Ο Αριστοφάνης & Η Τέχνη του Κωμικού

Αθηνά Παπαχρυσοστόμου

Περιγραφή
ἀλλ᾿ ἀποδύντες τοῖς ἀναπαίστοις ἐπίωμεν
(Αρ. χαρνς 627)

 

Το μάθημα αποσκοπεί στην εξοικείωση των φοιτητών με την Αρχαία Ελληνική Κωμωδία γενικότερα και ειδικά με την ποιητική τέχνη του Αριστοφάνη.

Βασικός στόχος του μαθήματος είναι η γνωριμία με τα βασικά χαρακτηριστικά του αριστοφανικού modus scribendi, το οποίο αναδεικνύεται κυρίως μέσα από τη διδασκαλία επιλεγμένων χωρίων από επτά σωζόμενες αριστοφανικές κωμωδίες.

Προστατεύονται όλα τα δικαιώματα
Περιεχόμενο Μαθήματος

Στο μάθημα διδάσκονται επιλεγμένα αποσπάσματα από τις εξής επτά αριστοφανικές κωμωδίες: Αχαρνής, Ιππής, Νεφέλαι, Σφήκες, Ειρήνη, Όρνιθες, Βάτραχοι.

Στους επιμέρους στόχους του μαθήματος εμπίπτουν:

1) Η διάκριση της Αρχαίας Ελληνικής Κωμωδίας σε Παλαιά, Μέση και Νέα,

2) Η εξοικείωση με τα κύρια γνωρίσματα της ποιητικής τέχνης του Αριστοφάνη, καθώς και με την (ιδιάζουσα, εν πολλοίς) αριστοφανική γλώσσα,

3) Η απόκτηση μιας γενικής εποπτείας των έντεκα σωζόμενων αριστοφανικών έργων,

4) Η κατανόηση της σημασίας της αριστοφανικής κωμωδίας στη διαμόρφωση και την εξέλιξη της Αρχαίας Ελληνικής Κωμωδίας ως λογοτεχνικού είδους.

Βιβλιογραφία

Διαλέγετε όποιο από τα δύο συγγράμματα θέλετε από τον Εύδοξο:

  • Α. Ζωγράφου, Κ. Αποστολάκης, Α. Παπαχρυσοστόμου, Γ. Τσομής, Σ. Χρονόπουλος (επιμ. ελλ. έκδοσης), Οδηγός Μελέτης για την Αρχαία Ελληνική Κωμωδία, Αθήνα 2022, εκδ. Gutenberg (πρωτότ. έκδ: Cambridge Companion to Greek Comedy, ed. M. Revermann, Cambridge: CUP). (υπάρχει ένα αντίτυπο στη ΒΚΠ, το οποίο είναι διαθέσιμο μόνο για επιτόπια ανάγνωση, όχι για δανεισμό)

 

  • Α. Παπαχρυσοστόμου & Φ. Παπαδημητρίου (επιμ. ελλ. έκδοσης). Το Αριστοφανικό Χιούμορ: Θεωρία και Πράξη, Αθήνα 2022, εκδ. Καρδαμίτσα (πρωτότ. έκδ.: Aristophanic Humour: Theory and Practice, ed. P. Swallow & E. Hall, London: Bloomsbury). (υπάρχει ένα αντίτυπο στη ΒΚΠ, το οποίο είναι διαθέσιμο μόνο για επιτόπια ανάγνωση, όχι για δανεισμό)

 

 

Επιπλέον βιβλιογραφία, για δική σας περαιτέρω ενημέρωση:

  • Dover, K. J., 1968. Aristophanes Clouds, Oxford.
  • Dover, K. J., 1993. Aristophanes Frogs, Oxford.
  • Dunbar, Ν., 1995. Aristophanes Birds, Oxford.
  • Henderson, J., 1975. The Maculate Muse, New Haven & London. (Αρ. ταξ. ΒΚΠ: 882.2 HEN)
  • Λυπουρλής, Δ., Αρχαία Ελληνική Μετρική, Θεσσαλονίκη (Αρ. ταξ. ΒΚΠ: 881.09 ΛΥΠ) (διαβάζετε μετρική από εδώ!)
  • MacDowell, D. M., 1971. Aristophanes Wasps, Oxford.
  • McDonald, M. & Walton, J. M. (eds), 2007. The Cambridge Companion to Greek and Roman Theatre, Cambridge & New York. (μεταφρασμένο στα ελληνικά: Οδηγός για το Αρχαίο Ελληνικό και Ρωμαϊκό Θέατρο, εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2011)
  • Neil, R. A., 1901. The Knights of Aristophanes, Cambridge.
  • Olson, S. D., 1998. Aristophanes Peace, Oxford.
  • Olson, S. D., 2002. Aristophanes Acharnians, Oxford. (Αρ. ταξ.: Θεατρ. Σπ.: 882.21 OLS και ΒΚΠ: 882.21 ΑΡΙ)
  • Olson, S. D., 2007. Broken Laughter: Select Fragments of Greek Comedy, Oxford.
  • Παπαχρυσοστόμου, Α., 2008. Six Comic Poets. A Commentary on Selected Fragments of Middle Comedy, Tubingen.
  • Παπαχρυσοστόμου, A., 2009. "Ουδέν προς την πόλιν; Αναφορές σε πολιτικά πρόσωπα στη Μέση Κωμωδία του τετάρτου αιώνα π.Χ.", Ελληνικά 59.2, σσ. 181-204. (προσβάσιμο εδώ: http://hdl.handle.net/10889/16141)
  • Παπαχρυσοστόμου, Α., 2011. "Καλειδοσκόπιο στη Μέση Κωμωδία: Η Νομοτέλεια της Αλλαγής στο Δράμα", στον συλλογικό τόμο Αττική Κωμωδία: Πρόσωπα και Προσεγγίσεις (επιμ. Θ. Παππάς & Α. Μαρκαντωνάτος), Αθήνα (εκδ. Gutenberg), σσ. 90-102. (Αρ. ταξ. ΒΚΠ: 882.2 ΠΑΠ) (προσβάσιμο εδώ: http://hdl.handle.net/10889/16148)
  • Παπαχρυσοστόμου, Α., 2012. "Πολιτική Σάτιρα και Κριτική στη Μέση Κωμωδία", στον συλλογικό τόμο Θέατρο και Πόλη (επιμ. Α. Μαρκαντωνάτος & Λ. Πλατυπόδης), Αθήνα (εκδ. Gutenberg), σσ. 326-349. (μπορείτε να το βρείτε στη σελίδα μου στο Academia)
  • Παπαχρυσοστόμου, Α., 2012-2013. "Continuity and Change in the Comic Genre or How it all ended up with Menander: The Case of Sub-Trends", Ordia Prima 11-12, σσ. 165-189. (μπορείτε να το βρείτε στη σελίδα μου στο Academia)
  • Παπαχρυσοστόμου, Α., 2014-2015. "... άλλος άλλην τερατείαν επεδείξαντο. Philosophers at Dinner", Eranos 108.1, σσ. 35-51.
  • Παπαχρυσοστόμου, Α., 2016. Amphis. Introduction, Translation, Commentary (Fragmenta Comica 20), Heidelberg (Verlag Antike).
  • Παπαχρυσοστόμου, Α., 2017. "Time- and Space-Travelling in Greek Middle Comedy", in A. Bierl, M. Christopoulos, A. Papachrysostomou (eds), Time and Space in Ancient Myth, Religion and Culture, Berlin (DeGruyter), 165-178.
  • Παπαχρυσοστόμου, Α., 2020. "Surface and Deep Aristophanic Parody", στον συλλογικό τόμο Aristophanic Humour: Theory and Practice (επιμ. P. Swallow & E. Hall), London (Bloomsbury), 119-128.
  • Παπαχρυσοστόμου, Α., 2020. "τουπι τη φακη μύρον (Sopater fr. 13, 1): Odysseus the Hedonist", Frammenti sulla Scena 1.2, 1-15. Ελεύθερη πρόσβαση εδώ.
  • Παπαχρυσοστόμου, Α., 2020. "πληθος όσον ιχθύων ... επί πινάκων αργυρων (Ath. Deipn. 6.224b): A Different Kettle of Fish", στον συλλογικό τόμο Fragmentation in Ancient Greek Drama (επιμ. A. Lamari, F. Montanari, A. Novokhatko), Berlin (De Gruyter), 617-645.
  • Παπαχρυσοστόμου, Α. 2020. «Ο θρανίτης λεώς, ο μισθαρχίδης Λάμαχος και η Δημοκρατία στους Αχαρνής του Αριστοφάνη», στον συλλογικό τόμο Αριστοφάνους Αχαρνης: Το Έργο, ο Τόπος, οι Άνθρωποι (επιμ. Α. Μαρκαντωνάτος & Λ. Πλατυπόδης), Αθήνα (εκδ. Επισκήνιον), 102-113. (μπορείτε να το βρείτε στη σελίδα μου στο Academia(https://issuu.com/episkinion/docs/praktika_axarnhs_low_resolution)
  • Παπαχρυσοστόμου, Α., 2021. Ephippus: Introduction, Translation, Commentary (Fragmenta Comica 16.3), Gottingen (Vandenhoeck & Ruprecht).
  • Papachrysostomou, Α., 2021. "Surface and Deep Parody: The Case of Middle Comedy", Frammenti sulla Scena 2, 241-274 (προσβάσιμο εδώ: https://www.ojs.unito.it/index.php/fss/article/view/6740/5702).
  • Sidwell, K., 2009. Aristophanes the Democrat: The Politics of Satirical Comedy during the Peloponnesian War, Cambridge (Cambridge University Press). (Αρ. ταξ.: 882.21 SID)
Μέθοδοι αξιολόγησης

