, 2005.

 

Renaut A., Η Φιλοσοφία, μτφρ. Τ. Μπέτζελος, επιμ. Α. Στυλιανού, Αθήνα: Πόλις, 2009.

 

Woolhouse R. S., Φιλοσοφία της Επιστήμης Β΄: Οι εμπειριστές, μτφρ. Σ. Τσούρτη, επιμ. Α. Χρύσης, Αθήνα: Πολύτροπον, 2003.

 

Μπενιέ Ζ.-Μ., Ιστορία της Νεωτερικής και Σύγχρονης Φιλοσοφίας. Φυσιογνωμίες και Έργα, μτφρ. Κ. Παπαγιώργης, 2η έκδ., Αθήνα: Καστανιώτης, 2001.

 

Πλάγγεσης Γ., Νεότερη Ευρωπαϊκή Φιλοσοφία. Φιλοσοφικός λόγος, κριτική της θρησκείας και ιδεολογία, Αθήνα: Κριτική, 2009.

 

Σατελέ Φρ. (επιμ.), Η Φιλοσοφία, Τόμος Β΄: Από τον Γαλιλαίο ως τον Ζ. Ζ. Ρουσσώ, μτφρ. Κ. Παπαγιώργης, 2η έκδ., Αθήνα: Γνώση, 1990. 

 

Τρόποι αξιολόγησης / εξέτασης

Γραπτές εξετάσεις στο τέλος του εξαμήνου.

Ημερολόγιο