Ψυχογλωσσολογία

Η πρώτη διάλεξη έχει ως στόχο μία πρώτη επαφή των φοιτητών με τον κλάδο της Ψυχογλωσσολογίας. Ειδικότερα, θα γίνει αναφορά στο τί μελετά ο κλάδος αυτός και ποιά είναι η σχέση του με τη Γλωσσολογία. Επιπλέον, ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην παρουσίαση  τόσο της μπιχεβιοριστικής προσέγγισης της γλώσσας όσο και της τσομσκιανής προσέγγισης. Τέλος, θα συζητηθεί η σχέση της χρήσης της γλώσσας με τη γνώση της γλώσσας μέσω ανάλυσης παραδειγμάτων (συντακτικές δομές, δομή της λέξης, αμερικανική νοηματική γλώσσα).

Η δεύτερη διάλεξη έχει ως στόχο την επαφή των φοιτητών με το ανθρώπινο σύστημα επεξεργασίας πληροφοριών. Ειδικότερα, θα γίνει αναφορά στο σύστημα της μνήμης, εστιάζοντας τόσο στη βραχυπρόθεσμη μνήμη (μνήμη εργασίας) όσο και στην μακροπρόθεσμη μνήμη. Επιπλέον, ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην παρουσίαση  διαφορετικών ειδών επεξεργασίας της γλώσσας (πχ. σειριακή-παράλληλη επεξεργασία, bottom up-top down,  αυτόματη-ελεγχόμενη). Τέλος, θα δοθούν παραδείγματα και θα συζητηθούν πειράματα προκειμένου να γίνει κατανοητό πώς λειτουργεί το κάθε είδος επεξεργασίας.

Η τρίτη διάλεξη έχει ως στόχο την εξοικείωση των φοιτητών με το ζήτημα της αντίληψης του προφορικού λόγου. Ειδικότερα, θα γίνει αναφορά στην προσωδία η οποία κατέχει καίριο ρόλο στον τρόπο επεξεργασίας του προφορικού λόγου. Επιπλέον, ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στην παρουσίαση και ανάλυση των θεωριών που έχουν προταθεί για την αντίληψη του λόγου (ακουστική θεωρία, κινητική θεωρία). Τέλος, θα δοθούν παραδείγματα και από άλλους παράγοντες που μπορούν να επηρεάσου την αντίληψη του λόγου όπως τα συμφραζόμενα, η κακή προφορά κ.α.

Η τέταρτη διάλεξη έχει ως στόχο την εξοικείωση των φοιτητών με τη συντακτική επεξεργασία-ανάλυση του λόγου (parsing). Ειδικότερα, θα γίνει αναφορά στις στρατηγικές συντακτικής επεξεργασίας (τελική προσαρμογή, ελάχιστη εξάρτηση). Επιπλέον, θα συζητηθούν οι δύο βασικές προσεγγίσεις συντακτικής επεξεργασίας, η υποσυστημικη και η διεπιδραστική. Τέλος, ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στο ρόλο της προσωδίας κατά τη  συντακτική επεξεργασία.

Η πέμπτη διάλεξη έχει ως στόχο την εξοικείωση των φοιτητών με το νοητικό λεξικό. Ειδικότερα, θα γίνει αναφορά στον όρο «λέξη». Θα ασχοληθούμε με το τί συμπεριλαμβάνει η γνώση μιας λέξης (μορφοφωνολογικές, συντακτικές, σημασιολογικές, ορθογραφικές πληροφορίες) και θα συζητηθεί ο τρόπος οργάνωσης του νοητικού λεξικού. Επιπλέον, ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στον τρόπο ανάκλησης των λέξεων από το νοητικό λεξικό (λεξική πρόσβαση). Τέλος, θα παρουσιαστούν πειραματικές τεχνικές οι οποίες στοχεύουν στην κατανόηση της οργάνωσης του νοητικού λεξικού και στον τρόπο ανάκλησης λέξεων από αυτό. 

Η έκτη διάλεξη έχει ως στόχο την εμβάθυνση των φοιτητών στον τρόπο αναπαράστασης των μορφολογικών πληροφοριών στο νοητικό λεξικό. Ειδικότερα, θα γίνει αναφορά στην μορφολογική δομή της λέξης (μορφήματα, παραγωγή, κλίση). Επιπλέον, θα ασχοληθούμε με τον τρόπο αποθήκευσης των λέξεων στο νοητικό λεξικό, παρουσιάζοντας τις κυριότερες προσεγγίσεις (μοντέλο τεμαχισμού, ατομιστική προσέγγιση, υβριδικά μοντέλα). Τέλος, θα εστιάσουμε σε ζητήματα σημασίας (ομωνυμία, πολυσημία, αμφισημία), συζητώντας τον τρόπο σύνδεσης των σχέσεων αυτών στο νοητικό λεξικό.

Η έβδομη διάλεξη έχει ως στόχο την επαφή των φοιτητών με ζητήματα επεξεργασίας της γλώσσας από δίγλωσσους ομιλητές. Ειδικότερα, θα γίνει αναφορά στα είδη των δίγλωσσων ομιλητών και στο νοητικό λεξικό κάθε είδους. Επιπλέον, θα ασχοληθούμε με τον τρόπο που οι δίγλωσσοι ομιλητές αναπαριστούν τη γνώση τους για τις λέξεις, παρουσιάζοντας πειραματικά δεδομένα ψυχογλωσσολογικών ερευνών. Τέλος, θα εστιάσουμε σε έρευνες σχετικά με τον τρόπο αναπαράστασης των γλωσσικών λειτουργιών στο δίγλωσσο εγκέφαλο.

Η όγδοη διάλεξη έχει ως στόχο την επαφή των φοιτητών με το ερώτημα του κατά πόσο άτομα με διαφορετικό γλωσσικό σύστημα σκέφτονται και με διαφορετικό τρόπο. Ειδικότερα, θα γίνει αναφορά στην υπόθεση των Sapir & Whorf σύμφωνα με την οποία η γλώσσα καθορίζει τον τρόπο σκέψης. Επιπλέον, θα δοθούν παραδείγματα τόσο ερευνών που ενισχύουν όσο και ερευνών που αποδυναμώνουν την παραπάνω υπόθεση. 

Η ένατη διάλεξη έχει ως στόχο την επαφή των φοιτητών με τις βιολογικές καταβολές της γλώσσας. Ειδικότερα, θα γίνει αναφορά στις εγκεφαλικές δομές (βασικά μέρη του εγκεφάλου) και στις εγκεφαλικές λειτουργίες. Επιπλέον, θα παρουσιαστούν δύο σημαντικές για τη γλώσσα περιοχές του αριστερού ημισφαιρίου (Broca & Wernicke) και θα συζητηθεί ο ρόλος τους κατά τη γλωσσική επεξεργασία.

Στη συγκεκριμένη θεματική ενότητα δίνονται ασκήσεις 

για την εξοικείωση των φοιτητών με τις βασικές έννοιες του μαθήματος.

Οι ασκήσεις αυτές καλύπτουν όλη την ύλη του μαθήματος.