Εισαγωγή στη Δημιουργικότητα

Το μάθημα Εισαγωγή στη Δημιουργικότητα επικεντρώνεται στα πρώτα στάδια της δημιουργικότητας, δηλαδή στον τρόπο που λειτουργεί ο εγκέφαλος και στη φαντασία καθώς και την παραγωγή ιδεών και την αρχική εφαρμογή τους. Είναι συμπληρωματικό των μαθημάτων για την καινοτομία στο eClass. (Κάνετε κλικ επάνω στον τίτλο των ενοτήτων για να ανοίξουν.)

Περιεχόμενα

ΘΕΜΑ 1: Τι είναι Δημιουργικότητα;

Ορισμοί, βασικές αρχές, τύποι και χαρακτηριστικά.

ΘΕΜΑ 2. Σχεδιασμός και ανάπτυξη δημιουργικών περιβαλλόντων

ΘΕΜΑ 3: Τι είναι Καινοτομία; Κλειστή, Ανοικτή και Κοινωνική Καινοτομία

ΘΕΜΑ 4: Δημιουργική Ηγεσία

ΘΕΜΑ 5: Η Επιστήμη των Μικρών Ομάδων

ΘΕΜΑ 6: Συμπληρωματικές Πληροφορίες

Βιβλιογραφία: Ξενόγλωσση και Ελληνική

Η δημιουργικότητα είναι το κλειδί για την είσοδο στον νέο κόσμο του 21ου αιώνα. Σύμφωνα με τον Καμπύλη και τους συνεργάτες του (2012):

Δημιουργικότητα είναι η ατομική ή ομαδική πνευματική ή/και σωματική δραστηριότητα που εκδηλώνεται σε συγκεκριμένο χωροχρονικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο και οδηγεί σε υλικά ή άυλα «προϊόντα» που είναι πρωτότυπα, χρήσιμα, επιθυμητά, και ηθικά, τουλάχιστον για τον/τους δημιουργό/ούς τους.

Στην εποχή του Διαδικτύου και της σύνδεσης των πραγμάτων, όπου η τεχνολογία επιτρέπει την επικοινωνία και την αλληλεπίδραση των εργαλείων με τους ανθρώπους και το περιβάλλον, οι άνθρωποι συμμετέχουν ενεργά ή λιγότερο ενεργά σε μικρότερες ή μεγαλύτερες ομάδες, κοινότητες και κοινωνικά δίκτυα. Τα συνεχώς εξελισσόμενα εργαλεία αυξάνουν την πολυπλοκότητα, διαφοροποιούν τα πρότυπα επικοινωνίας, στρατηγικής και κριτικής σκέψης και ευνοούν την αξιοποίηση των πληροφοριών για την παραγωγή νοήματος. Αυτό δεν είναι κάτι αρνητικό, αντίθετα αυξάνει τις δυνατότητες του ανθρώπινου εγκεφάλου καθώς τα εργαλεία επεκτείνουν τις αισθήσεις και δυνατότητές μας και άρα αποτελούν μέρος του πολιτισμού. Οι ατομικές, ομαδικές και συλλογικές δεξιότητες και ικανότητες που επεκτείνονται με τη βοήθεια εργαλείων, όπως για παράδειγμα το διαδίκτυο, έχουν στόχο να βοηθήσουν το άτομο να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις κάθε νέας εποχής και να αναπτύξει τα ταλέντα του.

Σε αυτήν τη θεματική ενότητα συζητούνται οι θεωρίες που αναφέρονται στη δημιουργικότητα.

Το δημιουργικό περιβάλλον είναι εξαιρετικά σημαντικό για την ανάπτυξη και τη συντήρηση της δημιουργικότητας. Πολλoί οργανισμοί και εταιρίες έχουν διαμορφώσει τον εργασιακό τους χώρο έτσι ώστε να βελτιστοποιήσουν τη δημιουργικόητα. Για παράδειγμα, ο ανοικτός χώρος γραφείου (open office), η ευτυχής συγκυρία στην Pixar (serendipity), το παράλογο στην IDEO. To αρμονικό, συνεργατικό, συν-δημιουργικό περιβάλλον είναι αποτέλεσμα σωστού σχεδιασμού.