Η εξεταστέα ύλη για τις τελικές γραπτές εξετάσεις περιλαμβάνει:

1) Μετάφραση και πραγματολογική ανάλυση / ερμηνευτική προσέγγιση των παρακάτω (διδαγμένων) χωρίων:

  • Αχαρνής: στ. 17-27, 497-556, 593-625, 626-718
  • Ιππής: στ. 36-72, 498-610, 1300-1315
  • Νεφέλαι: στ. 889-1114
  • Σφήκες: στ. 1009-1121
  • Ειρήνη: στ. 520-728
  • Όρνιθες: στ. 451-570 
  • Βάτραχοι: στ. 686-705

Από τα αποσπάσματα αυτά ζητείται επίσης μετρική ανάλυση: ιαμβικό τρίμετρο, καταληκτικό τροχαϊκό τετράμετρο και καταληκτικό αναπαιστικό τετράμετρο.

Συγχρόνως, θα πρέπει να είστε σε θέση να αναγνωρίζετε την προέλευση του κάθε αποσπάσματος (δηλ. σε ποια κωμωδία ανήκει).

  • Γραμματική και σύνταξη δεν ζητείται στις εξετάσεις, καθώς το ποιητικό κείμενο του Αριστοφάνη δεν προσφέρεται για κάτι τέτοιο.
  • Για οποιαδήποτε λεξιλογική απορία έχετε, χρησιμοποιείτε το λεξικό των Liddell-Scott-Jones.

 

2) Τα εξής κεφάλαια από τον συλλογικό τόμο Οδηγός Μελέτης για την Αρχαία Ελληνική Κωμωδία:

Κεφ. 6: Δραματική τεχνική και αθηναϊκή κωμωδία (C. W. Marshall)

Κεφ. 14: Θεοί και θρησκευτική πρακτική (Martin Revermann)

Κεφ. 15: Η πολιτική στην αρχαία ελληνική κωμωδία (Alan Sommerstein)

 

3) Τα εξής κεφάλαια από τον συλλογικό τόμο Το Αριστοφανικό Χιούμορ: Θεωρία και Πράξη:

Κεφ. 6: Το γέλιο και το συλλογικό τραύμα στην αριστοφανική κωμωδία (Παύλος Σφυρόερας)

Κεφ. 8: Η ξεκαρδιστική πραγμάτευση του υπερφυσικού στοιχείου στην αριστοφανική κωμωδία (Edith Hall)

Κεφ. 10: Επιφανειακή και βαθιά παρωδία στον Αριστοφάνη (Αθηνά Παπαχρυσοστόμου)

 

Σημαντικές είναι, επίσης, οι σημειώσεις των παραδόσεων.

 

Δομή εξεταστικού δοκιμίου:

  • Μετάφραση
  • Μετρική ανάλυση
  • Αναγνώριση προέλευσης κωμικού αποσπάσματος
  • Ερωτήσεις θεωρίας/ανάπτυξης
Συμπληρωματικά στοιχεία

Διδάσκουσα: Αθηνά Παπαχρυσοστόμου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας (ιστοσελίδα Τμήματος Φιλολογίας, Academia)

Επικοινωνία: athinapap@upatras.gr (μόνο στο e-mail, όχι στο Facebook)

Το μάθημα διδάσκεται κάθε Παρασκευή, 14.00-17.00, στην ΠΑΜ 14.

Το μάθημα δεν έχει πλαφόν. Είναι μάθημα επιλογής, ανοιχτό σε όλες τις κατευθύνσεις/ειδικεύσεις.

Ημερολόγιο