ΠΑΛΑΜΑΣ-ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ
Άννα Κατσιγιάννη, Θάλεια Ιερωνυμάκη
ΠΑΛΑΜΑΣ - ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ
Εξετάζονται συστηματικά οι δύο μείζονες εκπρόσωποι της παράδοσης του λυρισμού. Το έργο τους εντάσσεται στο πνευματικό-ιδεολογικό κλίμα και στα ευρωπαϊκά λογοτεχνικά ρεύματα της εποχής (γαλλικός παρνασσισμός, συμβολισμός, φιλοσοφικές τάσεις, κ.ο.κ.). Οι διαλέξεις εστιάζουν με χρονολογική σειρά στα σημαντικότερα έργα (λοχοτεχνικά και κριτικά) και τις νεοτερικές προσωδιακές τους αναζητήσεις. Ο Παλαμάς δημιουργεί τον λογοτεχνικό κανόνα της γενιάς του 1880 (γλωσσικός, αισθητικός, ειδολογικός και ιδεολογικός προσανατολισμός των ομοτέχνων του). Δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στην επικαιρότητα του παλαμικού έργου στη σημερινή εποχή με άξονα τη σύγχρονή μας παλαμική έρευνα. Ξεχωριστά εξετάζεται ο Σικελιανός που οικοδομεί την ποιητική του με συγκλίσεις αλλά και ενδιαφέρουσες αποκλίσεις σε σύγκριση με το παλαμικό πρότυπο.
Λιγότερα
ΠΑΛΑΜΑΣ - ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ
Εξετάζονται συστηματικά οι δύο μείζονες εκπρόσωποι της παράδοσης του λυρισμού. Το έργο τους εντάσσεται στο πνευματικό-ιδεολογικό κλίμα και στα ευρωπαϊκά λογοτεχνικά ρεύματα της εποχής (γαλλικός παρνασσισμός, συμβολισμός, φιλοσοφικές τάσεις, κ.ο.κ.). Οι διαλέξεις εστιάζουν με χρονολογική σειρά στα σημαντικότερα έργα (λοχοτεχνικά και κριτικά) και τις νεοτερικές προσωδιακές τους αναζητήσεις. Ο Παλαμάς δημιουργεί τον λογοτεχνικό κανόνα της γενιάς του 1880 (γλωσσικός, αισθητικός, ειδολογικός και ιδεολογικός προσανατολισμός των ομοτέχνων του). Δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στην επικαιρότητα του παλαμικού έργου στη σημερινή εποχή με άξονα τη σύγχρονή μας παλαμική έρευνα. Ξεχωριστά εξετάζεται ο Σικελιανός που οικοδομεί την ποιητική του με συγκλίσεις αλλά και ενδιαφέρουσες αποκλίσεις σε σύγκριση με το παλαμικό πρότυπο.
ΠΑΛΑΜΑΣ - ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ
Εξετάζονται συστηματικά οι δύο μείζονες εκπρόσωποι της παράδοσης του λυρισμού. Το έργο τους εντάσσεται στο πνευματικό-ιδεολογικό κλίμα και στα ευρωπαϊκά λογοτεχνικά ρεύματα της εποχής (γαλλικός παρνασσισμός, συμβολισμός, φιλοσοφικές τάσεις, κ.ο.κ.). Οι διαλέξεις εστιάζουν με χρονολογική σειρά στα σημαντικότερα έργα (λοχοτεχνικά και κριτικά) και τις νεοτερικές προσωδιακές τους αναζητήσεις. Ο Παλαμάς δημιουργεί τον λογοτεχνικό κανόνα της γενιάς του 1880 (γλωσσικός, αισθητικός, ειδολογικός και ιδεολογικός προσανατολισμός των ομοτέχνων του). Δίδεται ιδιαίτερη έμφαση στην επικαιρότητα του παλαμικού έργου στη σημερινή εποχή με άξονα τη σύγχρονή μας παλαμική έρευνα. Ξεχωριστά εξετάζεται ο Σικελιανός που οικοδομεί την ποιητική του με συγκλίσεις αλλά και ενδιαφέρουσες αποκλίσεις σε σύγκριση με το παλαμικό πρότυπο.
1. Διάγραμμα - στόχοι του μαθήματος (αναρτημένο αρχείο).
Στις Ενότητες 1,2 (pp) περιέχονται στοιχεία για τη γενιά του 1880 και τα λογοτεχνικά ρεύματα (παρνασσισμός, συμβολισμός).
2. Εισαγωγικά στοιχεία για την επικαιρότητα του Παλαμά, βλ. "Ο Παλαμάς σήμερα" (στην πλατφόρμα α.).
3. "Βιβλιογραφία", κριτικά κείμενα για τις ποιητικές συνθέσεις "Ο Τάφος" (Δ. Αγγελάτος) και "Πατρίδες" (Α. Σαμουήλ, βλ. και "Ιστορία του σονέτου").