«Ο λογικός άνθρωπος προσαρμόζει τον εαυτό του στον κόσμο. Ο παράλογος προσαρμόζει τον κόσμο στον εαυτό του. Όλη η πρόοδος εξαρτάται από τον παράλογο άνθρωπο» - George Bernard Shaw

• Καινοτομία είναι η εφαρμογή, η ανάπτυξη και η εμπορευματοποίηση των ιδεών.
• Καινοτομία είναι η διαδικασία μια αρχική ιδέα και την στη μετρήσιμη επιχειρησιακή αξία σε μια οργάνωση.

Η διαδικασία της Καινοτομία περιλαμβάνει:

• Εμπορευματοποίηση της ιδέας σε ένα προϊόν ή μια υπηρεσία για την αγορά ή
• Θεσμοποίηση μιας ιδέας, όπως μια μέθοδο ή μια διαδικασία, οι οποίες επιτρέπουν στην επιχείρηση για να επιτύχουν υψηλότερη παραγωγικότητα και ποιότητα με χαμηλότερο συνολικό κόστος.

Στη θεματική αυτή ενότητα συζητούνται τύποι και παραδείγματα καινοτομίας.

Καινοτομία είναι η διαδικασία μετατροπή μιας νέας ιδέας σε προϊόν ή υπηρεσία που θα διατεθεί στην αγορά ή σε ανάπτυξη νέων ή βελτιωμένων διαδικασιών.

Η εφεύρεση είναι η δημιουργία μιας νέας ιδέας, ενός νέου concept. Η καινοτομία είναι η ανάπτυξη της νέας ιδέας  που οδηγεί σε    επιτυχία και διευρυμένη χρήση.

Από την Ιδέα στην Εφαρμογή

1) Καινοτόμος ιδέα

2) Αξιολόγηση ιδέας

3) Σχεδιασμός

4) Εφαρμογή

Το μοντέλο της Κλειστής Καινοτομίας

Κλειστή καινοτομία - ?DIY -do it yourself? - Οι καινοτομίες γίνονται μέσα στον οργανισμό με αμυντική προστατευτική στρατηγική και μη εξάρτηση από εξωτερικές καινοτομίες που αναπτύχθηκαν 'αλλού' (Not Invented Here? syndrome) με ατομική, ενδογενή και ενοποιημένη διαδικασία.

Το μοντέλο της Ανοικτής Καινοτομίας

Η Καινοτομία κατανέμεται σε ένα ευρύ φάσμα φορέων οι οποίοι συνεργάζονται συνεργάζονται και ανταλλάσουν γνώση και τεχνολογίες. Βασίζεται στην κινητικότητα των ιδεών και των ανθρώπων εσωτερικά και εξωτερικά ενός οργανισμού.

Οι προϋποθέσεις της ανοικτής καινοτομίας είναι:

• Ικανότητα αξιολόγησης της εξωτερικής γνώσης
• Ικανότητα ενσωμάτωσης της εξωτερικής γνώσης
• Ξεκάθαρο όραμα της κατεύθυνσης και των δυνατοτήτων του οργανισμού
• Εξαιρετική κατανόηση της ψυχολογίας της αγοράς και των πιθανών νέων αγορών (ανεκπλήρωτες ανάγκες)
• Ευελιξία στον προγραμματισμό και την αλλαγή σχεδίων
• Στρατηγικές για την αντιστάθμιση του κινδύνου
• Ισχυρές εξωτερικές πηγές γνώσης που θα συνεργαστούν

«Οι Κοινωνικές Καινοτομίες είναι νέες ιδέες και μέτρα για την επίλυση κοινωνικών προκλήσεων, που υιοθετούνται και χρησιμοποιούνται απο τις ενδιαφερόμενες κοινωνικές ομάδες.»

Zentrum f?r Soziale Innovation (Centre for Social Innovation) 2008: Stimulating Social Development? (p. 2)

Η Κοινωνική Καινοτομία είναι το όχημα και η ελπίδα για ένα βιώσιμο μέλλον.

