Αριστοτέλης: Γνωσιοθεωρία Μεταφυσική

Ποια είναι τα βασικά ερωτήματα της γνωσιοθεωρίας και της μεταφυσικής (των δύο πεδίων της φιλοσοφίας του Αριστοτέλη που θα εξετάσουμε στο μάθημα αυτό); Ποια είναι η σημασία της μελέτης της ιστορίας της φιλοσοφίας για τη φιλοσοφική δραστηριότητα; Περιοδολόγηση της ζωής και του έργου του Αριστοτέλη. Ποια είναι η φύση των αριστοτελικών κειμένων που έχουμε στα χέρια μας σήμερα;

Πώς κατορθώνουμε να συμφωνούμε για την αλήθεια και το ψεύδος όσων ισχυριζόμαστε; Είναι οι ίδιες οι λέξεις αληθείς η ψευδείς; Και εάν όχι πoιοι είναι οι φορείς της αλήθειας και του ψεύδους; Πώς οι προτάσεις κατορθώνουν να αναφέρονται στην εξωτερική από εμάς πραγματικότητα;

Πώς από τους όρους κατασκευάζουμε προτάσεις; Σε ποια και πόσα είδη μπορούμε να κατατάξουμε τις προτάσεις που παίρνουν τιμή αληθείας; Τι μας δείχνει η δομή των προτάσεων για τη δομή του κόσμου; Θα πρέπει να διακρίνουμε μεταξύ οντολογικών υποκειμένων (ουσιών) και οντολογικών κατηγορημάτων (συμβεβηκότων), όπου τα δεύτερα εξαρτώνται για να υπάρξουν από τα πρώτα.

Διάκριση δύο διαφορετικών σημασιών του όρου ουσία, ως substantia (ατομικό χωριστό υποκείμενο) και ως essentia (οι ουσιώδεις ιδιότητες ή χαρακτηριστικά ενός ατομικού χωριστού υποκειμένου). Διάκριση ατομικών και καθολικών συμβεβηκότων.

Με ποιον τρόπο συνήγαγε τα δέκα γένη του όντος; Σε τι συνίσταται η μέθοδος της διαίρεσης και πως εφαρμόζεται σε ένα πεδίο έρευνας;

Η όροι γένος, είδος και διαφορά ως εργαλεία της διαίρεσης. Η διάκριση μεταξύ ουσιωδών και μη ουσιωδών ιδιοτήτων και η διάκριση μεταξύ αναγκαίων και ενδεχομενικών ιδιοτήτων.

Τα είδη των προτάσεων της λογικής και οι μεταξύ τους σχέσεις όπως απικονίζονται στο τετράγωνο των εναντίων. Ο αριστοτελικός ορισμός του συλλογισμού.

Γιατί οι καθέκαστον ουσίες είναι τα βασικό όντα της οντολογίας και ποια η διαφορά τους από τις καθολικές ουσίες και τα συμβεβηκότα. / Ανάλυση της έννοιας του αριστοτελικού συλλογισμού.

Η ανωτερότητα της γνώσης του διότι έναντι της γνώσης του ότι και η ανωτερότητα των θεωρητικών επιστημών έναντι των επιστημών που προσανατολίζονται προς κάποιο πρακτικό σκοπό έξωτερικό της ίδιας της γνώσης.

Εξέταση ορισμένων ενστάσεων στη θεωρία του επιστημονικού συλλογισμού. Η δομή της επιστημονικής γνώσης. Μπορούμε να γνωρίσουμε επιστημονικά της πρώτες αρχές της επιστήμης

Σκιαγράφηση της αριστοτελικής μεθόδου της επαγωγής. Πως η μέθοδος της επαγωγής μας οδηγεί στη γνώση των πρώτων αρχών της επιστήμης.

Η διάκριση τεσσάρων τύπως αιτιακών εξηγήσεων. Το αντικείμενο της πρώτης φιλοσοφίας: η μελέτη των όντων ως όντων.

Το αντικείμενο της πρώτης φιλοσοφίας, της επιστήμης του όντος ως όντος και η διάκριση μεταξύ θεωρητικών και μη θεωρητικών επιστημών.

Συζήτηση των κριτηρίων που διακρίνουν τις επιστήμες. Η θέση της πρώτης φιλοσοφίας εντός των θεωρητικών επιστημών.

Το ελεατικό παράδοξο υπέρ του ισχυρισμού ότι η φυσική μεταβολή είναι η λογικά αδύνατη. Η απάντηση του Αριστοτέλη στο ελεατικό παράδοξο. Ποιες αρχές εισάγει ο Αριστοτέλης για να εξηγήσει τη φυσική μεταβολή και κάθε περίπτωση μεταβολής.

Διάκριση δύο σημασιών του ρήματος γίγνεσθαι και αντίστοιχα δύο τύπων μεταβολών (ουσιώδεις μεταβολές ή γεννήσεις και κατά συμβεβηκός μεταβολές). Επίλυση του ελεατικού παραδόξου για τη μεταβολή με βάση την παραπάνω διάκριση.

Σύγκριση των απόψεων του Αριστοτέλη για τη μεταβολή στις Κατηγορίες και τα Φυσικά. Η εισαγωγή της έννοιας της ύλης στα Φυσικά. Προβλήματα που εγείρονται από την εισαγωγή της έννοιας της ύλης και η χρήση της διάκρισης δύναμης και ενέργειας για την επίλυση τους. Ο αριστοτελικός ορισμός της φύσης.

Τα φυσικά όντα ως σύνθετα από ύλη και είδος (μορφή ή ψυχικές λειτουργίες). Τα επιχειρήματα υπέρ της ταύτισης της φύσης με την ύλη και το είδος αντίστοιχα.

Η επιχειρηματολογία του Αριστοτέλη υπέρ της φυσικής τελεολογίας (υπέρ του ισχυρισμού δηλαδή ότι οι φυσικές μεταβολές συμβαίνουν για κάποιο σκοπό ο οποίος υπαγορεύεται από την ίδια τη φύση και όχι από κάποιον εξωτερικό, μετα-φυσικό παράγοντα ή αίτιο).

Η διαφορά της αριστοτελικής φυσικής τελεολογίας από τον υλισμό των προσωκρατικών και τη μεταφυσική πλατωνική τελεολογία. Ποια είναι η άποψη του Αριστοτέλη για την συνεισφορά της ύλης. Ποια επιστήμη θα παίξει το ρόλο της πρώτης φιλοσοφίας, δηλαδή της επιστήμης που ερευνά τη φύση του όντος ως ον;  

Πώς απαντά ο Αριστοτέλης στα Μετά τα Φυσικά το ερώτημα για το ποιο συστατικό συνιστά την ουσία των σύνθετων από ύλη και είδος ουσιών; Ποια είναι η απάντησή του στο κριτηριακό ερώτημα (ποια κριτήρια πρέπει να ικανοποιεί κάτι για να συνιστά την ουσία μιας οντότητας). Είναι το είδος ή η ύλη των σύνθετων ουσιών που ικανοποιεί αυτά τα κριτήρια;