4. Για την ερμηνευτική προσέγγιση του ποιήματος "Φοινικιά", θα διαβάσετε το κριτικό κείμενο του Παλαμά, "Οι τρεις λυρισμοί" και το μελέτημα της Αλεξάνδρας Σαμουήλ, "Μεταμορφώσεις του φωτόδεντρου". Πρβλ. το αρχείο "Παρουσίαση της Φοινικιάς" (pp) και Λίνος Πολίτης, "Ερμηνεία της ασάλευτης ζωής".
5. Για την ερμηνευτική προσέγγιση της ενότητας κειμένων, με τίτλο: "Εκφάνσεις της τρέλας στο έργο του Κωστή Παλαμά - Ιατρικά θέματα" (αναρτημένη στην πλατφόρμα α.), θα διαβάσετε τη μελέτη της Φραγκίσκης Αμπατζοπούλου, '''Το ψιθύρισμα της επιστήμης'. Ιατρικά θέματα στον Κωστή Παλαμά'' και το μελέτημά μου "'Το Γένος των λοξών': εκφάνσεις της τρέλας και της μανίας στο έργο του Κωστή Παλαμά" (περιοδικό Νέα Ευθύνη).
6. Για τον Δωδεκάλογο του Γύφτου θα διαβάσετε απο τις παραδόσεις ό,τι αφορά στη χρήση της δημοτικής γλώσσας, μεγάλη ιδέα της γλώσσας, αξιοποίηση όλων των περιόδων της ελληνικής γλώσσας, δημοτικισμός, κλπ., το ιστορικό πλαίσιο (ιστορικά γεγονότα, ιδεολόγημα της αδιάσπαστης συνέχειας του ελληνισμού, αρχαιότητα, Βυζάντιο, νέος ελληνισμός, Μεγάλη Ιδέα, Διγενής = μαρμαρωμένος βασιλιάς), την επικολυρική διάσταση του έργου (επικά στοιχεία, λυρικό ύψος, κλπ.), το φιλοσοφικό υπόβαθρο της σύνθεσης (Νίτσε, Μπεργκσόν, κλπ.), την πολύτροπο αρμονία (Κάλβος, ελευθερωμένος στίχος, εναλλαγή ανισοσύλλαβων στίχων με προσωδιακή τάξη, εμμετρότητα), τον αιρετικό χαρακτήρα και τη μυητική διαδρομή του Γύφτου, τον Γύφτο ως προσωπείο του ποιητή (πολλαπλά εγώ, προσωπίδες), τη σύζευξη τέχνης και Επιστήμης, την υπέρβαση του χρονοτόπου (οικουμενική διάσταση του έργου), τη συνομιλία με τη δυτική λογοτεχνία («διεθνοποίησις της φαντασίας»), την κοινωνική αποστολή του ποιητή προφήτη (μεσσιανικός ρόλος), την κριτική πρόσληψη (αγιοποίηση ή επίκριση) του Δωδεκάλογου του Γύφτου. Για το φιλοσοφικό υπόβαθρο του έργου, βλ. στην πλατφόρμα τη μελέτη του Παντελή Βουτουρή, Παλαμάς -Νίτσε. Για τη μορφολογία του έργου, βλ. επίσης, τη μελέτη μου "Μορφικές μεταρρυθμίσεις στην ελληνική ποίηση του 19ου και του 20ού αι.". Πρβλ. τη μετρικολογική μελέτη της Mara Psalti (academia.edu.gr).
7. Για τη Φλογέρα του βασιλιά θα διαβάσετε το κριτικό κείμενο το ομότιμου καθηγητή Κ.Γ. Κασίνη, με τίτλο "Προλογικά" στην έκδοση του έργου (Νεοελληνική Βιβλιοθήκη, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, Αθήνα 1989, πλατφόρμα α.).
8. Για την πρόσληψη του Παλαμά από τους μεταπολεμικούς ποιητές θα συμβουλευτείτε τις παραδόσεις και το ομώνυμο αρχείο.
9. Για τα ερωτικά ποιήματα του Παλαμά, θα διαβάσετε την εισαγωγή του Παντελή Βουτουρή στην ανθολογία, με τίτλο, Ο ερωτικός Παλαμάς (Μελάνι, 2018) και την κριτική μου, με τίτλο "Η αλχημεία του έρωτα και του πόνου: μια επανεκτίμηση της ποίησης του Κωστή Παλαμά" (πλατφόρμα α.). Για τα Σατιρικά Γυμνάσματα θα διαβάσετε το εισαγωγικό κείμενο του Ξ.Α. Κοκόλη (πλατφόρμα β.).
10. Συνοπτική εισαγωγή στην ποίηση και την ποιητική του Άγγελου Σικελιανού (έμφαση στο περιεχόμενο των Δελφικών Εορτών, στον Αλαφροΐσκιωτο, τον Πρόλογο στη ζωή και σε μικρότερες αφηγηματικές συνθέσεις, λ.χ. "Γιατί βαθιά μου δόξασα").