Δημιουργική Ηγεσία

Δημιουργική Ηγεσία είναι η διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού όταν προσφέρει απτό όραμα και ενθαρρύνει, συλλαμβάνει, καλλιεργεί και εφαρμόζει καινοτομικές λύσεις, στρατηγικές και διαδικασίες. Η δημιουργική ηγεσία υποστηρίζει τα μέλη της ομάδας ή της ευρύτερης κοινότητας ώστε να παράγουν καινοτομικά και αποτελεσματικά προϊόντα, υπηρεσίες και διαδικασίες που συχνά επαναπροσδιορίζουν τον τρόπο εργασίας, το προϊόν, μια ομάδα, μια οργάνωση ή μεγαλύτερη κοινότητα. Οι δημιουργικοί ηγέτες αναγνωρίζουν την αποτυχία και τις δύσκολες συνθήκες και κατανοούν τις ανάγκες, τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες για δημιουργική επίλυση προβλημάτων. Οι δημιουργικοί ηγέτες έχουν αυτοπεποίθηση για τον σκοπό τους, δεν φοβούνται την απόρριψη, ξεκλειδώνουν το ανεκμετάλλευτο δυναμικό και γνωρίζουν τρόπους ώστε να οδηγήσουν την ομάδα τους σε αποτελεσματική και προοδευτική πορεία μακροπρόθεσμα.
Η δημιουργικότητα είναι η πιο σημαντική ηγετική ικανότητα για τη διαχείριση της πολυπλοκότητας και της σύγχυσης του 21ου αιώνα, σύμφωνα με την IBM. Η φαντασία είναι πιο σημαντική από τη γνώση, πίστευε ο Αϊνστάιν. Η συνεργατικότητα και η δημιουργικότητα είναι τα βασικά προσόντα για την αλλαγή επαναλαμβανόμενων καταστάσεων, υποστήριζε ο Σερ Κεν Ρόμπινσον. Η ομαδική σκέψη και η πράξη έξω από το κουτί στην εποχή των νέων τεχνολογιών σε οποιαδήποτε ηλικία είναι απαραίτητη για την αντιμετώπιση της σημερινής κρίσης και την τόνωση της παγκόσμιας οικονομίας.

Ποιος είναι ο δημιουργικός ηγέτης;

Είναι αυτός που έχει επιλέξει μια ιδέα με διάφορα κριτήρια και ίσως κάποια που δεν είναι καν δική του και έχει προβλέψει την αποτελεσματικότητα και τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει σε τουλάχιστον δυο περιοχές. Η μια είναι η καλύτερη ζωή, όπως π.χ. η καλύτερη εκπαίδευση, η ανάπτυξη ανθρώπινου δυναμικού κ.λπ. Η δεύτερη είναι ο χρόνος, δηλαδή βραχυπρόθεσμος, μεσοπρόθεσμος και μακροπρόθεσμος αντίκτυπος, ανεξάρτητα από τις συνθήκες που υπάρχουν και επικρατούν καθώς οι συγκυρίες αλλάζουν. Στην εποχή των νέων τεχνολογιών οι καταστάσεις αλλάζουν ταχύτατα. Αν κάποιος δεν τις ακολουθεί μένει στα παρασκήνια και η προσπάθεια να ακολουθήσει πιο μετά είναι τεράστια. Από αυτήν την οπτική γωνία, ο δημιουργικός ηγέτης είναι αυτός που προ?δρά, δημιουργώντας συνθήκες και περιβάλλοντα ενθάρρυνσης και δημιουργίας ιδεών. Κατόπιν συλλαμβάνει, καλλιεργεί και εφαρμόζει τις πιο κατάλληλες λύσεις για το συγκεκριμένο πρόβλημα με μια ομάδα ατόμων.

Η συνεργασία δεν είναι κάτι αυτονόητο. Σύμφωνα με το αξίωμα της ελάχιστης προσπάθειας για συνεργασία, όταν κάποιος αποφασίζει να συνεργαστεί, αποφασίζει να καταβάλλει προσπάθεια για τον διάλογο, τη διαπραγμάτευση, τη συννενόηση, την υποχώρηση, τη σύγκρουση ή διαφορετικά κατά τον φιλόσοφο Καντ, τη θέση, την αντίθεση και τη σύνθεση. 

Ξενόγλωσση και Ελληνική Βιβλιογραφία